Günlük hayatta kişilerin sıklıkla karşılaştığı ve yaşam kalitesini ciddi manada olumsuz etkileyen sağlık sorunları meydana gelebilir. Bu durumlardan biri de, bir veya her iki kulakta da meydana gelebilen; işitme kaybı, boğuk duyma, çınlama gibi çeşitli kulakla alakalı şikayetlere eşlik eden kulak tıkanıklığı şikayetidir.

Kulak Tıkanıklığı Nedir?

Kulak tıkanıklığı; kulağın anatomik bölgelerinden herhangi birinde gelişen çeşitli sağlık sorunları nedeniyle, dışarıdan gelen ses dalgalarının iç kulaktaki duyma organına iletiminde sorunlar yaşanmasına bağlı, işitme azlığının gelişmesidir. Hastada kulak tıkanıklığı geliştiğinde; şikayetin yaşandığı kulağında işitme kaybı yaşar, bu kaybın derecesine göre de sesleri daha boğuk duyabilir, çınlama hissedebilir.

Sağlıklı kişilerde kulak üç ana anatomik bölgeden meydana gelir. Bu bölgeler aşağıdaki gibi özetlenebilir:

Dış kulak: Kulak kepçesi, kulak yolu ve bu yolun sonundaki kulak zarından meydana gelir. Kulak kepçesi dış ortamdaki ses dalgalarını toplayarak kulak yolu vasıtasıyla kulak zarına iletir.
Orta kulak: Çekiç, örs ve üzengiden oluşan üçlü kulak kemikçikleri ile kulak ve geniz arasındaki bağlantıyı sağlayan östaki borusundan oluşur. Kulak zarının aldığı ses dalgası kulak kemikçikleri üzerinden iç kulağa aktarılmak üzere oval pencereye iletilir. Östaki borusu ise orta kulak boşluğundaki hava basıncının geniz ile olan bağlantısı üzerinden ayarlanmasını sağlar.
İç kulak: Oval pencereden itibaren devam eden içi sıvı dolu kanallar vasıtasıyla sesin iletildiği duyma duyusundan görevli korti organı ve denge duyusundan sorumlu yarım daire kanalları ile utrikül ve sakkül organlarından ibarettir. Ses dalgası oval pencereden içi sıvı dolu labirent kanallarına, buradan da korti organındaki tüylü hücrelere aktarılarak sinir uyarısı oluşturur. Sinir uyarısı; duyma siniri vasıtasıyla beyne iletilir ve duyma gerçekleşir.

Kişilerde işitme kaybı iki şekilde ortaya çıkabilir. Bunlardan birincisi sensörinöral işitme kaybı adı verilen ve kulağın sinirsel sisteminin etkilenmesi sonucu gelişen kalıcı işitme kaybıdır. Sesin algılanmasından sorumlu organlar ve sinirler tahrip olduğunda görülür.

Diğer işitme kaybı tipi olan iletim tipi işitme kaybında ise, ses dalgasının duyma organına iletimine kadar geçen süreçlerdeki aksamalar suçludur. Bu aksaklıklar giderildiği takdirde, ses dalgası korti organına kadar gelebilir ve duyma yeniden sağlanabilir. Kulak tıkanıklığı şikayeti de iletim tipi işitme kaybı yaşandığı için ortaya çıkar.

Kulak Tıkanıklığı Neden Olur?

İletim tipi işitme kaybı yaşanması için dış kulak veya orta kulaktaki anatomik yapılara ait organik veya fonksiyonel aksaklıkların sıklıkla yaşanması gerekir. Kulak yolundaki kulak kirlerinin neden olduğu tıkanmalardan (buşon); orta kulak iltihabı nedeniyle orta kulak boşluğunun sıvıyla dolmasına kadar çeşitli mekanizmalar nedeniyle kulak tıkanıklığı gerçekleşebilir. Kulak tıkanıklığına yol açan sebeplerden bazıları:

Kulak kepçesine bağlı problemler: Kulak kepçesinin anatomik deformasyonları, tümörleri veya iltihaplanması sonucu ödem gelişmesi gibi durumlarda ses dalgasının kulak yoluna iletilmesinin engellendiği rahatsızlıklarda kulak tıkanıklığı yaşanabilir.
Kulak yoluna bağlı problemler: Kulak tıkanıklığının en sık sebebi olan buşon gelişimi ile kulak yolunun çeşitli travmalar, kemik yapılar, enfeksiyonlar, yabancı cisimler veya tümörler ile tıkanması sonucu da kulak tıkanıklığı gelişebilir.
Kulak zarı ile alakalı rahatsızlıklar: Kulak zarının delinmesi veya çeşitli sebeplerle kalınlaşarak esnekliğini kaybetmesi gibi durumlarda kulak tıkanıklığı şikayeti olabilir.
Orta kulağa bağlı sorunlar: Orta kulak boşluğunun çeşitli mikroorganizmalar nedeniyle iltihaplanması; gripte kulak tıkanıklığı şikayetinin gelişmesi gibi östaki borusu, geniz veya burun boşluğundaki problemlere bağlı olarak sıvıyla dolması (seröz otit); kulak kemikçiklerinin deforme olması gibi sorunlara bağlı kulak tıkanıklığı meydana gelebilir.

Kulak Tıkanıklığında Hangi Belirtiler Ortaya Çıkabilir?

Hastada yukarıda sebeplerin varlığında, kulak tıkanıklığı ve ağrısı gibi çeşitli belirtiler duruma eşlik edebilir. Belirtiler tek bir kulağa sınırlı kalabileceği gibi, her iki kulakta da ortaya çıkabilir. Buna göre kulak tıkanıklıklarında aşağıdaki belirtiler görülebilir:

İşitme azlığı
Çınlama
Uğultu
Kulak ağrısı
Boğuk duyma
Denge kaybı
Kulakta ağırlık hissi
Yüksek sesle konuşma ihtiyacı

Kulak tıkanıklığı iletim tipinde işitme kaybı yaptığından, özellikle işitme muayenelerinde hangi kulakta iletim tipte işitme kaybı olduğu rahatlıkla belirlenebilir. İşitme duyusu normal anatomik yol dışında, kulağın etrafındaki kemikler üzerinden iletilme yoluyla da gerçekleşebilir. Kulak tıkanıklığı olan hastalarda kulak yolu üzerinden ses iletimi zayıfladığından, kemik yoluyla işitme sağlanabilir. Bu sayede, örneğin, sol kulak tıkanıklığı olan bir hastada, havadan ses iletimi bozulurken, çenesinin sol tarafında temas ettirilen bir diyapazon yardımıyla ses iletimi sağlanabilir.

Kulak Tıkanıklığı Nasıl Geçer?

Kulak tıkanıklığı nedenleri çok çeşitli sağlık sorunlarından ileri gelebildiğinden, doğru ve etkili bir tedavinin yapılabilmesi için kulak tıkanıklığına yol açan altta yatan sebebin doğru teşhis edilmesi gerekir. Bu doğrultuda, hastanın uzman bir hekim tarafından ayrıntılı olarak hastalık öyküsü sorgulanır, detaylı fizik muayenesi yapılarak kulak anatomisi değerlendirilir. Gerekli görüldüğü takdirde, ek görüntüleme yöntemlerinden faydalanılabilir.

Tüm bu incelemeler ışığında, tespit edilen probleme yönelik olarak aşağıdaki kulak tıkanıklığı tedavisi yöntemleri planlanabilir:

Kulak tıkanıklığının en sık sebebi kulak kirine bağlı gelişen buşondur. Kulak kiri tıkanıklığı olarak da bilinen bu durumda, çeşitli ilaç tedavileri ile buşonun eritilmesi ve sıvılaştırılması sağlanarak tıkanıklık açılabilir. Eğer buşon sertleşmiş veya ilaç tedavisine yanıt vermeyecek özellikte ise hekim tarafından çeşitli girişimsel yöntemlerle kulak tıkanıklığı açma işlemi vasıtasıyla manuel olarak çıkarılabilir.
Kulak kepçesi ve kulak yolundaki enfeksiyonlara bağlı ödemler nedeniyle kulak tıkanıklığı oluşmuşsa; bu bölgelere etkili lokal antibiyotik damlalar ve anti-inflamatuvar ilaçlar reçete edilebilir.
Yine aynı bölgelerin anatomik yapılar ve tümörler nedeniyle oluşan tıkanıklıklarında cerrahi tedavi gündeme gelebilir.
Kulak zarına ait deformasyonlarda cerrahi tedavi sıklıkla tercih edilen yöntemdir. Bununla beraber, kulak zarının hasar görmesi veya yapısındaki bozulmalar, genellikle tamamen giderilemediğinden, iletim tipi işitme kaybı tamamen tedavi edilemeyebilir. Ayrıca kulak zarındaki delinmeler sonucu, bu bölgenin sık enfeksiyon kapması nedeniyle, uzun süreli antibiyotik tedavisine ihtiyaç duyulabilir.
Orta kulak iltihaplarında genellikle ağızdan antibiyotik ve ağrı kesici tedaviye başvurulmaktadır. Bazı orta kulak iltihapları, bölgede yoğun sıvı birikimi ile sonuçlandığında, kulak zarına tüp takılması yoluyla orta kulak boşluğunun havalandırılması ve sıvının boşaltılması yoluna gidilebilir.
Benzer şekilde östaki borusunun fonksiyonel aksamalarına bağlı orta kulak boşluğunun sıvıyla dolmasında, burun içine sprey formda verilen anti-inflamatuvar ilaçlardan yararlanılabilir.

Buşona Bağlı Kulak Tıkanıklığı Nasıl Açılır?

Halk arasında özellikle merak edilen konulardan biri olan “kulak kirine bağlı kulak tıkanıklığı nasıl giderilir?” veya “Kulak tıkanıklığı temizleme nasıl yapılır?” sorularının yanıtlarıdır. Kulak kiri, fizyolojik koşullarda dış ortama sıklıkla maruz kalan kulak yolunun çeşitli mikroorganizmalar ve yabancı cisimlerden korunması için vücudun salgıladığı bir savunma mekanizmasıdır. Oluşan kulak kiri sağlıklı kişilerde, yüz ve çene kaslarının konuşma ve çiğneme işlemleri esnasındaki hareketleri sayesinde doğal yollarla vücuttan atılır.

Ancak tozlu ortamlara maruz kalan, kulak içine yoğun miktarda su kaçmasına neden olan yüzme ve sık banyo gibi faaliyetler, kulak içine takılan kulaklıklar gibi etkenler nedeniyle kulak kiri normalden fazla salgılanır. Bunun sonucunda normalde atılması gereken kulak kiri miktarı aşılarak, kulak yolunda tıkanıklıklar meydana gelebilir. Zamanla bu kirler, mikroorganizmaların ve diğer kimyasalların etkisiyle sertleşebilir ve organize olabilir. Enfekte olmaları sonucu dış kulak yolu iltihabı yaparak, çevre dokularda ödem gelişmesine ve kulak tıkanıklığının ilerlemesine yol açabilir.

Bu gibi durumlarda, hekim önerisiyle gliserinli kulak açıcı damlalar veya karışımlar kullanılabilir. Özellikle borik asit içeriği yüksek olan kulak damlaları, buşonun kimyasal yapısını bozarak hızla erimesine ve sıvılaşmasına neden olur. Bu sayede kulak kirinin vücuttan uzaklaştırılması kolaylaşır. Bu tedavilere rağmen giderilemeyen buşonlar, hekimin özel mikroskoplar yardımıyla çeşitli girişimsel aletleri kullanarak manuel çıkarması sonucu vücuttan uzaklaştırılır.

Çocuklarda ve hamilelikte kulak tıkanıklığı meydana gelmesi durumunda yaklaşım, diğer hastalardaki gibidir. Uygulanan ilaç tedavileri veya girişimsel yöntemler, herhangi bir yan etkiye sahip değildir. Bu sayede kulak tıkanıklığı gebelerde ve çocuklarda da rahatlıkla tedavi edilebilir.