Kadınlarda tarama testleri nelerdir?

Tarama nedir?

 Bir hastalığın işaretleri, belirtileri ortaya çıkmadan saptamaya çalışmaktır.

Hangi hastalıklar taranmaya değerdir?

Saptandığında erken evrede ise ciddi hasarlara, masraflara yol açmadan etkisi yok edilebilecek her tür hastalık taranmalıdır.

Kadın kanserleri içinde ilk sırayı meme, ikinci sırayı rahim ağzı (serviks) kanserleri alır. Ne şanslıyız ki bu iki kanseri de çok erken tanıma olanağımız var. Ancak kanserlerin taranması için kişilerin bu testleri yaptırmak üzere başvurmaları, bunun için de bilgi sahibi olmaları gerekir.

Meme ile ilgili en basit tarama kişinin kendi yaptığıdır. Her adet sonrası, duşta, her iki meme, önce bir ayna karşısında önden ve yandan izlenir. Daha sonra  işaret ve orta parmak birleştirilerek, belirlenen bir yönde (saat yönü- veya tersi) meme ucundan geriye (veya tersi) doğru, ele daha önceden gelmeyen bir kütlenin, bezenin, yumrunun varlığı açısından taranır. Bu sırada ele gelen ve daha önce farkedilmeyen bir yumru varsa doktora başvurulur. Bu tarama her ay yapılabilecek çok basit bir yöntemdir.

Meme ultrasonu, her iki memedeki kütleleri tanımlayan, ağrısız, radyasyonsuz, basit bir tarama testidir.

Mamografi, memenin filmidir. Röntgen mantığına dayanır. Radyasyon dozu sanıldığı kadar yüksek değildir. Kısa mesafe uçak yolculuklarında alınan radyasyona eşdeğer olduğu belirtilir. Yapılış tarzı memenin sıkıştırılmasına dayandığı için rahatsız edebilir. Ancak artık sıkıştırmayı memenin yoğunluğuna göre ayarlayan özel basınç ayarlı mamografiler mevcuttur. Mamografi çektirmeden önce, başvurduğunuz merkezde  basınç ve doz ayarlı ve dijital mamografilerin varlığından emin olmak işimizi kolaylaştırır.

Mamografiye gitmeden önce adet gören kadınların, adetlerinin yeni bitmiş olması tercih edilir. Adete yakınken mamografiye gitmek ağrılı ve ödemli olabilir ve işlemin kalitesini bozar.

Rahim ağzı kanseri  taraması ise yine çok basit, ağrısız ve ucuzdur. Jinekolojik muayene sırasında eş zamanlı yapılan bir Pap smir testi ile rahim ağzı kanseri varlığı taranabilir.

Menopozda, bu tarama testlerine kemik yoğunluk ölçümleri de eklenir. Kemik erimesi kadınlarda, menopozun ilk iki yılında oluşmaya başlar. Tedbir alınırsa hiçbir zaman çok kötü olmaz. Ancak gereken tarama yapılmaz ve erken farkedilmezse oluşan kemik erimesini de hiçbir ilaç eski kemik kalitesinde düzeltemez.

Kadınlarda oluşan rahim kanserleri ise kilo, şeker ve tansiyon zemininde kolaylaşır. Genel kadın sağlığı için kadınlarımızın senede bir kez metabolizmalarının kontrollerini yaptırmaları iyi olur. Bunun için tiroid fonksiyonlarını, şeker ve kolesterol seviyelerini, böbrek ve karaciğer fonksiyonlarını kontol altında tutmak iyi olur. O yüzden senede birkez dahiliyecinizden metabolik riskler açısından tarama rica ediniz. 

Gebelikte tarama testleri, bebeğin hastalıklarını yakalamayı amaçlar. 2 li ve 4 lü tarama testleri ve 2. düzey ultrasonla Down ve benzeri sendromları taramak amaçlanır. Sonuç pozitif ise tarama testi bir sonraki aşama olan tanı testlerine gerek duyar. Pozitif sonuç bebek kesin sakat demek değildir. Annede var olan ve ancak gebelikte saptanan şekere, gebelik şekeri denir. 50 ya da 75 gr şeker yükleme testi ile 24-28. gebelik haftalarında tarama yapılır. Şeker yükleme testinde verilen sulandırılmış bir bardak şekerle bebeğe zarar verildiği doğru değildir. Çünkü günlük hayatta farkında olmadan yenen pek çok gıdada bu miktar şekerin  misliyle fazlası şeker alınmaktadır. Burada amaç annenin şekeri yakmadan 1 saat veya 2 saat oturarak, tok karnınayken en fazla ne kadara kadar şekerinin yükseldiğini saptamaktır. Amaç şeker hastalığı adayı olan kadınları  ayırmaktır. Çünkü hamilelikte anne adayında şeker kontrolsüzse, bebek irileşebilir, anne adayının suyu artabilir, erken doğum olabilir, bebek anne karnında ölebilir. Anne adayında şeker var ve tanısı konamamış ise doğum daha güç olabilir. Yaraların iyileşmesi bozulabilir. Doku hasarları artabilir. Kanamaya meyil artabilir. Sonuçta şeker taraması yapmakla tüm dünyada amaç anne-bebek sağlığını ve doğum kalitesini arttırmaktır.

KİŞİYE ÖZEL HAZIRLANMAMIŞ check-up(çekap) programları varolan hastalığınızı ortaya koyamayabilir. Tahlillerin yapılması için doktorunuzun size özel risk haritasını çıkarmasını sağlayın.Taramalarınızı ve testlerinizi ihmal etmeyin. İyi muayeneler. Kalın sağlıcakla...