HİPNOZ (TRANS)
Hipnoz (trans) kişinin çevresel farkındalıktan uzaklaşarak dikkat ve algıda yoğun bir şekilde konsantre olabilme yeteneğidir. Aslında hipnoz uygulayan kişi bir diğer kişiyi hipnoz etmez. Kişilerin hipnoz olabilme (edilebilme) yeteneği (kapasite) zaten kendisinde vardır. Sadece hipnoz uygulayan kişi hipnoz olmak isteyen kişiye hipnoz olması için fırsat ve uygun ortam yaratır. Hemen hemen her insan günlük yaşantısında kendiliğinden ve farkında olmadan hipnoza (transa) girer ve çıkar. Ancak bu durumun hipnozun hafif bir hali olduğunu bilmezler. Hipnoz olabilme (edilebilme) yeteneği (kapasite) kişiden kişiye değişir. Çocukların hipnoz edilebilme (olabilme) yeteneği (kapasite) erişkinlere göre daha yüksektir ve yaşlılıkta azalır.
Hipnoz Hakkındaki Yanlış Bilgiler
1: Hipnoz uykudur. Aslında hipnoza (trans) giren kişi normalden daha uyanık ve dikkatlidir. EEG (elektroansefalogram) çalışmaları hipnoza girmiş (trans hali) kişinin tamamen uyanık olduğunu bilimsel olarak kanıtlamıştır.
2: Hipnoz hastaya uygulanır. Hipnoz kapasitesi (edilebilme yeteneği) kişinin içinde zaten doğuştan itibaren vardır. Hipnoz uygulayan kişi yalnızca hipnoz olmak isteyen kişinin bu içsel kapasitesini (yeteneğini) araştırması, bulması ve harekete geçirmesi için uygun ortamı hazırlar. Yani hipnoz uygulayan kişi hipnozun (transın) oluşmasında sadece kolaylaştırıcı bir rol oynar. Hipnoz uygulayan kişinin (doktor vs) herhangi bir kimseyi (hasta vs) hipnoz etme gücü yoktur. Güç (kapasite-yetenek) hipnoz olmak isteyen kişinin (hasta) kendi içindedir.
3: Sadece güçsüz ya da hasta insanlar hipnoz edilebilirler. Tam tersine hipnoz yaşayabilen insanlar görece sağlıklı insanlardır. Beynin organik hastalıklarında (şizofreni, zeka gerilikleri, Alzheimer-bunama gibi) ve dikkatin azaldığı diğer psikiyatrik hastalıklarda hipnoz kapasitesi (yeteneği) azdır ya da hiç yoktur.
4: Hipnoz sadece doktor yaptığında olur. Bazı kişiler günlük yaşamda kendiliğinden (bir doktorun yardımı olmadan) hipnoza (transa) girip çıkarlar.
5: Hipnoz bir terapidir. Hipnoz kendi başına bir terapi (tedavi edici) değildir ve onun içinde hipnoterapi ve hipnoterapist gibi terimler yanlıştır. İyi bir tedavi edici strateji içinde hipnoz hali (trans hali) tedaviyi hızlandırabilir ve kolaylaştırabilir. Yani hipnoz bir tekniktir, terapi değildir.
6: Hipnoz tehlikelidir. Hipnozun (trans) kendisi hasta için tehlikeli değildir. Ancak hipnozun kötüye kullanılması ve bu yolla çıkar sağlanmaya çalışılması hasta için tehlikeli olabilir.
7: Bir belirtinin ortadan kaldırılması yeni bir belirtin oluşması demektir. Klasik psikanalitik bakış açısı belirtilerin bilinç dışı olduğunu ve bir belirtinin ortadan kaldırılmasının kapalı enerji sistemleri gereğince yerine başka bir belirtinin ortaya çıkması ile sonuçlanacağını ileri sürer. Ancak literatürde bunu destekleyecek az sayıda bildiri bulunmaktadır.
Tedavideki yeri
Hiç bir tedavi yüzde yüz tedavi edici değildir. Aynı şekilde hipnoz da yüzde yüz tedavi edici değildir. Hipnoz bazı psikiyatrik rahatsızlıklarda psikiyatri uzmanının uygun görmesi ile uygulanabilir. Hipnozun psikiyatrik rahatsızlıkların tedavisinde kullanım alanı oldukça dardır. Sigara içmek, aşırı yemek, anksiyete bozuklukları, fobiler, konversiyon bozukluğu, disosiyatif bozukluklarda, psikosomatik belirtilerin kontrolü, kronik ağrı ve bazı operasyonlarda ağrıyı ortadan kaldırma (diş operasyonu gibi) gibi durumlarda klasik terapi ve ilaç tedavisi yerine eğer gerekiyorsa kullanılabilir. Bazen bu seçenekler kombine edilebilir. Hipnozun en etkili olduğu alan ağrı hissinin ortadan kaldırılmasıdır. Genel ilke olarak bir kişinin psikiyatrik rahatsızlığı ne kadar organik ise o kişinin (hasta) hipnoz olabilme kapasitesi (yeneneği) kadar azdır. Örneğin Alzheimer (bunama), mental redartasyon, şizofreni, bipolar (manik depresif) bozukluk ve benzeri rahatsızlıklarda hastaların hipnoz olabilme kapasiteleri yoktur ya da çok azdır. Aynı şekilde kişilik bozukluğu olan hastaların hipnoz olabilme kapasiteleri (yeteneği) genelde azdır. Ayrıca bir kişinin hipnoza (transa) girmesi onun iyileşeceği, sorunlarından kurtulacağı anlamına gelmez.
