Acil idrar yapma isteği, diğer adıyla urjensi, aniden olan ve hastayı bir an önce idrar yapmak zorunda bırakan bir belirtidir. Tek başına bir hastalık değildir. Acil idrar yapma isteği, idrar kesesi (mesane) kaslarının istemsiz kasılmasıyla olmaktadır. İdrar tutmayı sağlayan kaslarımız iki tanedir, biri iç (istem) diğeri dış (istemli) sfinkterdir. İç sfinkterimiz idrarı uzun süreli tutarken, dış sfinkter çok kısa süreli tutmalarda işe yarar. Eğer mesane kaslarında olan istemsiz kasılma basıncı çok yüksek olursa, mesane içindeki idrar iç sfinkteri aşar ve dış sfinkter tarafından tutulur. Ancak, dış sfinkter idrarı uzun süre tutamaz ve hasta bu süre içinde tuvalete ulaşamazsa idrar kaçırır. Bazı hastalarda dış sfinkter hasarlı olduğu için, mesane kasılmaları doğrudan idrar kaçırmayla sonuçlanır. Bu hastalar genelde doğum yapmış, otuz yaşın üzerinde kadınlar yada prostat kanseri için ameliyat olmuş erkeklerdir.
Acil idrar yapma isteği olan hastalarda zaman içerisinde sıkışma olacağı korkusuyla sık idrara gitmeleler başlar. Sık idrara gitme aslında mesane kapasitesini daha da düşürerek kısır döngüye sebep olmaktadır. Kadınların hastalığı olarak düşülse de aslında cinsiyetler arasında fark yoktur. Ancak idrar kaçırma kadınlarda daha fazladır. Acil idrar yapma isteğiyle beraber, sık idrara gitme ve gece idrara gitme olması hastalığına aşırı aktif mesane denilmektedir.
"Gittiğim yerde ilk tuvaletin yerine bakarım" aşırı aktif mesane hastalarından çok sık duyduğum bir cümledir. Bu hastalar gittikleri heryerde tuvaletin yerine göre pozisyon alırlar, etrafla fazla ilgilenemez, çok uzağa gidemezler. Günlük yaşamda çok önemli konular gibi gözükmese de, aslında hayat kalitesini ciddi şekilde bozan bir durumdur.
Özellikle soğuk havalarda, kalitesiz sıvı (çay, kahve, meyve suyu vs.) alımında ve sigara içiminde şikayetler daha fazla artar. Bu tür bir durumla karşılaştığınızda yapmanız gerekenler öncelikle sigara içiyorsanız bırakmanız, günlük 1.5 litre suyu gün içine yayarak içmeniz, çay ve kahveden uzak durmanızdır. Buna rağmen şikayetleriniz geçmez yada artarsa mutlaka bir üroloji uzmanına başvurmanız gerekir. Çünkü kan, idrar tetkiki ve ultrasonografi yapılması gerekir. Sonrasında idrar kesesi kasılmalarını azaltan ilaçlar verilir ve hasta takip edilir. Bu ilaçlar son yıllarda çıkan ve gerçekten mucize yaratan ilaçlardır, nasıl ki mide ilaçları gastrit ve ülser hastalarının hayatında nasıl bir iyileşme yaptıysa, bu ilaçlar da aşırı aktif mesane hastaları için mucize yaratmıştır. Bu ilaçlar her ne kadar mucizevi olsa da, yan etkileri de mevcuttur. Ağız kuruluğu, kabızlık, tansiyon dengesizliği ve idrar yapmada zorlanmaya sebep olabilirler. Böyle bir durumla karşılaştığınızda mutlaka doktorunuzla paylaşın.
Genelde yaşam tarzı değişikliği ve ilaçlarla hastalığın üstesinden gelinir. Tedavide tam başarı sağlanamazsa perkütan posterior sinir stimülasyonu yapılabilir. Bazı hastalarda yine de tedavi mümkün olmamaktadır, bu durumlarda ileri inceleme yapılır. Bu incelemer hastaya göre değişmekle birlikte, sistometri, üretrosistokopi olabilir. Bu incelemelerin sonucuna göre mesane için botoks enjeksiyonu yada sakral sinir stimülasyonu yapılabilir. Genelde hastaların tamamına yakınında bu işlemler sonunda başarı sağlanır. Çok çok nadir bir kaç hastada tedavi yeterince başarılı olmaz, bu hastalarda mesane barsaktan alınan bir parçayla büyütülür.
Tüm bu işlemleri amacı hastanın hayatını kurtarmak olmayabilir, ama unutulmamalıdır ki kalitesiz yaşamak herşeyden eksik kalmak demektir. Kaliteli yaşam herkesin hakkıdır.
