İYİ HUYLU PROSTAT BÜYÜMESİ (BPH)
PROSTAT NEDİR?
Prostat alt idrar yollarında, mesanenin (idrar kesesi) alt kısmında, üretranın (mesane çıkışında bulunan idrar kanalı) etrafına yerleşmiş bir bezdir. Yalnızca erkeklerde bulunur. Menide bulunan bir sıvı salgılar. Sağlıklı bir prostat, yaklaşık olarak iri bir ceviz büyüklüğündedir ve hacmi 15-25ml’dir. Erkekler yaşlandıkça prostat da yavaş bir şekilde büyür. Prostat hem işeme hem de cinsel fonksiyonlar üzerinde etkili bir organdır. Bu nedenle prostat hastalıkları hem işeme sorunlarına hem de cinsel sorunlara neden olabilir.
İYİ HUYLU PROSTAT BÜYÜMESİ-BPH
prostat hastalıkları genellikle ilerleyen yaşlarda ortaya çıkar. elli yaş üstündeki erkeklerde prostat bezinin büyümesiyle birlikte şikayetler başlar. Bu belirtiler daha sıklıkla iyi huylu prostat büyümesi olarak bilinen bir hastalık olan prostatın büyümesinden kaynaklanır. Bunun dışında prostat enfeksiyonu, prostat kanserinde de benzer semptom ve şikayetler görülebilir.
İyi huylu prostat büyümesi sık görülen bir durumdur. Daha çok yaşlanmaya bağlı oluşan hormonal değişikliklerle ilişkilidir. Ürolojide en sık tanı konulan hastalıklardan biridir.
Prostat büyümesi prostat kanseri demek değildir. BPH tedavi edilmediği durumda bile prostat kanserine dönüşmez. Ancak iyi huylu prostat büyümesi ve prostat kanseri beraber görülebilir.
İYİ HUYLU PROSTAT BÜYÜMESİ BELİRTİLERİ
İyi huylu prostat büyümesinde prostat idrar kanalına baskı yaptığı için işeme ile ilgili şikayetlere neden olur.
Belirtiler bazen hafif olabileceği gibi doktora geç giden hastalarda ciddi boyutlara ulaşmış cerrahi gerektirecek duruma gelmiş olabilir. Belirtiler sizi rahatsız ediyor ve yaşam kalitenizi olumsuz etkiliyorsa tedaviye ihtiyacınız hasıl olmuş demektir.
Genellikle alt idrar yolu semptomları olarak adlandırılan bu semptomlar:
-Sık idrara çıkma
-Gece idrar yapmak için uyanma
-Ani idrar yapma isteği, tutmakta güçlük
-İdrar kaçırma
- İdrar akım hızında (tazikte) azalma
-Çatallı, kesik kesik ve dağınık işeme
-İdrar yaparken ıkınma isteği
-Bkeleyerek idrar yapma ve idrar yapma süresinin uzaması
-İdrarı tam boşaltamama hissi
İYİ HUYLU PROSTAT TANISI NASIL KONUR, HANGİ TESTLER YAPILIR
İyi huylu prostat büyümesinde öncelikle muayene yapılması şarttır. Rektal tuşe dediğimiz makattan parmak ile muayene ile prostatın boyutu, şekl,i ve sertliği hakkında bilgi ediniriz. Sert bir prostat kanser açısından şüphelidir. Bunun yanında kan tahllleri, idrar taetkiki, Üroflowmetre dediğimiz işeme testi ve ultrason yapılması gerekebilir.
PSA
İyi huylu prostat büyümesi ve prostat kanseri aynı yaş grubunda ortaya çıkabileceğinden dolayı PSA (prostat-spesifik antijen) testiniz yapılabilir. PSA kanda bakılan prostat hastalıkları hakkında fikir veren bir hormondur. PSA ayrıca prostat hacminizi ve iyi huylu prostat büyümesi belirtilerinizin ilerleme riskini tahmin etmek için de kullanılabilir. PSA yüksek muayenede anormal bir durum yoksa Multiparametrik Prostat MR çekilerek prostat kanseri açısından şüpheli lezyon araştırması yapılabilir.
Tam idrar tahlili (TİT)
İdrar testi benzer belirtilere sebep olan idrar yolları enfeksiyonunu dışlamak için yapılır. Enfeksiyonunuz varsa, bunu doğrulamak ve en iyi antibiyotik seçimi için idrar kültürü yapılır.
Üroflovmetri (İşeme testis)
Ürolofmetre ile idrar akım hızı ölçülür. İşme akım hızı prostatın üretraya ne derecede baskı yaptığını işeme sorununun boyutunu ortaya koyar. Normalde 15ml/sn den daha yüksek olmalı.
Postmiksiyonel rezidü (PMR veya İşeme sonrası mesanede kalan idrar)
İşeme sonrası mesanede kalan idrarın ölçümü, mesane tam boşalıp boşalmadığını anlamak için yapılır. Artmış PMR, mesanenin iyi fonksiyon görmediğinin veya uretrada tıkanıklık olduğunun belirtisidir. Bu durum idrar yolu enfeksiyonu riskini ve artan böbrek yükü nedeniyle böbrek yetmezliğine neden olabilir. Artmış PMR tedavi gereksinimini gösterdiği gibi, fazla yüksek olması cerrahi için uyarıcı bir durum olabilir.
Ultrason
İyi huylu prostat büyümesinde Üriner sistem ultrasonografisinde hem mesanede kalan idrar miktarı, hem prostatın boyutu ölçülebilir hem de böbreklere sirayet eden bir durum var mı onun tespiti yapılabilir. Ayrıca eşlik eden taş, kist, tümör varlığı da saptanmış olur.
İYİ HUYLU PROSTAT BÜYÜMESİ TEDAVİSİ
İlaç tedavisi:
İyi huylu prostat büyümesinde ilk basamak tedavi ilaç tedavisidir, öncelikle alfa bloker dediğimiz prostatı gevşeterek hemen etki eden ve hastanın rahatlamasını sağlayan ilaçları başlıyoruz. Alfa blokerler yetersiz kaldığında prostatı küçülterek etki eden ilaçları ekliyoruz. Prostat küçülten bu ilaçların etkisi ortalama 3 ayda ortaya çıkıyor. 3 ay sonunda prostat hacminde yaklaşık %10-15, 6 ay sonunda yaklaşık %20, 4 yıl sonunda ise yaklaşık %27 oranında bir küçülme sağlıyor. Bunun yanında hastaya akut dönemde etkili fitoterapi yani bitkisel ilaçlarda önerilebilir.
Cerrahi tedavi
Prostat ameliyatları açık ve kapalı (endoskopik- laparoskopik- robot yardımlı laparoskopik) yöntemlerle yapılır. Endoskopik yöntemlerde dış idrar deliğinden girilerek idrar kanalını tıkayan prostat bezine işlem uygulanır. Laparoskopik yöntemlerde ise karın içerisine yerleştirilen kamera ve el aletleri ile prostat cerrahisi gerçekleştirilir. Açık yöntemde cilt kesisi yapılarak prostata ulaşılır.
1-Açık Prostatektomi Ameliyatı:
Açık yöntemle yapılan prostat ameliyatı yakın zamana kadar en çok yapılan iyi huylu prostat büyümesi ameliyatlarıydı. Endoskopik yöntemlerinin geliştirilmesi ve lazer teknolojisiyle birlikte yapılma sıklığı azaldı. Kapalı TUR ameliyatlarının yetersiz kaldığı 100 gram üzerindeki prostatlarda sık tercih edilen bir yöntemdir. Hastanede çok kalınması, kanama riski ve hastanın normal hayata dönmesi endoskopik ameliyatlara göre daha uzun sürdüğü için eskisi kadar yapılmamaktadır.
TUR (Transüretral Rezeksiyon) Prostatektomi
TUR Prostatektomi elektrik enerjisiyle kesi yapmaksızın penis ucundan girerek kapalı yöntemle; prostatın küçük parçalar halinde kesilerek yapılan bir ameliyattır. Prostat dokusu küçük parçalar halinde kesilip mesaneye atılır ardından parçalar yıkanarak dışarı alınır. Monopolar, bipolar ve plazmakinetik olmak üzere üç farklı enerji tipi ile çalışır. TUR ameliyatı 100 gram altındaki prostatlarda en sık kullanılan yöntemdir. 100 gram üstündeki prostatlarda prostat dokusunun büyük kısmını çıkarmak mümkün olmadığı için tercih edilmez, yeterli de olmaz. Bunun için ameliyat süresinin çok uzaması gerekir bu da hastada komplikasyonlara neden olabilir. Halihazırda en sık kullanılan yöntemdir. Ameliyattan sonra sonda 2-3 gün sonra alınarak hasta taburcu edilebilir. Bu ameliyatlardan sonra sertleşme sorunu görülme riski %1-4 arasındadır. Anejekülasyon (meninin hiç gelmemesi ) veya retrograd ejekülasyon (meninin boşalma sırasında dışarı değil içeri mesaneye doğru kaçma riski ise %65 den daha fazla oranda görülür.
HoLEP ve ThuLEP Yöntemleri
Holmium YAG lazer, 2140 nm dalga boyunda aralıklı enerji vererek yapısında su bulunduran dokulardaki suyu anlık olarak kaynama ısısına getirip dokularda ayrılma sağlar. Dokunun 3-4 mm sınırlar içinde güvenli şekilde kanamaya neden olmadan kesilmesini ve ayrışmasını sağlar. Bu ameliyat diğer iyi huylu prostat büyümesi ameliyatlarından farklı olarak hem küçük hem de büyük; boyuttan bağımsız olarak bütün prostatlarda uygulanabilmektedir. Hastalar ameliyattan sonra 1 veya gün sonra sondası alınarak taburcu edilebilirler. Özellikle kan sulandırıcı ilaç kullana hastalarda güvenle kullanılabilir bir yöntemdir.
ThuLEP ameliyatında kullanılan Thulium YAG lazer 2000 nm dalga boyunda devamlı enerji vermektedir. Çalışma mekanizması farklı olsada ameliyat tekniği ve özellikleri HoLEP ile benzerlik gösterir.
