Kemik kitlesinde ilerleyen azalma, kemik yapının iç yapısın (mikromimarisinin) bozulması ve kırık riskinde artma ile karakterize, çok faktörlü ve sitemik kemik hastalığıdır.
Kemiğin içerisinde yapıları birbirleriyel olan ilişkisi konumu önemlidir.
Osteoporoz denilen kemik erimesinde bir çok faktör vardır. Bilinen en önemlileri aşağıda kısaca belirtilmiştir.
Cinsiyet (K/E yaklaşık 5/1)
Yaş (Postmenapozal, >70 yaş)
Irksal özelikler
Sigara ve Alkol
İnce Vücut yapısı
Hareketsiz Yaşam
–Düşük kalsiyum , Kafein , Bol Protein, Bol Tuz
İlaçlar à kortizol, Kemoterapi vb…
–Sistemik Hastalıklar (tiroid ve endokrin hormonal hastalıklar
–Kronik hastalıklar (böbrek hastalıkları, dializ hastaları, KC hast)
Günlük Hayatta Kısıtlanmalar meydana getiren kemik erimesi hastalırın yaşamın olumsuz yönde etkiler. Bunlardan başlıcaları;
•Kırıklar (yüksek süngerimsi kemik içeriği olan omurga, kalça ,el bilek omuz başı
•Vertebra Kırıkları sonucunda hastanın boyunda 10 cm kısalabilir
•Bel ve Sırt Ağrıları görülebilir.
Kifoz kamburluk gelişebilir.
Ölüm meydana gelebilir
Büyük ana kemiğin kırıkları àhareketsizlik à sorunlar
(akciğer enfeksiyonu, idrar yolu enfeksiyonu, yatak yaraları, kapanmayan cilt te yaralar, genel enfeksiyon, solunum kapasitesinin azalması, kalp fonksiyonlarında düşme, hijyende güçlük, mide bağırsak sorunları, beslenme sorunları, öz bakımda yetersizlik à ÖLÜM
Kemiğin kalitesini belirleyen ; kemiğin yapısı mimarisi denilen içerisindeki organik olan yapılanmadır. Kemiğin yapım yıkım etkinliği ve dengesidir. Daha günümüzde hala araştırma safhasında olan birçok bilinmez vardır.
Düz rontgenlerde neler görülebilir ?
Kemiğin incelen bölgeleri veya ikincil başka bir sebebe bağlı olabilen hastalıklar (multiple miylom veya paratiroid hastalıklar vs) bağlı kemik yıkım alanları saptanabilir.
Düz rontgende kemik erimesi fark edilebilmesi için kemiğin %30 ila 50 sinde neredeyse yarısının kaybedildikten sonra fark edilir.
Kemik dansitometrisi kimlerden istenebilir?
Kemik yapısının değerlendirilmesinde dansitometri kullanılır.
65 yaşüstü kadın
Diğer Risk Faktörleri Olan 65 yaş altındaki kadınlar
kortizol kullanımı
Östrojen Kullanıyorsa Tedavi kesilmesi sonrası
70 yaş üstü erkekler
Hastalarda meydana gelebilen kalça kırığı hastaların yaşam kalitesi bozduğu gibi ölüm riskini de artırır.
Kalça kırığı için temelde belirlenen risk faktörleri nelerdir?
Geçirilmiş Kırık
Aile Hikayesi
Kortizol tedavisi
Sigara
Alkol
Romatolojik Hastalıklar
Erken Menapoz
Anorexia nervosa
vitamin D eksikliği
Hastaların ölçülen kemik dansitometrisinde tespit edilen skorlar vardır. Hastanı tedavisinin belirlenmesinde bir parametre vardır. Bunlarda raporlarda T skoru diye adlandırılan sonuç görürüz. T skoru: Hastanın kemik kütlesi değeri, aynı cinsiyetteki normal genç erişkinlerin ortalama kemik kütlesi ile karşılaştırıldığında bunun altına veya üstüne düşen sayısıdır.
Bu ölçümlerde bel omurgasında ölçülen değer 1 değer düştüğünde kırık riski yaklaşık 2 kat; kalça bölgesinde 1 değer aşağıda olması kalça kırığı riskinde yaklaşık 2,5 kat kırık riski arttığı görülmüştür.
Bu toplumlar arasında t skoru değişkenlik gösterir.
Hastaların değerlendirilmesinde bazı istenilen laboratuar testleri vardır.
Ca, P
ALP
25-OH vitamin D
TSH
PTH
•Saatlik idrarda Ca
Kemik erimesi tedavisinde tedavi nedir?
Tedavisinde yaşam tarzı değişiklikleri belirleyicidir. Bu önlenmesinde en önemlisidir. Kişi hareketini yürüyüşünü ve idmanlarını yapıyorsa en önemli kemik kütlesini artıran etkendir. Bununla birlikte düşmesini engelleyici yaklaşımlar veya düşse dahi oluşan travmayı en aza indirecek önlemler alınmalıdır. Ayakkabı seçini , kaymayan halı, paspas seçimi, eşiklerin düzeltilmesi, ıslak zeminlerde alınacak tedbirler , karanlık ortamların en azından loş ışıkla aydınlatılması, evdeki eşyaların düzenli olması bunlardan başlıcalarıdır.
Haftada 4 kez, 30-60 dakika fiziksel aktivitede bulunmak kemik kırık riskini %50-70 oranında azaltır. Dans etmek, tenis, hızlı tempoda yürüyüş ve yüzme gibi ağırlık aktarma ve direnç egzersizleri yapılmalıdır.
Gereksinmemizin %90’ı deride güneş ışınları aracılığı ile sentez edilir. Deride sentezlenen D vitamini kana geçer. Kas ve yağ dokusunda depolanır veya karaciğer ve böbreğe geçip, D vitaminin aktif şekline dönüşerek vücutta kullanılır. D vitamininin %10’luk kısmı ise besinler ile sağlanır.
Kalsiyumdan zengin beslenilmelidir. En iyi kaynaklar süt ve süt ürünleridir (yoğurt, peynir, çökelek vb.). İyi kaynaklar; pekmez, susam, fındık, fıstık ve benzeri yağlı tohumlar, yeşil yapraklı sebzeler, kuru baklagiller ve kurutulmuş meyvelerdir. Orta derecede kaynaklar; yeşil sebzeler, yumurta, portakal, mandalina, limon, çilek gibi besinlerdir.
Kalsiyum kaynağı için tavsiyemiz. Küçük balıklar kılçığı ile birlikte yenildiğinde kalsiyumdan zenginleşir. Kemikler kırılıp sirke ile kaynatıldığında, kalsiyum kemiğin suyuna geçer. Kemik suyu yemeklerde kullanılarak kalsiyumdan yararlanılabilir.
Kemik yoğunluğunun uygun şekilde devam edebilmesi için yeterli kalsiyum ve D vitamini almak gereklidir.Günlük önerilen doz 1000-1500 mg elemental kalsiyum ve 400-800 İÜ kolekalsiferol dVit. Bu yaşa göre de değişir.
Parathormon kas ağrıları ve kalsiyumun kanda yükselmesine sebep olabilir. Bazı hayvanlarda yapılan deneylerde kemik kanser yaptığı görülmüştür.Gebe be emzirme dönemlerinde kullanılmaz. Vücutta kanser gibi durumlarda, ve kanda kalsiyum yükselmesine sebep olabilen hastalık veya tümörlerde kullanılmaz.
Pahalı ve maliyetlidir. Kırık riskinde azaltır fakat olası yan etkileri nedeniyle vakalarda kullanımı azdır. Kombine tedaviler kullanılmaz.
Raloksifen; östrejen üzerinden etki eder. (Selektif östrojen reseptör modulatörü ). Kemik dokusunda östrojenin etkisini gösterir yani yoğunluğunu artırır. Meme ve rahim içi dokularda ise tersi etki eder. Ağız yoluyla kullanılır.
Diğer ajanlar; florid, stronsiyum, büyüme hormonu IGF1, teriparatid gibi ilaçlar kemik oluşumunu artırarak etki ederler.
Bifosfanatlar, alendrolat ve risedronat içerikli kemikte yıkım hücrelerinin faaliyetini baskılar. Mide bağırsak sisteminde tahriş veya problemleri olabilir.
Hormon Yerine Koyma tedavisi, Kemik yapan hücreler üzerinde etkisi gösterir. Östrojenin kemik üzerine etkisi belirgindir. Pıhtı (emboli), kalp hastalıkları ve meme kanseri riski taşır. Kalça kırığı riskini azaltır ve kalça çevresinde kemik yoğunluğunu artırır.
Osteoporoz ile ilgili tedaviler çalışmalar devam etmektedir.
Tedavinin esası önlemedir. Aşırı tuz ve şeker tüketilmemelidir.
Aşırı kafein tüketiminden sakınılmalıdır.
Çay, kahve ve kolalı içeceklerin kafein içeriği yüksektir.
Aşırı hayvansal kaynaklı protein, tuz, şeker ve kafeinin tüketilmesi idrarda kalsiyum ve magnezyum atımını arttırır.
Doymuş yağ tüketimi azaltılmalıdır. Yüksek miktarda doymuş yağ tüketimi, kemik mineralleri olan kalsiyum ve magnezyumun bağıraklardan emilimini azaltır.
Alkol ve sigara içilmemelidir.
içerik bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz!. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez!. bilgilerin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.
