Normal bir omurga, arkadan bakıldığında, tüm uzunluğu boyunca düzdür. Ancak, omurgaya yandan bakıldığında iki eğrilik görülür. Omuzlardan göğüs kafesinin alt tarafına kadar olan sırt bölgesinde torasik kifoz adi verilen ılımlı bir yuvarlaklaşma, bel bölgesinde ise lomber lordoz adi verilen bunun tersi bir eğrilik mevcuttur. Normal bir omurgada gövde ve başı pelvisin üzerinde dengeleyebilmek için birbirinin tersi olan bu iki eğrilik gereklidir.
Normal bir sırt, 1. ve 12. omurlar arasında yer alır ve 15° ila 45° arasında hafif bir kifozu olması gerekir. Sırt bölgesindeki yuvarlaklaşma 45° ‘nin üzerine çıktığında "hiperkifoz" olarak adlandırılır ve postural veya yapısal olarak sınıflandırılır.
Postural Kifoz ( Kamburluk ) nedir?
Ailelerin çocuklarında gördükleri kamburluk şikâyetinin en sık nedeni postural kamburluktur. En önemli sebebi fizik kondisyonun yetersiz olmasıdır. Günümüzde bilgi çağının bir sonucu olarak çocuklarımız oyunlar ve sportif aktivitelerden çok masa, bilgisayar ve tablet başında vakit geçirmektedirler. Bu nedenle hem daha az spor yaptıkları için fizik kondisyonları daha kötü olmakta hem de vakitlerinin büyük çoğunluğunu kötü oturuş ve yatış pozisyonlarında geçirmelerine sebep olmaktadır.
Ağır okul çantası taşımanın kamburluğa sebep olduğuna dair bir kanıt yoktur. Ancak sırtta taşınan ağır çantalar omurga sağlığı için uygun değildir. Omurga üzerine binen yükler çocukluk ve ergenlik döneminde bel ve sırt ağrısına ve daha ileri yaşlarda bel ağrısı ve bel fıtığı gibi durumların gelişmesine zemin hazırlar.
Yapısal kifoz (Scheuermann kifozu) nedir?
Ayakta çekilmiş filmlerde 55 ° üzerinde olan ve çoğu zaman altta yatan bir kemik veya yumuşak doku patolojisine bağlı ortaya çıkan kamburluktur ve sebebi bilinmemektedir. Scheuermann kifozu sert (yapısal) kifoz olarak tanımlanır çünkü omurların ön tarafları arka taraflarından daha yavaş büyür. Bu birbiri üzerinde güzel dizilen dikdörtgen şekilli omurlar yerine kama şekilli omurlar ile sonuçlanır. Bu durum genellikle hızlı kemik büyümesinin olduğu dönemlerde, erkeklerde 12 ila 15 yaş, veya kızlarda bundan birkaç yıl önce meydana gelir. Anormal kifoz en güzel öne doğru eğilmiş hastaya yandan bakarak görülür, bu şekilde keskin ve anormal açılı kifoz belirginleşir. Kamburluğun yanı sıra hafif bir skolyoz da eşlik edebilir.
Scheuermann hastalığı olan hastalar çoğunlukla duruş bozukluğu ve bel ağrısı şikayeti ile başvururlar. Bel ağrısı erken ergenlik döneminde en sıktır ve çoğunlukla erişkinliğe yaklaşıldığında azalır. Ağrı günlük aktiviteyi veya profesyonel kariyeri nadiren olumsuz etkiler. Kifoz eğriliğin tepe noktasının sırtın üst bölgesinden ziyade orta-alt bölgelerinde olması durumunda şikâyete sebep olması daha muhtemeldir. Ağır vakalarda hastalar başlarının altına birkaç yastık koymadan sırtüstü yatamazlar.
Scheuermann hastalığı dışında aşağıda bir kısmı sıralanan başka durumlara bağlı da kamburluk gelişebilir.
Doğuştan omurga anomalilerine (konjenital kifoz),
Bazı kemik hastalıklarına (iskelet displazisi, nörofibromatozis )
Omurga enfeksiyonu (omurga tüberkülozu )
Omurga kırıklarına bağlı omurların hasar görmesiyle oluşabilen çeşitli sinir ve kas hastalıklarına bağlı
Postural kifoz ile Scheuermann kifozu nasıl ayırt edilebilir?
Duruşa bağlı kifozu olan bireyleri uyardığınız zaman kendiliğinden kamburluğunu düzeltip daha dik durabilirler. Postural kifoz hastalarının omurlarının şekillerinde bir bozukluk yoktur. Burada dikkat edilmesi gereken kamburluğun nereden düzeldiğidir. Eğer kamburluk en çıkıntılı yerinden düzeliyorsa sorun yoktur. Bazen kamburluğun en çıkıntılı yeri hiç düzelmezken bunun yerine daha üst ile alttaki omurlardan bir miktar düzelme olabilir. Bu durum kamburluk düzeliyormuş yanılgısı yaratabilir.
Oysa Scheuermann kifozu yani yapısal kifozu olan hastalara dik durmasını söylendiğinde, isteseler de kamburluğu tamamen düzeltemeyebilirler. Kamburluk belirgin olarak düzelmiyor ise veya düzelmesi konusunda tereddütünüz varsa doktorunuza başvurup profesyonel yardım almanız gerekli olabilir.
Postural kifoz nasıl tedavi edilir?
Dik durmaları konusunda uyarıldıklarında dik durabildikleri için aileler sıklıkla çocuklarını bu konuda uyarırlar. Fakat çocuk bir süre dik durduktan sonra ister istemez tekrar kambur pozisyonuna dönmektedir. Tekrarlayan uyarılar ise inatlaşma ile sonuçlanabilir.
Postural kamburluğu önlemek için en başta altta yatan sebepleri yok etmek gerekir. Oturma alışkanlıklarını düzenlemek, çocukların çalışma masaları ve sandalyelerinin uygun konum, açı, yükseklikte olmasını sağlamak, yine monitör ve klavye yüksekliklerini uygun pozisyonlara ayarlamak uygun oturma alışkanlıklarını kazanmaları için önemlidir. Bu ayarlamalar ile çocuklarımızın omurgalarını fizyolojik sınırlarda tutabilecekleri ideal pozisyona alışmalarını sağlayabiliriz.
Bir diğer önemli konu ise çocuklarımızı daha fazla spor yapmalarına yönlendirmektir. Spor, çocuğunuzun fizik kondisyonunu, omurgayı dik tutan kasların kuvvetini ve dayanıklılığını arttırarak postural kamburluğun önüne geçecektir. Haftada en az 3 gün bir saatlik sportif aktivite kötü duruş sorununun çözülmesinde yardımcı olacaktır.
Gelişimsel kifoz nasıl tedavi edilir?
Gözlem
Gözlem tipik olarak aşağıdaki durumlarda önerilir:
Postural (duruş bozukluğuna bağlı ) hiperkifoz
Büyümekte olan hastalarda 60°den küçük eğrilikler,
Büyümesini tamamlamış hastalarda 60°-80°eğrilikler
Büyümekte olan çocuklarda her 6 ayda bir ayakta uzun kasete (skolyoz) grafi çekilir. Eğer çocuğun ağrısı varsa genellikle egzersiz programı önerilir.
Korse
İskelet gelişimini tamamlamamış orta dereceli deformitelerde önerilen tedavi egzersizle birlikte korse tedavisidir. Korseler omurgayı tamamen düzeltmez. Korseden beklenen en iyi başarı kifozun tespit edildiği derecede kalıp daha fazla ilerlemesinin ve cerrahi sınıra erişmesinin engellenmesidir.
Başarılı korse tedavisi için neler gereklidir?
Hasta hala büyürken konulan erken teşhis (Kız çocuklarında adet görmeden önce tespit edilen eğrilikler)
Hafif - orta dereceli Scheuermann kifozu (60-75 derece arası)
Omurga doktoru tarafından yapılan düzenli muayeneler
Hastaya uygun yapılmış bir korse
Uyumlu bir hasta ve destekleyici bir aile
Egzersiz, dans eğitimi ve atletizmi içeren normal aktivitelere devam edilmesi ve doktor gözetiminde olmak şartıyla bu aktiviteler sırasında elektif olarak korseye ara verilmesi
Korsenin günde 20 saatte fazla kullanılması
En uygun düzelmeyi sağlayabilmek için korse düzenli olarak kontrol edilmeli ve ayarlanmalıdır. İskelet gelişiminin tamamlanmasından önceki tedavinin son bir yılında korsenin kısmi kullanımı ( 12-14 saat/gün) önerilebilir. Deformite düzelmesinin etkili ve kalıcı olabilmesi için korse kullanımı en az 18 ay devam etmelidir.
Cerrahi Tedavi
Kifotik deformite ileri olduğunda ( 80°den büyük ) ve hastanın artmış sırt ağrısı sıklaştığında cerrahi tedavi önerilebilir. Bu deformite içinde günümüzde en çok tercih edilen yöntem posterior enstrumantasyon ve füzyondur. Pedikül vidaları ( her seviyeye 2 tane ) yerleştirilir ve 2 rod ile birbirine bağlanır. Bu işlem omurganın nazik bir şekilde düzleşmesini sağlar. Çoğu cerrahi girişim sırttan ( arkadan) yapılır. Ancak, bazı cerrahlar omurganın ön tarafından ek bir ameliyat önerebilir.
Orta derecede esnek eğriler çoğunlukla ameliyat masası üzerinde yüzüstü yatıldığında düzelirler. Çok şiddetli eğriliklerde, osteotomi diye tanımladığımız omurga kemiğinden parça çıkartılarak yapılan düzeltmeler eklenebilir. Her omur segmentinin arkaya doğru eğilmesi kayıcı iki faset eklem tarafından sınırlandırılır. Bu eklemler çıkarıldığında ve öndeki disk hareketli olduğunda her seviyede ek olarak yaklaşık 5° ila 10° daha arkaya doğru eğilme elde etmek mümkündür
Hastalar ameliyatın ertesi günü ayağa kaldırılır ve yaklaşık 4-5 gün içinde taburcu edilirler. Taburcu edilirken bazı hastalarda 3 ay kadar korse uygulanabilir. Ameliyat sonrası okula veya işe dönüş süresi yaklaşık 3 haftadır. Üç ay sonrası yürüyüş ve yüzme gibi egzersizlere izin verilir. Bisiklete binme 6. aydan sonra serbest bırakılır. Hastalar çoğunlukla ameliyatı takip eden 4.-6. ayda normal günlük işlerine dönebilir. Birinci yıl sonuna kadar kontakt sporlar (futbol, basketbol vs.) yasaklanır. Birinci yıl sonunda tamamen normal yaşantılarına dönmelerine izin verilir.
Cerrahi girişim ile elde edilen düzelme dikkat çekicidir.
Travmatik Kifoz
|
|
Belirtiler
Kifoz, kronik kısıtlayıcı ağrı ile sonuçlanabilir. Ağrının kaynakları:
Spinal kas yorgunluğu
Kronik inflamasyon ve ilerleyici dejenerasyon
Anterior kord veya kök sıkışması olabilir.
Fizik Bulgular:
İlerleyici kifoz anterior kolonun ve tüm posterior bağların devamlılığını yitirmesi durumunda oluşur. Paraplejik hastalarda oturma dengesi ile ilgili sorunlar ve deri değişiklikleri, aşırı kifoza bağlı olabilir.
Tedavi seçenekleri:
Kifoz tedavisi, deformiteyi düzeltme, alanı stabilize etme, ağrıyı azaltma, ve nörolojik fonksiyonu geliştirmek üzere kurgulanmıştır.
Esnek deformiteler posterior füzyon ve enstrumentasyon ile tedavi edilebilirken, sert deformiteler daha kompleks cerrahilere ihtiyaç duyar.
