Gömülü dişler genellikle hiçbir belirti vermezler ve bu yüzden yalnız az sayıda hasta diş hekimine müracaat ederek bu dişlerin tedavisini ister. Gömülü dişler çoğunlukla hastalar diş hekimine rutin kontroller için müracaat ettiğinde, ortodonti tedavisine başladığında veya farklı bir diş şikayetiyle diş hekimine müracaat ettiğinde alınan panoramik filmler aracılığıyla saptanır. Diş hekimlerinin, hastaların büyük çoğunluğunda mevcut olan gömülü dişlerin erken teşhisinin önemi ve olası zararlarının önlenmesi için müdahale etmenin gerekliliği hakkında hastayı bilgilendirmesi büyük önem taşır. En sık gömülü kalan dişler üçüncü azı dişler, üst çene kanin dişleri, alt .çene küçük azı dişleri ve üst çene kesici dişlerdir.
Gömülü Dişin Nedenleri
Dişlerin gömülü kalması birden fazla nedene bağlı olabilmektedir. Literatürde gömülü dişlerin etiyolojik faktörleri genelde 3 farklı gruba ayrılmaktadır: sistemik, lokal ve genetik faktörler.
A) Sistemik Nedenler:
1) Endokrin Sistem Hastalıkları ( Ör: Hipotiroid)
2) Radyoterapi
3) Kleidokraniyal Dizostoz
4) Amelogenezis İmperfekta
B) Lokal Nedenler:
1) Süt dişlerinin kök rezorpsiyonunda gecikme
2) Süt dişlerinin erken kaybı
3) Süt dişlerinin normal süreden daha uzun ağız içinde kalması
4) Dişin sürme yolunun normalden farklı olması
5) Süpernumere diş bulunması
6) Dişlerin sürmesi için yeterli alanın mevcut olmaması
7) Süt dişlerinin erken çekilmesi
8) Gömülü dişin etrafında bulunan folikülün genişlemiş olması
9) Gömülü diş etrafında kist veya farklı bir patolojik dokunun bulunması
10) Gömülü dişin üzerinde bulunan diş etinin normalden daha kalın olması
11) Travma
12) Odontoma
13) Süt dişlerinin ankilozu
14) Kök dilaserasyonu
15) Alveolar yarık varlığı
C) Genetik Nedenler
Gömülü Yirmi Yaş Dişi / Gömülü 3. Büyük Azı Dişi / Gömülü 3. Molar Diş / Akıl Dişi
Gömülü yirmi yaş dişleri insanları etkileyen en yaygın gelişimsel durumlardan biridir. Gömülü yirmi yaşların çıkarılması dünya çapında çene cerrahları tarafından gerçekleştirilen en yaygın cerrahi işlemlerden biridir. Gömülü yirmi yaş dişleri asemptomatik ve semptomatik olmak üzere ikiye ayrılabilir. Ağrılı olan veya hastaya farklı rahatsızlık veren gömülü yirmi yaş dişlerinin bulgularının giderilmesi için bu yirmi yaş dişlerinin çekilmesi uygun olacaktır. Herhangi bir bulgu vermeyen sürmüş yirmi yaş dişleri ile ilgili üç farklı seçenek vardır. Bu seçenekler değerlendirilirken hastanın genel ağız hijyeni ve hastanın kararı büyük önem taşır:
1) Sürmüş yirmi yaş dişlerinin tümünün çekilmesi
Yirmi yaş dişleri çoğu hastada çiğneme fonksiyonuna dahil olmayan dişlerdir. Bu dişler arka bölgede olduklarından estetik olarak da herhangi bir görsel değer taşımamaktadırlar. Ayrıca sürmüş yirmi yaş dişleri temizliği diş fırçalama sırasında genelde ihmal edilmektedir. Bu yüzden bu dişler çürümeye meyilli olup, komşu dişlerinde ara yüzlerinde çürümeye sebep olabilmektedir. Bu kriterler dikkate alındığında bu dişlerin koruyucu amaçlı çekilmesi hastanın yararına olabilmektedir.
2) Kapanışta olmayan sürmüş yirmi yaş dişlerinin çekilmesi
Kapanışta olmayan sürmüş yirmi yaş dişleri karşı çeneye doğru uzama gösterebilmektedir. Uzayan yirmi yaş dişleri yanak bölgesini hastanın istemsiz olarak ısırmasına neden olabilir veya komşu diş ile arasında daha kolay yemek artığı birikmesine neden olabilir. Bu kriterler dikkate alındığında bu dişlerin koruyucu amaçlı çekilmesi hastanın yararına olabilmektedir.
3) Sürmüş yirmi yaş dişlerinin ağız içinde bırakılması
Bu dişlerin rutin diş kontrollerinde takip edilmesi gerekmektedir.
Gömülü Kanin Dişi / Gömülü Köpek Dişi, Gömülü Kesici Diş, Gömülü Küçük Azı Dişi
Asemptomatik olan bu grup gömülü dişlerin çekimi öncesinde hastalar bir ortodonti uzmanına konsülte edilmeli ve bu dişlerin tel tedavisi ile sürdürülüp sürdürülmeyeceği değerlendirilmelidir. Eğer hasta ortodonti tedavisi düşünmüyorsa veya diş ortodonti tedavisi ile sürdürülemeyecekse, bu dişlerin koruyucu veya protetik amaçlı çekilmesi ya da bu dişlerin takibi hasta ile birlikte değerlendirilmelidir.
Gömülü Dişlerin Teşhisi
Dişin normal sürme zamanı geçmiş olmasına rağmen diş ağızda bulunmuyorsa klinik muayene sırasında, gömülü bir dişin varlığından şüphelenmekte fayda vardır. Ayrıca diş sürmesi için yeterli alan olmaması, komşu dişlerde meydana gelen yer değişiklikleri veya rotasyonlar da gömülü dişin habercisi olabilmektedir. Kesin teşhis alınan radyografiler ile sağlanır.
Gömülü Dişlerin Çekilmemesi Durumunda Karşılaşılabilecek Olası Komplikasyonlar
1) Komşu dişlerin kök yüzeylerinde rezorpsiyon
2) Komşu dişlerde yer değişiklikleri
3) Komşu dişlerde çürük oluşumu
4) Diş kaynaklı kist veya farklı patoloji oluşumu
5) Enfeksiyon
6) Ağrı
