Manipülasyon nedir?
- Biraz abartıyorsun!
- Çok alıngansın
- Canım ne kadar alıngansın
- Hayır! Yanlış anımsıyorsun
- Kusura bakma sorumlusu sensin……vs
Eğer bu cümlelere sıkça duyuyorsanız manipülasyona maruz kalıyor olabilirsiniz. Peki manipülasyon nedir?
Sözlük anlamı; harekete geçirme, yönlendirme, etkileme anlamına gelen manipülasyon, Borsada parmak sokma, yanıltma, spekülsayon yaratma olarak bilinir. Borsadaki anlamı da düşündürücüdür doğrusu.
Duygusal manipülasyon, insanları kendi bilgileri dışında veya istemedikleri hâlde etkileme veya yönlendirme anlamına gelir. Bu etkileme ve yönlendirme sonucu insanlar davranış değişikliği ya da kanaat değişikliği gösterebilirler.. (wikipedia)
Manipülasyon ikili ilişkilerde görülebileceği gibi aile, iş hayatı, aşk ve dijital ortamlarda da sıkça rastlanır. Hatta iş hayatında ikna ve etkileme sanatı olarak da kullanılır. Halkla ilişkiler, reklam, satış& pazarlama sektöründe başarıya götüren ikna çabaları içinde gizli manipülasyon vardır.
İş hayatında manipülasyon
Yeni başladığın bir işte daha seni tanımadan "sen gördüğüm en akıllı insansın" veya "gerçekten bu işe çok yakıştın" türü pohpohlama ve övgüler senin güvenini kazanma ve yanına sokulmak için kullanılır. Bu sebeple daha kimseyi tanımadığın ve tek bir doğru dürüst muhabbet etmediğin bir ortamda biri gelir seni hemen övmeye ve pohpohlamaya başlarsa dikkat et. Manipülatör yaklaşmakta olabilir ve yüksek ihtimalle gönül çelme aşamaları cicim ayları içinde kendini bulabilirsin.
Kısa sürede gerçek yüzünü gösterecek olan manipülatörün asıl amacı bundan sonra ortaya çıkacaktır. Yapılan araştırmalara göre çoğu manipülatörlerin ortak kişilik özellikleri Narsist, bencil, hırslı ve kontrolcü kişilik yapılarına sahip olmalarıdır.
Siz işinizi doğru yapıyor olsanız da; " Sen okulda öyle öğrenmiş olabilirsin ama işler buralarda böyle yapılmaz" veya "Sana incelemen için bir dosya verdik onu bile yanlış anlamışsın biraz daha dikkatli olmalısın" veya “ Hemen savunmaya geçiyorsun ezik misin?”, “ Hiç etik değil” tarzı yaklaşımlar kendinizi sorgulamanıza, aşağılamanıza ve suçlu hissetmenize neden olacaktır. Peki ne yapılabilir?. Nasıl davranmalı?
Not: Elinizden geldiğince belgeleri saklayın. İşler kaydedilirse veya yazılırsa, manipülatörlerin işleri daha da zorlaşır.
İçgüdülerinizi dinleyin. Kimin sizi yanlış yönlere götürebileceğine dikkat edin.
Konuşacağınız ve bakış açısı kazanacağınız destekleyici insanlar bulun.
İK ile konuşun. Manipülasyonun neden başınıza geldiğini anlatın.
Tanık olarak gösterebileceğiniz, e-postalarınızda CC kullanan kişiler bulun.
Manipülatörlere, olanları sözlü olarak ifade eder ve anladığınızı netleştirirseniz onları durdurabilirsiniz.
“Ben değilim …” ya da “Ben yapmadım …” deyip durmayın; çünkü bu cümle manipülatörler için, beceriksizliğinizi veya arızalarınızı daha da vurgulama fırsatı sunar. Bunun yerine şunu söyleyin: “tartışmak istemiyorum, ne yapmak istersiniz ve ilerlemek için nasıl beraber çalışabiliriz?”
Gaslighting nedir?
ilk iş olarak "gaslighting" teriminin nereden geldiğini açıklayalım.
terimin çıkış noktası 1938 tarihli gas light adında bir tiyatro oyunu. daha sonra filmi de çekilen ve "angel street" adıyla da bilinen bu oyun, senaryosunun da etkisiyle bu terime adını veriyor.
Gaslighting yaşanan ikili ilişkilerde baskın olan birey idealleştirme, değersizleştirme ve gözden çıkarma şeklindeki üç aşamayı izler. Baskın olma ve manipüle etme amacındaki birey ilk olarak birlikteliklerinin harika olduğu algısı yaratıp hayran olma safhasına geçer. Bir sonraki ve en zor olan evre, yani değersizleştirme evresinde hayranlık duyulan birey sorunlu, ideal olmayan ve hiçbir şeyi beceremeyen bir kişiye evriltilir. Gözden çıkarma safhasında ise mağdur terk edilerek yeni arayışlar içine girilir. Bu dikteye maruz kalan kurbanlar sık sık kendilerini özür dilerken bulabilirler.
Varsa Ailede manipülasyona karşı nasıl korunmalıyız?
Narsist bir ebeveynle büyüdüysek yetişkinlik çağına geldiğimizde bu istismarın son bulacağını düşünürüz ancak çoğumuz için durum böyle değildir. Narsist ebeveynler, işlerini oldukça iyi yaparlar ve çocuklarını yetişkinliğe hazırlamada oldukça etkili ve kontrolcüdürler…
İstediği şeyi yaptığınızda, dünyanın zirvesindeymişsiniz gibi hissetmenizi sağlayacaktır. İşler yolunda giderken sizi geliştirecekler ama bir kez “hayır” demeye başladığınızda sizi, mümkün olduğunca aşağıya çekeceklerdir. Şartlı istekler, duygusal şantaj da çok başarılıdırlar. Başkalarının yanında sizi utandıracak, kıyaslayacak ve kendinizi suçlu hissedeceksiniz. Ve muhtemelen saçını süpürge etmiş, kendi hayatından vazgeçmiş ve sizi büyütebilmek için ne çok fedakarlık yapmıştır.
Geçmiş olsun. Ebeveyn tanımınıza bu saydıklarım uyuyorsa muhtemelen iyi bir terapiste ihtiyacınız olacaktır. Çocukluğunuzdaki derin yaraları sarmak ve ruh-mental sağlığınızı korumak maalesef size düşüyor.
Aşkta manipülasyon (Dikkat en tehlikelisi!)
Eveeet, aşıksınız ve ayaklarınızı yerden kesen, bulutların üzerinde hissettiren ve üstelik bu kadar da kısa sürede diye hissettiren bir ilişkinin içinde misiniz? Hayırlı olsun! Umarım ben yanılıyorumdur.
İlişkinin başında çok kısa bir süre içerisinde size romantik sözler söylemeye başladıysa (Örneğin; daha sizi tanımadan sensiz yapamam, sensiz yaşayamam gibi ilişkinin başında bu tarz cümleler kurmaya başlıyorsa temkinli davranmanızda fayda var.)
Durmadan gece-gündüz mesajlar atıyor, arıyorsa
İlişkinin başında çok sık ve pahalı hediyeler alıyorsa
Partneriniz geleceğe yönelik planlar içerisindeyse (daha tanışalı 1 hafta olmuş hemen evlenme, tatil planları yapıyorsa dikkatli davranmanızda fayda var.)
Manipüle insan özellikleri nelerdir?
Sebeplerinden bazıları şunlardır:
• Narsisistik Kişilik Bozukluğu (NPD) veya Histrionik Kişilik Bozukluğu gibi, B sınıfı kişilik bozukluğuna sahip olmak
• Manipülasyona maruz kalmış ve böyle ortamda yetişmiş olmak
• Kontrolü kaybetme korkusu
• Mükemmelliyetçi, başarı odaklı yaklaşım
• Bencil, savunmacı yeri gelince kurban
• Kaygılı bir bağlanma tarzına sahip olmak, sayılabilir. Çoğunlukla onlar hasta değildir, iyileşmek ve düzelmek istemezler ancak farkına varan ve düzelmek için çaba gösteren narsistlerde olabilir.
Manipülatör insanlardan nasıl korunulur?
- Farkına varın;
Eğer böyle bir durumla karşı karşıya kaldığınızı düşünüyorsanız fark ettiniz demektir. Farkında olmak kurtulmanın ve korunmanın ilk kuralıdır.
- İstişare edin, fikir alın.
- Notlar alın
- Sınırlarınızı belirleyin.
- Net olun
- Gerekirse vazgeçmekten korkmayın. Kararlı olun
- Bir uzmandan destek almaktan çekinmeyin
Başkalarının hayatınızı inşa etmesine izin vermeyin. Hayatınızın mimarı siz olun
