Kürtaj, kadın doğum uzmanlarının en sık uyguladığı küçük cerrahi müdahalelerden biridir. Anlamı kazımak olmasına rağmen, günümüz modern tıbbında keskin metal kürekler neredeyse tamamen terk edilmiştir. Günümüzde en sık vakum aspirasyon yöntemi ile kürtaj yapılmaktadır.
Kürtaj, en sık istenmeyen gebeliklerin tahliyesi amacıyla uygulanmaktadır. Bunun yanı sıra düşüklerde kanamanın durdurulması maksadıyla da kullanılabilir. Bir de hormonal dengesizlik ve düzensizliklerde kanamanın etolojisini araştırmak için, patolojik materyal almak adına biyopsi amaçlı yapılan kürtaj işlemi vardır. Küçük bir cerrahi müdahale olmakla birlikte dikkatli yapılması ve özen gösterilmesi gereken bir işlemdir.
Kürtaj nasıl yapılır?
Kürtaj, klasik anlamda küretaj kelimesinden gelmektedir, kazımak anlamındadır. Metal ve frajil küret adı verdiğimiz aletler, bugün kürtaj yaparken tamamen terk edilmiş vaziyettedir. 10. gebelik haftasının üzerinde herhangi bir sebeple kürtaj yapıldığında bu tarz aletler kullanılır. Yasal kürtaj sınırı olan 10. gebelik haftasının altında kürtaj yapıldığında en sıklıkla vakum aspirasyonu adı verilen yöntem uygulanmaktadır.
Rahimin içerisine çok ince plastik kanüllerle, bunun da ucunu vakumlu bir şırıngaya takarak vakum uygulamak ve gebelik içeriğinin aspire edilerek temizlenmesi işlemi yapılır. Bu tarz bir müdahalede kürtajla ilgili riskler minimize edilir.
Kürtaj olmak isteyen bir hastada, öncelikle hastanın detaylı bir öyküsü alındıktan sonra jinekolojik muayene gerçekleştirilir. Akabinde ultrasonografi ile hastanın son adet tarihine göre gebelik haftasının uygun olup olmadığı belirlenir. Kürtaj işleminde doktorun ultrasonografik muayene ile belirlediği gebelik haftası esastır. Bu haftanın mutlaka 10. gebelik haftasına kadar olması gerekmektedir. Ardından hastaya konuyla ilgili bilgiler verdikten ve açlık süresini değerlendirdikten sonra steril ve uygun koşullarda - tercihen hastane ortamında - yapılmalıdır.
İşlemden önce hastanın 4-6 saat arasında aç olması gerekmektedir. Hasta, jinekolojik muayene masasında, klasik muayene pozisyonunda yatırılır. Lokal veya genel anestezi yöntemi uygulandıktan sonra, perine ve vajinal bölge steril solüsyonlar ile temizlenir. Akabinde vajinanın açılmasının sağlandığı bir alet yerleştirilir. Daha sonra da rahim ağzının hafifçe genişletilmesi işlemi uygulanır. Kanüller ile içeriye girerek içerisi aspire edilir. Müdahale yaklaşık 5-10 dakika kadar sürmektedir. Hasta genel anestezi aldıysa, kendine gelmesi 15 dakika kadar sürecektir. Müdahaleden sonra birkaç saat kadar hastane ortamında dinlendirilir. Hasta akabinde evine gönderilir. Fakat genel anestezi alan hastalardan dinlenme süresi daha önemlidir. İşlem sonrasında mutlaka 1 hafta sonra kontrol yapılmalıdır.
Kürtaj ne zaman yapılır?
Kürtaj, kanunlarımıza göre 10. gebelik haftasının bitimine kadar yapılabilir. En sıklıkla da 5-8 haftalar arasında uygulanır. Çünkü hastalar adet rutininden birkaç gün sonra hamile kaldıklarını fark ederek bize gelirler. En sağlıklı kürtaj bu haftalarda yapılmaktadır. Riskler 8. haftadan sonra biraz daha fazladır.
10. gebelik haftasının üzerinde gebelik tahliyesi, ancak bebeğin yaşamaması durumunda veya bebeğin hayatla bağdaşmayan çok ağır bir anomalisi olması durumunda, 3 doktorun imzalı onayı ile yapılabilir. Savcılıktan mahkeme kararıyla gönderilen cinsel saldırı, ensest ilişki gibi bir durumda hakim ve savcı onayıyla yapılabilmektedir.
Kimlere kürtaj yapılabilir?
18 yaşın üzerinde reşit olan ve gebeliğin devamlılığını istemeyen hastalara, 10. gebelik haftasının bitimine kadar kürtaj yapılabilir. 18 yaşın üzerinde olan ve evli olan hastalarda, eşin de mutlaka bu konuda onayının alınması gerekmektedir.
18 yaşın altında istenmeyen gebelik problemiyle gelen bir hastada, kürtaj yapmadan önce ebeveynlerin yazılı onayı alınmalıdır. Ebeveyn yoksa yasal vasi de olabilir. Yasal olarak 10. gebelik haftasının bitimine kadar kürtaj yapılabilir. Bu da kadının en doğal ve çağdaş bir hakkıdır. Ama mutlak suretle öncesinde yapılacak detaylı bir jinekolojik muayene ve ultrason ile gebelik haftasının belirlenmesi gerekmektedir.
10. gebelik haftasının üzerinde, ancak bebek yaşamıyorsa veya yaşamla bağdaşmayacak çok ağır bir sakatlık varsa, böyle durumlarda 3 tane doktorun imzalı onayıyla bir kurul oluşturularak ve rapor düzenlenerek gebelik sonlandırılabilir. 18 yaşın üzerinde bekar olan bir kadın veya evli olup da eşinin onayı olduğu takdirde, 10. gebelik haftasına kadar kürtaj olmak yasalara uygundur. Fakat hastalara bunu söylerken bir taraftan da kürtajı doğum kontrol yöntemi gibi görmemelerini mutlaka hatırlatırız. En önemlisi iyi bir doğum kontrol yönteminin uygulanması ve kürtaj olmaktan uzak kalınmasıdır.
Kürtaj sonrası ne gibi şikayetler görülür?
Kürtaj sonrası en sıklıkla alt batında hafif bir ağrı görülebilir. Ama bu ağrı hem müdahale sırasında yaptığımız hem de daha sonra önerdiğimiz basit ağrı kesicilerin kullanımıyla rahatlıkla azaltılabilir ve giderilebilir. 2-3 haftaya kadar uzayan kanamalar görülebilir. Bunların yoğunluğu çok şiddetli olmadıkça doğal kabul edilir.
Ama çok yoğun pıhtılı adet vasfını aşan bir kanama olması durumunda hastanın rahim içerisinde parça kalabilme ihtimalini göz önüne alarak hekime acilen başvurulması gerekir. Böyle bir durum saptandığında yapılacak çok basit bir işlemle rahim kavitesi boşaltılacak ve hastanın rahatlaması, kanamanın da durması sağlanacaktır.
Eğer herhangi bir komplikasyon geliştiyse ateş, kanama, yoğun ağrı gibi belirtiler daha şiddetli olacaktır. Ama yolunda giden bir kürtajda ağrı ve hafif kanama dışında çok önemli bir yan etki beklenmez.
Müdahale sırasında genel anestezi alan hastalarda ilk birkaç saatte hafif bir sersemlik hali olabilir. Bu yüzden o gün içerisinde yoğun bir fiziksel aktivite yapılmaması ve dikkat gerektiren işlerden uzak durulması gerekir.
Kürtaj yaptırdıktan sonra nelere dikkat edilmelidir?
Kürtaj yapıldıktan sonra, işlemin yapıldığı hastanede birkaç saatlik dinlenme ve hemşire refakatinde istirahat edilmesi önemlidir. Bu şekilde kanama ve tansiyon takip edilir. Müdahaleden yaklaşık 1 saat geçtiğinde ve hastanın bilinci açıldığında, yemek yenebilir ve su içilebilir.
Yeterince dinlendikten sonra o gün evde istirahat edilmesi daha çok önerilir. Bu süreç içerisinde verilen antibiyotiklerin düzenli olarak kullanılması çok önemlidir. Bütün hastalar 1 hafta sonunda mutlak suretle kontrole çağrılır. Bu süreç içerisinde hasta ayakta banyo yapabilir. Ama küvet banyosu, havuza ve denize girmek, sauna, hamam, kaplıcaya gitmek gibi uygulamalardan kaçınılmalıdır. Çünkü rahim ağzında hala kanama devam ettiği için enfeksiyonlar olabilir.
Bu süre içerisinde cinsel temasta da olunmamasını öneririz. Eğer kanama yoğun bir şekilde devam ediyorsa bu yasak 3. haftaya kadar uzayabilir. Ama herhangi bir ağrısı ve kanaması olmayan hastada, bir haftalık kontrolden sonra normal hayata dönülebilir.
Kürtajdan sonra tekrar hamile kalmak için geçmesi gereken süre nedir?
Hasta, kürtaj yaptırdıktan sonra genelde ilk adetini müdahale tarihinden 4-6 hafta sonra görmektedir. Bu süreçte de yumurtlama tekrar başlamaktadır.
Vücudun toparlanabilmesi için hastalara önerilen süre genellikle 2 aydır. 2 adet dönemi sağlıklı bir şekilde geçirilmeli, adetin normal olduğu gözlenmelidir. Ondan sonra tekrar gebe kalmak isteyen hastada uygun bir jinekolojik muayene, tetkiklerin tamamlanması ve folik asitin takviyesinin başlanmasıyla birlikte gebe kalmak mümkündür.
