Travmatik beyin hasarı (TBI) normal beynin fonksiyonlarının bozulmasına yol açan sarsıntı, çarpma ya da penetran kafa yaralanması olarak tanımla- nabilir. TBI kafaya bir cismin ani ve sert çarpması ile ya da kafatasını delerek beyin içerisine giren bir cisim nedeniyle ortaya çıkabilir. Belirtiler beyin hasarının süresine göre hafif-orta ya da şiddetli olarak tanımlanır. Hafif olgular mental durum ve bilinçte kısa değişikliklere neden olurken, şiddetli olgularda uzamış bilinç kaybı, koma ve hatta ölüm görülebilir.
45 yaş altındaki ölümlerin tüm dünyadaki en sık nedeni travmalardır ve kafa travmaları en sık izlenen ölümlü travma nedenlerinin başında gelmektedir. Hastaların %20 lik bölümü travma anında ya da sağlık merkezine götürülürken kaybedilmektedir. Hastaneye ulaşan hastaların ülkemizde bir bölümü yetersiz şartlar nedeniyle başka merkezlere sevk anında kaybedilirler.
Kafa travmaları toplam 15 puanlık bir skorlama sistemi ile (Glascow Koma Skoru) takip edilir. Hastanın doktoru tarafından muayenesi ile belirlenen bu skor, hastanın durumuna ışık tutar. 14-15 puandaki hastalar hafif travma hastaları, 9-13 arası puan alan hastalar orta kafa travması ve 8 puanın altında skor alan hastalar ağır kafa travması olarak sınıflandırılırlar. Ağır travma geçirmiş hastalar da tedaviye rağmen mortalite %38 olarak bildirilmiştir.
Kafa travması sonrası konküzyon (beyin sarsıntısı), kontüzyon (beyin hasarı), epidural hematom (beyin zarı üzerinde kanama), subdural hematom (beyin zarı altında kanama), deplesyon fraktürleri (kafatası kemiğinin travmaya bağlı kırılarak beyine doğru çökmesi) ortaya çıkabilir. Bu durumlar birlikte ve vücudun başka yerlerinde de travmaların eşlik ettiği bir tablo ile beraber de karşımıza çıkabilir.
Travma cerrahisinde ameliyat kararı alındıktan sonra acil şartlarda hasta ameliyathaneye alınır ve kanamalı bölgenin üzerine tüm kanama alanine içerisine alabilecek bir insizyon yapılır. Kafa kemiği özel matkaplar ile açılır ve kaldırılır. Beyin zarı üzerinde, altında ya da beyin parankimi içerisindeki kan aspiratörlerle çekilerek, bipolar denilen yakıcı ale tile kanama kontrolü yapılır,. Zar açıldıysa tekrar dikilir. Kemik yerine konulur ve cilt dikilir.
Bu tip cerrahilerin olduğu merkezlerde yoğun bakım takibinin doktor tarafından yapılıyor olması ve yardımcı personelin eğitimli olması ve yakın nörolojik takip yapıyor olması çok önemlidir.
