Bir yıl düzenli cinsel ilişki olduğu halde gebe kalınamıyorsa infertilite (kısırlık ) sözkonusudur. İnfertilite yaklaşık olarak her 6 çiftten 1 de karşımıza çıkmaktadır. Kadın ve erkeğe ait değişik problemlerden kaynaklanabilir. Problemin ne olduğu tespit edilebilenlerde %40 kadına ait ,%40 erkeğe ait %20 de hem kadına hem erkeğe ait kusurlar görülmektedir.
Neden olur? Kadın infertilitesi incelendiğinde en sık görülen neden yumurtlamanın olmaması veya seyrek olmasıdır. Kadınların yumurtlama kapasitesi doğal olarak yaşla birlikte azalır, bunun dışında yumurtlamayı azaltacak nedenler:
Hormonal nedenler.
Aşırı yüksek veya düşük kilo.
Sigara.
Aşırı stres.
Sağlıksız beslenme.
Yumurtalık tümör ve kistleri.
Aşırı egzersiz.
Alkol ve uyuşturucu kullanımı.
Hipofiz bezinin tümörleri.
Diabet gibi kronik hastalıklar.
Bazı ilaçlardır.
Normal olarak yumurtlamayan bir kadının adetleri genelde düzensiz olur ve hatta bazı durumlarda hiç olmaz.
Bir diğer infertilite nedeni tüplerdeki anormallik ve zedelenmelerdir. Yumurtalıktan atılan bir yumurta tüpler vasıtası ile rahime ulaşır ve bu yolculuk sırasında tüplerin 1/3 dış kısmında sperm tarafından döllenir. Tüplerdeki bir problem döllenmenin gerçekleşmesine engel olabilir. Tüplerdeki problemler şu nedenlerle oluşabilir:
Enfeksiyonlar.
Doğuşten gelen anomaliler.
Miyom ,polip gibi oluşumlar.
Geçirilmiş ameliyatların oluşturduğu yara dokuları (yapışıklıklar)
Endometriozis ( sıkça görülen bir kadın hastalığı)
DES sendromu ( annenizin gebe iken aldığı bir ilaçtan kaynaklanan anatomi bozukluğu)
Rahim ağzınızdaki bazı problemler spermlerin yumurtaya ulaşmasına engel olabilir. Bu problemler:
Servikal stenoz ( rahim ağzının dar veya kapalı olması)
Anormal rahim ağzı salgısı.
Servisit ( rahim ağzının iltihabı)
Nadir durumlarda kadının vücudu sperme allerjiktir ve spermleri yok eder. Bazı nadir genetik problemler de infertiliteye neden olabilir. %30 vakada ise tüm araştırmalara rağmen hiçbir neden bulunamaz.
Teşhis nasıl konulur? Sizin ve eşinizin derinlemesine incelenmesi gerekecektir. Tıbbi ve ailevi geçmişiniz Cinsel yaşantınız Daha önceki gebelik, düşük ve doğumlarınız Diyet ve egzersiz alışkanlıklarınız Stres durumunuz İlaç, alkol ve tütün kullanımınız sorgulanacaktır. Doktorunuz yumurtlamanızın olup olmadığını araştıracaktır. Bunu öğrenmek için bir seri ultrasona girmeniz veya kan testleri yaptırmanız istenebilir. Bunun dışında. Enfeksiyon kastalıkları ve hormon dengenize yönelik kan ve idrar testleri. Rahim ağzı salgınız ve rahmin iç tabakasından alınan örneklerin incelenmesi. Partnerinizin sperm sayı ve kalitesinin incelenmesi gerekebilir. Tüplerinizde tıkanıklık olup olmadığını öğrenmek, rahminizin içinde yapışıklıklar veya doğumsal anomaliler olup olmadığını öğrenmek ve endometriozis olup olmadığını öğrenmek için: Histeroskopi ( ışıklı bir aletle vajen ve rahim ağzından geçerek rahminizin içinin gözlenmesi) Laparoskopi ( göbeğinize yapılacak 1cm lik bir kesiden girilerek ışıklı bir aletle karın içi organların gözlenmesi) Histerosalpingografi ( rahim ağzından verilen bir ilaçtan sonra çekilen röntgen ile rahim içi ve tüplerin görüntülenmesi) yapılabilir.
Nasıl tedavi edilir? Doktorunuz ilk önce probleminize neyin sebep olduğunu anlamaya çalışacak ve bir neden bulabilir ise ona yönelik tedavi planlıyacaktır. Tedavi planında ilaçlar ( genellikle hormonlar ve antibiyotikler) ve cerrahi girişimler bulunabilir. Bazen hem erkeğe hem de kadına yönelik girişimlerin birlikte yapılması gerekebilir. Kadınlara yönelik uygulanan tedavilerden bazıları. Hormon dengesizlikleri , endometriozis ve kısa adet periyotları için hormonal tedaviler. Sigara içiyorsanız sigaranın bırakılması. Alkol kullanıyorsanız bırakılması. Yumurtlamayı uyaran ilaçların uygulanması. Tüpleriniz , rahminiz, rahim ağzınız veya leğen kemiği içinde yapışıklıklar varsa bunların giderilmesine yönelik cerrahi girişimler. Rahminizde polip veya miyomlar varsa bunların alınmasına yönelik girişimler önerilebilir. Partnerinizin sperm sayısının düşük olması durumunda , aşılama da denilen intrauterin inseminasyon işlemi denenebilir. Bu işlemde : yumurtlama döneminize yakın bir dönemde , partnerinizden alınan spermler özel bir yıkama işleminden geçirildikten sonra ince bir plastik boru vasıtası ile rahminizin içine yerleştirilir.
Yardımcı üreme teknikleri ( ART ) diğer bir seçenek olarak karşınıza gelebilir. Değişik tekniklerin söz konusu olduğu bu durumda temelde yapılan sizden alınan yumurtaların vücut dışında labaratuar ortamında sperm ile döllenmesi ve; döllenmiş ve belli bir aşamaya kadar gelişmiş olan gebelik ürününün rahminize tekrar yerleştirilmesi söz konusudur. Erkeğin sperm sayısı çok düşük olduğunda veya kadının tüpleri tıkalı olduğunda öncelikle tercih edilen yoldur. Maddi ve manevi yönden ciddi külfet getiren , zaman alıcı bir uygulamadır, fakat bu sayede bir çok insan çocuk sahibi olabilmektedir. İnfertilite nedeni ile tedavi edilen çiftlerin yaklaşık 2/3 ü amaçlarına ulaşabilmektedir, fakat bu süreçte yaşananlar çift için ciddi stres kaynağı olabilmektedir. Böyle durumlarda profesyonel yardım almak yerinde olur.
Kısırlığa engel olabilirmiyim? Genetik problemlerden ve doğuştan gelen hastalıklardan kaynaklanan infertiliteyi engellemeniz mümkün değildir. Ama diğer nedenlerden bazılarını engellemeniz mümkündür. Cinsel yolla geçen hastalıklardan korunmak için kondom kullanınız. Sizin ve partnerinizin başkaları ile seks yapmaması önemlidir Haftada 1-2 kadehten fazla içki içmeyiniz. Reçeteli ve reçetesiz ilaçları ölçülü kullanınız. Uyuşturucu kullanmayın. Sigara kullanmayın. Kişisel hijyeninize dikkat edin .Cinsel ilişkide kayganlaştırıcı ürünleri kullanmayın, bu ürünler spermlerin yumurtaya ulaşmasına engel oluşturabilir. Aşağıda yazılı olan değişiklik veya şikayetler oluşur ise hemen doktorunuzu arayın. Anormal vajinal akıntı. Ateş. Anormal kanama. Adet düzeninizde değişiklik. İlişki sırasında ağrı. Vajen ve anal bölgede yaralar ve kaşıntı.
