Kontakt lens kullanımındaki hatalar ve sonuçları nelerdir?
Yukarıdaki sorulara cevap arıyorsanız, Göz Hekimi olarak karşılaştığımız, tedavi ve takip ettiğimiz iki olguyla ilgili , aşağıda özeti verilen bilimsel makaleden yararlanabilirsiniz.
1. Hasta : 35 yaşında bayan hasta, sağ gözünde bir haftadır ağrı ,sulanma,batma şikayeti ile hastaneye başvurdu. Hikayesinden, miyop astigmat nedeniyle 6 yıldır, sabah takılıp akşam çıkarılan ve ayda bir yenilenen yumuşak torik kontakt lensleri kullandığı ve aşağıdaki enfeksiyona neden olabilecek kullanım ve düşünce hatalarını yaptığı öğrenildi:
1-15 gün önce sokakta gözüne damdan kopan bir buz parçası düşmüş, lensini takmaya devam etmiş
2-Kontakt lensleri ile saunaya girmiş.
3-Bir tatil döneminde birkaç akşam lensini çıkarmadan uyumuş.
4-Lenslerini doktor kontrolü olmayan bir yerden almış,kontrolünü aksatmış
Hastanın yapılan göz muayenesi ve laboratuar incelemesinde, korneada ülser gelişmekte olduğu ve bu ülserin de Akantomoeba adı verilen, nadiren görülen fakat çok dirençli bir mikroorganizma tarafından oluşturulduğu saptandı. Bütün tedavi çabalarına rağmen ülser iyileşmediği gibi korneada delinmeye yol açtı ve kornea nakli ameliyatı yapıldı. Fakat, nakledilen yeni dokunun vücut tarafından reddedilmesi sonucu ikinci bir nakil daha gerekti. Şu dönemde hasta, oluşabilecek yeni red cevabı nedeniyle yakın takip ve tedavi altındadır.
2. Hasta: Üniversite eğitimi görmekte olan 21 yaşında bayan hasta, sol gözünde bir-iki gündür ağrı,batma,sabahları kanlanma şikayeti ile başvurdu. 4 yıldır, sabah takılıp akşam çıkarılan ve ayda bir yenilenen yumuşak kontakt lens kullanmakta idi.;
Kendisinden alınan bilgiye göre aşağıdaki kontakt lens kullanımı ile ilgili hatalar saptandı:
1- Kontakt Lensleri bitince doktor kontrolü olmaksızın temin ediyor,
2- Lenslerini bazen birkaç gün çıkarmıyor
3- Lensleri ile denize ve havuza girdiği oluyor
4- Banyo yaparken lenslerini çıkarmıyor
Yapılan göz muayenesinde korneada ilk hastanınkine benzer şekilde ülser geliştiği saptanmış ve yapılan laboratuar tetkikleri ile yine aynı mikroorganizmaya bağlı ortaya çıktığı anlaşılmıştır. Yine tüm tedavi çabalarına rağmen sonuçta ülser genişlemiş ve kornea nakli yapılmasına rağmen görme kaybına sebep olmuştur.
Bu iki olgunun arka arkaya verilmesinin amacı, benzer hatalar ile bağlantılı olarak ortaya çıktığını vurgulamaktır. Hastalar arasında bağlantı mevcut olmayıp direkt bulaşıcılık da söz konusu değildir
Akantomoeba serbest yaşayan bir amip olup toprak, su (özellikle musluk suları ), deniz suyu, buz, sebze ve havada tespit edilebilir. Hastalık oluşturan şekli ve kist şekli mevcuttur. Kist formu, birçok koruyucu etkene dayanıklı olup bu tür ortamlarda yıllarca yaşayabilmektedir.
Aslında Akantomoeba keratitinin ortaya çıkmasında çoğu kez hafif bir travma rol oynar. Bu, rüzgarla çarpan kum ,toz gibi maddeler, böcek veya sebze türü materyaller şeklinde olabileceği gibi sıklıkla kontakt lens kullanımı ve ona bağlı küçük sıyrıklar ile bağlantılıdır. Bu şekilde bozulan epitel bütünlüğü, mikropların yerleşip gelişmesine imkan sağlamaktadır Sunulan her iki olguda da kontakt lens kullanımı, hafif travma ve çeşme-havuz suyu ile etkileşim mevcut olup bulaşma yolu olarak tanımlanan şekil ile uyumludur. Olumsuz koşullarda kontakt lens kullanımı Akantomoeba keratitinin en önemli sebeplerden birini oluşturmakla beraber lens kullanmayan, travmaya maruz kalmış ve bu amibi bol miktarda içeren çeşme suyu, göl, havuz, deniz ile temas etmiş kişilerde ayrıca kornea nakli ve LASİK cerrahisi gibi göz ameliyatlarını geçirenlerde de görülebilmektedir.
Sıklıkla yumuşak kontakt lens kullananlarda görülmekle beraber sert lens kullananlarda da ortaya çıkabilmektedir. İlk kanıtlanmış Acantomoeba enfeksiyonu 1974 yılında ABD’de, yumuşak kontakt lens kullanan bir kişide bildirilmiştir. Aynı enfeksiyon, 1984-1987 yıllarında yine ABD ‘de üst üste çok sayıda yumuşak kontakt lens kullanan hastada tespit edilmiş ve bunun üzerine dikkatler yumuşak kontakt lenslerin dezenfeksiyon ve kullanım sorunlarının üzerine yoğunlaşmıştır. Epidemi olarak nitelenen bu yaygın enfeksiyonun nedenlerini araştırmak üzere ,Contact Lens Associations of Ophthalmologists ve American.Academy of Ophalmology gurupları ortak çalışma yürüterek risk faktörlerini belirlemiş ve bu yönde tedbirler alınmasına önayak olmuştur.Bu risk faktörleri; önerilenden daha az ve dikkatsiz dezenfeksiyon, evde üretilen salin solüsyonlarının kullanılması, kontakt lensler ile havuza ve denize girme, etkin olmayan dezenfeksiyon solüsyonlarının marketlerde halen satılıyor olması şeklinde bildirilmiştir.
Ülkemizde ise bu faktörler, her iki hastada da ipuçlarının görüldüğü gibi, temizlik kurallarına dikkat edilmemesi, kontakt lensler ile denize ve havuza girilmesi, banyo yapılması, kontakt lenslerin kontrolsüz olarak uygulama yetkisi olmayan kişi veya şirketlerce satılması, promosyon adı altında doktor kontrolü olmaksızın hediye edilmesi, rutin kontrollerin aksatılması ve kontakt lens kullanıcılarının yeterince bilgilendirilmemesi şeklinde ortaya çıkmaktadır.”
Kaynak : Op.Dr.H.SEN / Ümit Hospital &
Op.Dr.Ahmet UMAY/ Brıstol Unıversıty /UK.2013
