Son zamanlarda HPV’nin neden olduğu enfeksiyon sıklığında belirgin bir artış görülmektedir. Erken yaşta başlayan cinsel aktivite ve artmış cinsel partner sayısı bu artışın ana nedenleridir. HPV enfeksiyonları, çoğu kez cinsel yolla bulaşırlar. Nadir olarak cinsel temas dışında, virus ile kontamine eşyalardan, cilt teması yolu ve doğum eylemi sırasında bulaş olabilmektedir. HPV’nin enfeksiyona neden olması için ciltte, mukozal epitelde çatlak veya hasar olması gerekmektedir. Bir kadının yaşam boyu HPV ile enfekte olma olasılığı %75’dir.
HPV enfeksiyonlarının çoğu asemptomatik (sessiz, bulgu vermeden) veya subklinik seyir göstermektedir. Genellikle de enfeksiyonlarının çoğu kendiliğinden gerilemekte, gerilemeyenler ise preinvaziv(kanser öncüsü) ya da invaziv lezyonlara (kansere) neden olabilmektedir.
HPV enfeksiyonlarının yaklaşık %60-70’i ilk yıl, %91’i 2 yıl içerisinde immun sistem tarafından vucuttan uzaklaştırılmaktadır (1- 3). HPV sıklığı olduğundan daha düşük oranlarda saptanmaktadır. HPV enfeksiyonunun birçok enfeksiyonda olduğu gibi subklinik bir seyir göstermesi, tarama ile ilgili uygulamaların farklı olması ve bildirim zorunluluğunun olmaması bunda etkili olan faktörlerdir (4).
HPV tayini için 2 yöntem kullanılmaktadır: Hybrid capture (HC) yöntemi ve polimeraz zincir reaksiyonu (PCR). HC yöntemi ile yüksek veya düşük riskli HPV olup olmadığı tespit edilirken, PCR ile HPV tip tayini yapılmaktadır.
Tüm dünyada, vajinal smeari negatif olan bayanlarda HPV enfeksiyon sıklığı yaklaşık olarak %10 civarındadır (5, 6). Yaş grupları arasında yapılan değerlendirmelerde ise HPV enfeksiyonlarının özellikle 35 yaş altı grupta yüksek oranlarda tespit edildiği görülmektedir (6). HPV’nin immatür metaplazik epitelde (tam olgunlaşmamış hücrede) etkili olması ve bu dönemde immun yanıt(vücut direnci) düzeyinin düşük olması bunda en önemli faktörlerdir. Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) verilerine göre, dünyada kadınlarda HPV sıklığının %11.4 olduğu tespit edilmiştir (7). Gelişmekte olan ülkelerde ise bu oran %14’lere yükselmektedir (7).
Erkeklerde HPV sıklığını belirlemek güç olmakla beraber, bu grupta da HPV enfeksiyonunun yaygın olduğu bilinmektedir. Bu grupta deriden örnek alınmasının zorluğu ve kullanılan testlerin kadınlara göre standardize edilmiş olması bu zorlukları açıklamaktadır. ABD’ de üniversite ögrencileri arasında yapılan çalışmada, erkek örgencilerde HPV sıklığı yaklaşık %33 oranında tespit edilmiştir (8).
Anogenital bölgede enfeksiyona neden olan yaklaşık 40 HPV subtipi (alt tipi) mevcuttur (9). Günümüzde 200’den fazla HPV subtipi moleküler yöntemlerle saptanmıştır. HPV subtipleri onkojenik (kanser oluşturma) potansiyellerine göre; düşük riskli onkojenik tipler (LR HPV) ve yüksek riskli onkojenik tipler (HR HPV) olarak sınıflandırılırlar (10, Tablo 1).
Tablo 1: Onkojenik potansiyellerine göre HPV tipleri
Risk Grubu |
HPV tipleri |
Düşük risk grubu |
6, 11, 40, 42, 43, 44, 54, 61, 70,72, 81 |
Orta risk grubu |
26, 53, 66 |
Yüksek risk grubu |
16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 68, 73, 82 |
LR HPV’ler daha çok anogenital benign (iyi huylu) lezyonlardan sorumluyken, HR HPV’ler preinvaziv (kanser öncüsü) servikal(rahim ağzı) lezyonlar, serviks kanseri ve diğer anogenital kanserlerle ilişkilidir.
Ülkemizde HPV sıklığını yansıtan geniş kapsamlı çalışmalar olmadığı için, toplumumuzdaki gerçek sonuçlar henüz net olarak ortaya konulamamıştır fakat Kanser Daire Başkanlığı’nın son dönemde yapmış olduğu Ulusal Servikal Kanser Tarama programının erken sonuçları açıklanmıştır. Bu tarama programında yaklaşık 3 milyon kişide HPV bakılmış, %4.14 HPV pozitif saptanmıştır
Kaynaklar
Dunne EF, Markowitz LE. Genital human papillomavirus infection. Clin Infect Dis 2006; 43: 624- 629.
Wiley DJ, Douglas J, Beutner K, Cox T, Fife K, Moscicki AB, et al. External genital warts: diagnosis, treatment, and prevention. Clin Infect Dis 2002; 35: 210- 224.
Dunne EF, Unger ER, Sternberg M, McQuillan G, Swan DC, Patel SS, et al. Prevalence of HPV infection among females in the United States. JAMA. 2007; 297: 813- 819.
Cox T. The development of cervical cancer and its precursors:what is the role of human papillomavirus infection? Curr Opin Obstet Gynecol 2006; 18: 5- 13.
Clifford GM, Gallus S, Herrero R, Munoz N, Snijders PJF, Vaccarella S, et al. Worldwide distribution of human papillomavirus types in cytologically normal women in the International Agency for Research on Cancer HPV prevalence surveys: a pooled analysis. Lancet 2005; 366: 991- 998.
de Sanjose´ S, Diaz M, Castellsague´ X, Clifford G, Bruni L, Munoz N, et al. Worldwide prevalence and genotype distribution of cervical human papillomavirus DNA in women with normal cytology: a meta-analysis. Lancet Infect Dis 2007; 7:453- 459.
WHO. Human papillomavirus and related cancer in the world. Summary report update. 2010.
Weaver BA, Feng Q, Holmes KK, Kiviat N, Lee SK, Meyer C, et al. Evaluation of genital sites and sampling techniques for detection of HPV DNA in men. J Infect Dis 2004; 189: 677- 685.
Human papilloma viruses. In IARC Monographs on the Evaluation of Carcinogenic Risks to Human, vol 90 Lyon, France: International Agency for Research on Cancer 2007, 209– 222.
Munoz N, Bosch FX, de Sanjose´ S, Herrero R, Castellsague´ X, Shah KV, et al. Epidemiologic classification of human papillomavirus types associated with cervical cancer. N Engl J Med 2003; 348: 518- 527.