Arter nedir ? : Atar damar demektir. Kalpten pompalanan kanın tüm vücut dokularına taşınmasını sağlayan ağ sistemi olarak tanımlanabilir. Kalp, beyin, akciğerler, karın içindeki tüm organlar (karaciğer, mide, pankreas, bağırsaklar, böbrekler, dalak vs.), kaslar, kollar, bacaklar, deri, kısaca tüm dokular, arterler (atar damarlar) yolu ile taşınan kandan oksijen alır ve beslenir.
· Koroner arter nedir? Koroner arterler kalbi besleyen atar damarlara verilen isimdir. Koroner arterler, kalpten çıkan aort damarının ilk dallarıdır. Genellikle sol ve sağ koroner arter olmak üzere iki adet koroner arter bulunur.
· Koroner arter hastalığı nedir?: Koroner Arter Hastalığı (KAH) kalp kasını besleyen ve koroner arterler olarak adlandırılan atar damarların daralma veya tıkanması ile kan akımının kısmi yada tam kesilmesine bağlı olarak ortaya çıkan hastalıklara denir. Nedeni ; damar sertliği olarak bilinen "ateroskleroz"dur. Bu hastalığın en önemli özelliği, hayatı tehdit edebilen kalp krizine yol açabilmesidir.
Koroner arter hastalığı kimlerde görülür?: Koroner arter hastalığına ait bulgular genellikle 40 yaş sonrasında görülür. Ancak özellikle aile hikayesi olan bireylerde daha erken yaşlarda da görülebilmektedir. Erkeklerde kadınlara göre yaklaşık dört kat daha sık görülür. Kadınlardaki östrojen hormonunun koroner arter hastalığı açısından koruyucu olduğu öne sürülmektedir. Bu nedenle kadınlarda görülme sıklığı östrojen hormonunun azaldığı menopoz sonrası dönemde artmaktadır.
· Kalp krizi (miyokard enfarktüsü) nedir?: Kalp krizinde koroner arterlerdeki daralmanın bir pıhtıyla tamamen tıkanması söz konusudur. Tıkanan koroner damarın beslediği bölgeye yeterince kan ve oksijen gitmemesine bağlı olarak kalp kasında doku ölümü meydana gelir. Gerçekleşen tıkanmanın yeri ve müdahalenin zamanına göre krizin şiddeti ve ölü dokunun hacmi hastadan hastaya farkeder. Ölü dokunun gerçekleşmesi kalbin pompa fonksiyonunu olumsuz etkiler ve kalp yetmezliği bulguları gelişebilir. Ayrıca miyokard enfarktüsü hastanın yaşamını da tehlikeye atabilir.
· Koroner arter hastalığı için risk faktörleri nelerdir?: Koroner arter hastalığı için risk faktörlerini iki grupta inceleyebiliriz.
1) Düzeltilebilir risk faktörleri; sigara kullanımı, hipertansiyon, şeker hastalığı, yüksek kolesterol düzeyleri, fiziksel aktivite azlığı, alkol tüketimi ve stres.
2) Düzeltilemeyen risk faktörleri; ileri yaş, erkek cinsiyeti, ailede 55 yaşından önce koroner arter hastalığı öyküsünün olmasıdır.
Koroner arter hastalığından korunma yolları nelerdir? İlk olarak düzeltilebilir risk faktörlerinin ortadan kaldırılmasına yönelik olarak yaşamsal değişiklikler gerçekleştirilmelidir. Sigara içilmemesi ve sigara içilen yerlerden uzak durulması koroner arter hastalığı gelişimi açısından son derece çok önemlidir. Yüksek kolesterol düzeyleri koroner arter hastalığı gelişimine direkt etkisi olduğundan, kan kolesterol düzeyleri diyetle ya da ilaç tedavisiyle normal düzeylere çekilmelidir. Düzenli egzersiz yapılmalıdır. Diyet ve egzersiz desteği ile fazla kilolardan kurtulmak gereklidir. Yüksek tansiyon ya da şeker hastası olanların kontrol altına alınması önemlidir. Stresli yaşantıdan da uzak durulmaya çalışılmalıdır.
TANI KOYMAK İÇİN YAPILACAK TETKİKLER NELERDİR ?
· EKG : Elektrotlar aracılığı ile kalbin elektriksel aktivitesi grafik olarak kaydedilir. Kalp hızı, ritmi, geçirilmiş kalp krizi bulguları EKG yardımı ile teşhis edilebilir.
· Efor testi : Hasta koşu bandı üzerinde koşarken kalp EKG'si kaydedilir. Gizli koroner arter hastalığının tanısının konulmasında yardımcı olan bir tanı yöntemidir.
·EKOKARDİYOGRAFİ (EKO) : Kalp kapakları, kalp kasları , kalp büyüklüğünü görebilmek için yapılan ultrason yöntemidir.
. KORONER ANJİOGRAFİ : Kalp damarlarının görüntülenmesi işlemidir. Bunun için lokal anestezi altında sağ kasık bölgesinden yada sağ el bileğinden giriş yapılabilir. Özel kateter denilen borucuklarla kalbe kadar gidilip damarların içine opak madde (damarları görüntülemek için kullanılan sıvı) verilerek damar görüntülenmesi yapılabilir. Damarlardaki darlık durumuna göre hastaya önerilecekler:
Damarlarda hafif darlıklar varsa, ilaç tedavisi verilir ve risk faktörlerinden korunmak için yapması gerekenler anlatılır.
Damarlarda önemli darlık saptanırsa, anjiografi olarak balon ve gerekirse stent işlemi ile bu darlıkların açılması sağlanabilir.
Damarlardaki darlıklar önemli ise, birden çok damarda birden çok darlıklar varsa kalp cerrahisi ile görüşülerek bypass ameliyatı yapılabilir.
KORONER ARTER HASTALIĞINDA TEDAVİ NASIL PLANLANIR?
Tedavi planı; hastadaki belirtiler, hastalıklı damar sayısı, damardaki darlığın derecesi, kalp kasının kasılma gücü, hastanın ilaç tedavisine yanıtı, hastanın yaşı, şeker hastalığının varlığı gibi değişkenlere göre yapılır.
