Karın iç boşluğunun laparoskop olarak adlandırılan fiberoptik bir endoskop( görüntü) sistemi ile incelenmesi dir. Bu yolla elde olunan görüntüler video-kamera yolu ile monitörlere aktarılarak Doktor tarafından değerlendirilir.Bu değerlendirme tanı amaçlı yapılabileceği gibi ,bugün yaygın kullanımı olan tedavi amaçlı operatif Laparoskopi olarak da kullanılır.
Bu uygulama için laparoskopi işleminin uygun koşulları hazırlandıktan sonra kadının göbek çukuru içine yapılan yaklaşık 1 cm lik bir kesiden karın iç boşluğuna ulaşılarak tüm bu bölgenin gözlemi yapılır ve karın iç boşluğunun tüm bölgeleri detaylı olarak değerlendirilir. Bu değerlendirme içinde kadının iç kadınlık üreme fonksiyonunda yer alan yapıları: Rahim,tüpler,yumurtalıklar ve bunların çevre bağlantıları gözlenirken, bu bölgeye uzanan barsaklar ve apendisit bölgesi dışında üst karın bölgesindeki yapılar : Mide ,barsaklar ,omentum, karaciğer ,safra kesesi,dalak,ve diafram ı direkt gözlem altında değerlendirme olanağı vardır.
Klasik Laparoskopi uygulamaları içinde göbek deliği 1 cm lik kesisinden karın boşluğuna giriş yapıldıktan sonra kilot lastiği uçları hizasından veya benzer yan lokalizasyonlardan yaklaşık 2 yada 3 adet 0.5 cm lik kesilerden de yardımcı aletler karın içine ulaştırılır.
Bu küçücük delikler ile oluşturulan sistem ile karın içi gerekli operasyonlar sanki ,karın büyük kesi ile açılmış gibi kolaylıkla yapılabilmektedir.
Gelişen teknoloji içinde laparoskopik uygulamalar tek göbek deliğinden çoklu girişler yada robotik sistemlere bağlanır deliklerden yapılan laparoskopik çalışmalar olarak ta gerçekleşebilmektedir .
Laparoskopi uygulamaları sanki karın klasik olarak büyük kesiler ile açılmış ve bu yolla karın içine girilmiş :Laparotomi ( karın katlarının tabaka tabaka kesilerek karın iç boşluğuna girilmesi) gibi bir imkan içinde olgunun ihtiyacı olan tüm ameliyatların küçücük deliklerden yapılabildiği bir yaklaşımdır.
Bu küçücük deliklerden geçen aletleri monitörlerde izleyerek gereken cerrahiyi gerçekleştiren deneyimli opereratörler günümüzde açık karın ameliyatlarında yapılabilir tüme yakın her uygulamayı bu yol ile ve başarı içinde yapabilmektedirler.
Halk arasında kapalı ameliyat yada kansız ameliyat olarak ta bilinen laparoskopi uygulamaları genelde geniş kesilerden yapılan laparotomi ameliyatlarına göre önemli üstünlüklere de sahiptir.
Laparoskopi de kullanılan küçük kesilerin faydaları nelerdir?
Bunlardan en önemli olanları çok ufak kesiler kullanıldığı için ameliyat sonrası iyileşmesinin hızlı olarak ,olgunun kısa zamanda kendini toparlaması , uygulanan cerrahi çeşitine göre aynı gün yada kısa sürede taburcu olarak hastahanede kalış süresinin klasik ameliyatlara göre minimal olması,özellikle tanısal amaçlı laparoskopi uygulamalarında yada minimal cerrahi uygulama sonrasında olgunun çalışma hayatına genellikle 2-3 gün içinde başlayabilmesidir. Ayrıca,bu uygulamada karın bölgesinde enaz skar izinin bulunması ve bu estetik arzu dışında ,minimal kesilerin karın içinde daha az yapışıklık nedeni olması ,bu durumun da genç ve çocuk arzusu bulunan olgularda yapışıklık sorununu aza indirmesi, özellikle obes olgularda klasik cerrahide karşılaşılan sorunların ve ameliyat sonrası yara sahalarının iyileşme problemlerinin de en aza indirilmesisağlanmaktadır.sağlayacaktır.
Laparoskopik uygulamalar ile hangi operasyonlar başarı ile yapılabilir?
Kadın iç üreme organlarının bulunduğu ve pelvik bölge olarak da adlandırılan karın iç boşluğunun alt bölgesi ile karın iç boşluğunun tüm karın:Abdomen sahasında yer alan yukarıda belirtilen organlar için tanısal amaçlı yada buralardaki sorunlara yönelik operatif amaçlı uygulamalar yapılabilir.
Genel olarak Laparoskopi uygulamaları ağırlıkla,
Şiddetli ağrılı ve yoğun olan adet şikayetlerinin değerlendirilmesinde,
Rahim,tüpler, yumurtalıkların sorunlarının değerlendirilerek bu organlara ait cerrahilerin yapılması öncesi ayırıcı tanıda kesinlik kazanmak amaçlı tanısal uygulama
Gerek duyulan,infertilite= kısırlık sorunlu olgularda yanlızca tanısal ve gerektiğinde operatif amaçlı girişimler.,
Rahimin,yada rahim ile birlikte yumurtalıkların alınması amaçlı operasyonlar.
Rahim duvarında yer alan myom olarak da bilinen iyi huylu tümöral yapıların başarı ile çıkartılmasında.
Farklı Yumurtalık kistlerinde,halk arasında çikulata kisti olarak da bilinen endometriomalardan gerekli neneni bulunanlar da yumurtalığı maksimum koruyarak yanlızca kistlerin çıkartılmasında.
Gerekli durumlar için yumurtalığın alınmasında.
Tüplere yönelik infertilite sorunlarının tanı ve tedavisinde. Bu bağlantıda da ucu şiş içinde gebelik oluşmasına sorun olacak iltihaplı sıvılı tüplerin (Hidrosalpenks) bulunduğu durumlarda uç kısımlarının açılabilme şansına göre açılması yada bozuk tüpün çıkarılarak olguya takiben uygulanacak tüp bebek girişimlerindeki şansının arttırılması amaçlı Hidrosalpenks konusunda ana sayfada yer alan HSG ve Tüp Bebek bölümlerini tıklayarak detaylı bilgi sahibi olabilirsiniz.
Önceden istekleri sonucu tüplerini bağlatmış olgularda laparoskopik mikrocerrahi koşullarında kullanılan aletler ile geri dönüş amaçlı tüplerin açılması.
Ailenin yukarki yaklaşımın aksine korunma yöntemi olarak da tüplerini bağlatılıp gebelikten korunma arzuları olduğunda tüplerin laparoskopik olarak bağlanması.
Dış gebelik tanısı alan olgularda tüpün korunarak dış gebelik ürününün çıkartılması.
Ayrıca, endometriozis hastalığı şüpheli olgularda tanının doğrulanmasında ,tanı kesinliğinde ise gebe kalma sorunu yaratabilecek endometriotik odakların tahrip edilmesinde , bu hastalığa bağlı yapışıklıkların ve yukarıdada açıklandığı gibi halk arasında çikulata kisti olarak da bilinen Endometrioma yapılarında hassas bir cerrahi uygulanarak bu kistlerin yumurtalığa zarar vermeden çıkartılmalarında.
Yumurtalık tümörlerindeki yaklaşımlarda ,karın alt ve üst bölge lerinde ayırıcı tanı gerektiren kitlelerin varlığında biyopsi alınmasında.
Son gelişmeler içinde de kronikleşmiş ve tedavi olanağı bulunamamış olgularda , pelvik ağrının laparoskopik olarak tanısı ve yönetimi de yapılabilmektedir.
BizimKadın-Hastalıkları-Jinekoloji disiplinimiz dışında Laparoskopik cerrahi, genel cerrahi disiplini ile uğraşan Operatörlerce de safra kesesi ,apendiks ,barsak .karaciğer ,dalak ,kilo kaybı amaçlı= bariatrik cerrahi,fıtık onarımları vb. oprasyonlarda başarı ile uygulanmaktadır.
Laparoskopi de komplikasyonlar:
Laparoskopi uygulamaları da her cerrahi uygulama gibi,komplikasyonlara sahiptir.
Laparoskopi genelde minör bir cerrahi olmasına rağmen bu konuda yeterli tecrübeye sahip olmayan ellerde ortaya çıkabilecek komplikasyonlar majör cerrahilere ihtiyaç duyurabilir.
Yine çok düşük olasılık olmakla birlikte herhangi bir diğer cerrahi içinde geçerli olduğu gibi,komplikasyonlar genel anestezi ye de bağlı görülebilir.
Laparoskopi de az oranda da olsa karşılaşılabilir komplikasyonlar:
Ufak da olsa küçük kesi sahalarından olabilecek kanamalar
Enfeksiyon riski
Karın içi damar yada organlara bağlı zedelenmeler.
Laparoskopi operasyonları sonrası olgu nelere dikkat etmeli ve doktorunu bu durumlardan bilgilendirmelidir?
Operasyondan sonraki günlerde azalmayan ve artarak devam eden ağrılarda.
Kesi sahalarında iltihabi bulgular (kızarıklık ,şişlik ,hassasiyet, iltihabi akıntı) ve devam eden kanama varlığı
Bulantı-kusma nın ortaya çıkması ve devam etmesi durumunda.
Azalmayan ve artarak devam eden omuz ağrılarının devamlılığında .
İdrar güçlükleri ve işeme sırası ağrıların varlığında
6 saat aralarla 38 derece ölçülmüş ve devam eden ateş varlığında.
Ameliyat sonrası hergeçen gün iyiye gidecekken kendini toparlayamama ve sıkıntılı hissetme durumlarında
Önceden olmayan bazı yeni sorunların varlığında.
Ne yapılmalıdır?
Yukarıda özetlenen yada diğer sorunlara sahip olanların Doktora,hastahane ye müracaatları gerekir.
Laparoskopi konusu ile ilgili bu giriş ve genel anlamdaki bilgilendirmeyi , ‘’görsel değerlendirme olarak’’aşağıda inceleyelim:
Not: Aşağıda yeralan görüntüler ağırlıkla internet ortamındaki konu ile ilgili farklı görsellerden alınarak üzerinde bilgi amaçlı değerlendirmeler tarafımdan yapılmıştır.
Ayrıca Sekil-1 de görüldüğü gibi Prof Dr. Hikmet HASSA nın yazarı olduğu ve Türkçe ilk Laparoskopi kitabı olan ‘’Jinekolojide Laparoskopi’’kitabı konu ile ilgili doktorlar olarak çok uzun yıllar eğitim amacı ile kullanılmış bir yayındır. Günümüzde de bulunduğunuz Web ortamı ve benzeri internet ortamlı bilgilendirme platformlarında da laparoskopi konusunda bilgi sahibi olunabilmektedir.
Şekil-1 Türkiye de yazılmış kapsamlı ilk Türkçe Laparoskopi kitabı. Yazar: Hikmet HASSA –Eskişehir-1987
Şekil-2 de ise normal anatomik kadın yapısı hakkında fikir sahibi olunabilir. Laparoskopik yaklaşım ile tüm karın içinde izlediğiniz bu Anotomik yapıları değerlendirebilme ve yönetme şansına sahip olabilmekteyiz.
Laparoskopik uygulama nasıl yapılır ve hangi bölgeler incelenir?
Şekil-3 deki görüntüde Karın iç boşluğunun laparoskopik olarak izlenilmesinin şematik görüntüsü verilmiştir.
Laparoskop ile karın içine girilince tümü ile gerçek olarak üreme organlarını ve diğer karın içi organları tanınabilmekte ve gerektiğinde tanı amaçlı ,gereğinde de onlarla ilgili iyileştirici operasyonlar yapabilmektedir.
Şekil-4 de laparoskopi işlemi sırasında karın alt bölgesinde yer alan kadına ait üreme sistemi organlarının gerçek görüntüleri izlenmektedir.
Şekil-4 Laparoskop tan Monitöre ulaştırılan karın içinin gerçek görüntüsü: Rahim ,Yumurtalıklar,Tüpler ,Mesane ve barsaklar
Laparoskopik yaklaşım minimal invaziv bir cerrahi yöntem olup küçücük (0.5-1.0 cm) kesi/kesilerden karın içine ulaşılarak karnın uzun kesilerle açılarak yapılan ameliyatların aynının yapıldığı bir operasyondur.
Bu yaklaşımın Laparotomi(karnın içine uzun kesi yaparak girme)ye göre faydaları yukarıda anlatılmış idi.
Aşağıda mukayeseli olarak laparoskopik kesi/kesiler ile geniş laparotomi kesilerinin karın üzerindeki görünümleri verilmiştir.,İyileşme dönemlerinde küçük kesilerin izleri estetik açıdan da olgu için tercih nedeni olmaktadır.
Şekil-5 laparoskopik kesi/kesiler ile geniş laparotomi kesilerinin karın üzerindeki görünümleri.
Bazı uygulamalarda ise yanlızca 1 nolu delikten özel aparatlar ile tek delik girişleri de yapılabilmekte ve gereken cerrahiler bu yoldan başarı ile gerçekleştirilmektedir.
Burada dikkat edileceği üzere bu giriş sahalarının klasik bir ameliyattaki girişe göre nekadar ufak kesiler olduğu görülmektedir
Laparoskopik olarak karın içine ulaşılınca , tüm karın içi organları canlı olarak monitör sistemleri ile ameliyathanede direkt olarak izlenmektedir.
Bu konudaki görüntü şekil-5 de gösterilmiştir.Operatör 1. Monitörden görerek cerrahi uygulamaları yürütürken O na yardımcı asistan 2. Monitörden operasyonu izleyerek operatöre yardımcı olmaktadır.Aşağıdaki görüntüde yer almayan hasta başındaki anestezist sahasından kişiye anestezi verilerek olgunun anestezi altında gereğinde uzun sürebilir cerrahilerin yapılmasına olanak sağlanacaktır.
Şekil-6 Modern bir laparoskopi operasyon odasının görünümü
Laparoskopi girişiminde tüm karın içi bulgular laparoskop aracılığı ile monitörlere aktarılmaktadır. Burada operatör çok rahat ve yakın büyütme altında daha detayla hakim olduğu yapılarda gereken cerrahiyi yapabilmektedir.Operatör yardımcıları da diğer monitörlerden sahaya hakim olarak cerraha maksimum yardımı yapabilmektedirler.
Bu uygulamada yukarıda da anlatılan nedenlerle cerrahi yaklaşım gereken olgulara her türlü yardım kısa sürelerde yapılabilmekte ve olguların iyileşme süreçleri de açık olarak yapılan( Laparotomi) operasyonlarına a göre çok daha hızla olabilmektedir.
Bugün ülkemizde de sık olarak kullandığımız laparoskopik cerrahi yaklaşımları bugün bile açık cerrahi ile yapılan operasyonların nerede ise tüme yakınının yerini almış durumdadır.
