Bruksizm,diş gıcırdatma veya diş sıkma ile belirli güçlü çene hareketlerinin neden olduğu olağan dışı artmış aktivite olarak tanımlanan ve sık görünen bir bozukluktur.Polülasyonun yaklaşık %8 ila %21’ini etkileyen ve sık görünen bir klinik durumdur (1,2,9).
Bruksizim ,gece veya gündüz ortaya çıkabilir.Uyanıklık durumunda ortaya çıkan bruksizimde, istemsiz çene kası kasılması ve dişleri sıkma ön planda olup; dişleri birbirine sürtme veya diş gıcırdatma daha seyrektir.Bu tip genellikle gerginlik ve anksiyete durumlarında ortaya çıkar ve toplumun %20’sinde görülür (3,4).
Uyku sırasında(noktürnal) ortaya çıkan bruksizim,bruksizim tipleri arasında en sık gözleneni olup,uyku ile ilişkili hareket bozukluğu arasında sınıflandırılmaktadır.NB,DSM-IV-TR’ye( American Psychiatric Association 2005) göre,uyku bozuklukları ana başlığı altında,birincil uyku bozukluklarından parasomniler kısmında yer almakta ve uyanıkkan oluşan bruksizimden farkli olarak değerlendirilmektedir (3,4,6).
Bruksizmde ,çiğneme kasları ve dişler kısır döngüdedir.Kaslar dişlerin bir araya gelmesinden,dişlerde kaslardaki gerilimin artmasından sorumludur.Çiğneme kaslarının sürekli aktivasyonu çeşitli semptom ve işaretlere yol açar.Ağız açıklığında kısıtlılık,mandibular harekette koordinasyon bozukluğu ve deviasyon,TME problemleri,çiğneme kaslarında spazmlar,baş ağrısı,dişlerde mobilite ve ağrı,dişlerde çatlaklar ve aşınmalar,Porselen kırıkları,implant kayıpları,restorasyonlarda kırılmalar ortaya çıkabilir (2,5,8).
Bruksizim ‘in tedavisi, etiyolojisi gibi oldukça karmaşıktır.Fiziksel gerginliği azaltmak ve kas spazmlarını çözmek için fizik tedavi,okluzal splint uygulamaları,psikoterapi,farmakolojik tedaviler( sedatif,kas gevşetici, anksitolotik, analjezik-antienflamatuvar ilaçlar,antidepresanlar) ve kas içi enjeksiyonlar( botulinum toxin) yapılabilir (6,7,9).
Bruksizmin oluş nedenleri ve tedavisine yönelik çalışmaların sayısı gün geçtikçe artsa da, bu klinik problemin anlaşılması zor ve tartıçmaya açık bir konu olarak karşımıza çıkmaktadir.Okluzal splint tedavisi bruksizm de sıklıkla kullanılan tedavi seçeneklerinden biri olsada yapılan klinik çalışmalarda diğer tedavi metodlarıyla kombine kullanıldığında daha etkili olduğu öne sürülmektedir (6,7,8).Farmakolojik ilaçlar tedavi seçenekleri içinde olsada ilaçların başka yan etkileride olabilmektedir (5,6).Kas içi enjeksiyonlardan Botulium toksin-A uygulamaları günümüzde yaygın kullanılan tedavi seçeneklerinden birisidir.Özellikle masseter hipertrofisinde ve kas spazmlarını çözmede tedavi seçeneği olabilir.Bruksizm implant başarısını etkiyelen bir faktördür.İmplant üzerine gelen yıkıcı kuvvetler implat başarısını olumsuz etkilemektedir (10,11).
Yi Zhou ve arkadaşlarının 2015 yılında yapmış olduğu meta-analiz çalışmasında, bruksizimi olan hastaların bruksizimi olmayan hastalara göre daha fazla implant kayıpları ve protetik komplikasyonların ortaya çıktığını bulmuşlardır.Bruksizim’in teknik ve biyolojik komplikasyonlarını arttırdığını söylemişlerdir.Bu tür hastalarda implant planlanmasının cok dikkatli yapılması gerektiği ve yapılacak olan protez dizaynının (oklüzyon tipi,kantilever uzunluğu tüberkül-kasp ilişkisi) iyi planlanması gerektiğinden bahsetmişlerdir.Premolar veya molar bölgede komplikasyonların daha fazla geliştiğini,maksillada mandibulaya göre daha fazla başarısızlık olduğunu yapılan çalışmalarda bildirmişlerdir (12).
De Boever ve arkadaşlarının yapmış olduğu çalışmada; porselen kırıkları, marjinal kemik kayıpları,peri-implantitis ve implant kayıplarının bruksizimli hastalarda daha fazla olduğunu görmüşler.Özellikle bruksizimli hastalarda protetik komplikasyonların diğer hasta gruplarına göre daha fazla olduğunu bulmuşlardır (13).
Bu çalışmaların elde edilen bulguların ışığında bruksim hastalarında implant başarısızlıkları eğer bruksizimi kontrol altında değilse implant kayıpları ve protetik komplikasyonları attıracaktır.Bruksizimi kontrol altına almak,implantların başarısı için önemli bir parametredir;çünkü implantlar üzerine gelecek aşırı yükler implantın uzun dönemde başarısını etkiler.
Kaynaklar
Clark GT, Ram S (2007) Four oral motor disorders: bruxism, dystonia, dyskinesia and drug-induced dystonic extrapyramidal reactions. Dent Clin North Am; 51: 225-243.
Bader G, Lavigne G (2000) Sleep bruxism; an overview of an oromandibular sleep movement disorder. Sleep Med Rev; 4: 27-43.
Wills L, Garcia J (2002) Parasomnias: epidemiology and management. CNS Drugs; 16: 803-810.
Rugh JD, Harlan J (1988) Nocturnal bruxism and temporomandibular disorders. Adv Neurol; 49: 329-341.
Oral Koray. Bruksizm: Tanı ve tedavi. Quintessence Yayıncılık 2012
Micheli F, Fernandez Pardal M, Gatto M, Asconapé J, Giannaula R, et al. (1993) Bruxism secondary to chronic antidopaminergic drug exposure. Clin Neuropharmacol; 16: 315-323
Huynh N, Lavigne GJ, Lanfranchi PA, Montplaisir JY, de Champlain J (2006) The effect of 2 sympatholytic medications-propranolol and clonidine-on sleep bruxism: experimental randomized controlled studies. Sleep; 29: 307-316
Winocur E, Hermesh H, Littner D, Shiloh R, Peleg L, Eli I (2007) Signs of bruxism and temporomandibular disorders among psychiatric patients. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod; 103: 60-63.
Hartman E (1994) Bruxism. Kryger MH, Roth T, Dement WC, editors. Principles and Practice of Sleep Medicine, 2. Edition. Philadelphia: WB Saunders, 598-601.
F. Lobbezoo, J. Van der zaag & Naeije M. Bruxism: its multiple causes and its effects on dental implants– an updated review Journal of Oral Rehabilitation 2006 33; 293–300
1- Striezel F.P. Karmon B. Lorean A. Implant-prosthetic rehabilitation of the edentulous maxilla and mandible with immediately loaded implants: preliminary data from a retrospective study, considering time of implantation. Int. J. Oral Maxillofacial İmplants.2011 Jan-Feb;26(1):139-47
Yi Zhou, Jinxia Gao, Le Luo, Yinnig Wang. Does bruxism contribute to dental Implant failure?A systematic review and meta-analysis.Clinical Implant Dentistry And Related Research 2015
De Boever AL, Keermaekers K, Vanmaele G,Kerschbaum T, Theuniers G, De Boever JA.Prosthetic complications in fixed endosseous implant-borne reconstructions after an observations period of at least 40 months. J Oral Rehabil 2006;33:833-839.
