65 yaş ve üstü hastaların sağlık sorunları, hastalıkları, sosyal ve fonksiyonel yaşamları, yaşam kaliteleri, koruyucu hekimlik uygulamaları ve toplum yaşlanması ile ilgilenen bilim dalı olup iç hastalıklarının bir yan dalıdır.
Geriatri tıp dilinde yaşlı tıbbı anlamına gelmekte olup yaşlının hem yaşamını sağlıklı sürdürmesi ile hem de yaşlılık dönemindeki hastalıklarına çözüm üreten bir bilim dalıdır.
Yaşlılık, yaşam sürecinin son bölümü olan ve sağlık risklerinin yüksek olduğu bir dönemdir. Gelişen teknoloji insan yaşamının daha da uzamasını sağlamış, bu durum yaşlılık döneminin tıbbi bilimler içerisinde özel bir alan olmasını zorunlu kılmıştır.
Geriatrik Kuşaklar
Platin Kuşak | 85 - ... |
Altın Kuşak | 75 - 84 |
Gümüş Kuşak | 65 - 74 |
Bronz Kuşak | 60 - 64 |
GERİATRİK REHABİLİTASYON
Geriatrik rehabilitasyon, gerçekte klasik rehabilitasyon uygulamalarından çok farklı değildir. Rehabilitasyon programı fonksiyonel durumun yanı sıra, hastanın nörolojik durumuna, eklemlerinin hareket yeteneğine, kas gücüne ve aerobik kapasitesine göre düzenlenir.
Buna göre yaşlılar 4 gruba ayrilabilir:
Belirgin olarak fiziksel engelleri olanlar( hemipleji,artrit…gibi.),
Belirgin hastalık belirtisi olmayan kronik hastalıklar(Kronik kalp hastalıkları, kronik akciğer hastalıkları...gibi)
Belirgin olarak hastalığı olmayan; fakat fiziksel olarak genel aktivitede kaybı olanlar.
Tam bağımlı, fakat rehabilitasyon potansiyeli olmayan hastalar (ağıir demans,terminal dönem malignite..gibi)
1.ve 2. grup yaşlılarda, öncelikle sakatlık nedeni olan patolojilerin rehabilitasyonu gerekir. (romatolojik rehabilitasyon , kardiyak rehabilitasyon, pulmoner rehabilitasyon, hemipleji rehabilitasyonu...)
3.grup yaşlılarda, korunma ön plandadir. Bu gruptaki yaşlılar, belirli periyodlarla çesitli hastalık riskleri açısından taranmalı ve önlemler alınmalıdır. Bu hastalarda mutlaka kas gücü ve enduransını(dayanıklılık) korumaya yönelik yürüme, kültür-fizik hareketleri, aerobik gibi egzersizler önerilmelidir. Bu şekilde kas atrofileri ve yumuşak doku kökenli ağrılar engellenebilir; denge, çeviklik, aerobik performans gibi bagimsizligin devami için gerekli fonksiyonlar korunabilir.
4.gruptaki hastalar, ömürlerinin son günlerini aile yanında veya bir bakım evinde geçirmek durumunda kalırlar.
HASTANIN DEĞERLENDİRİLMESİ VE REHABİLİTASYON PLANININ YAPILMASI
Bir hastanIn rehabilitasyon açısından değerlendirilmesi aşamasında, sadece o anki hastalığı değil; diğer sağlık problemleri, evdeki çevresi, sosyal ailesel ilişkileri, ısı, rekreasyon faaliyetleri gibi birçok faktör göz önünde bulundurulmalıdır.
Kuvvet, denge, eklem fleksibilitesi gibi objektif fiziksel bulgular yanında oturup kalkma, transfer yapabilme, yürüme, kendine bakım aktiviteleri gibi fonksiyonel düzey göstergeleri de değerlendirilmelidir. PULSES profili ve Barthel İndexi en çok kullanilan değerlendirme kriterlerindendir.
Hastanin nörolojik, kas-iskelet ve kardiyovaskuler sistemlerine dayalı fiziksel durumuna ve aerobik kapasite başta olmak üzere medikal stabilitesine göre özgün tedavi teknikleri uygulanmalıdır.
Hastaların çoğunda fonksiyonlarını korumak, sakatlık öncesi fonksiyonel düzeye ulaşmaya çalışmaktan daha gerçekçi bir hedeftir.
Çesitli nedenlerle ögrenme kapasitesi azalmış olabilecek hastalara komplex aktiviteler yerine, kolay aktiviteler tekrarlı yaptırılabilir.
Rehabilitasyon sürecini yavaşlatabilecek depresyon, anksiyete ve oryantasyon bozukluğu gibi psikolojik sorunlar kısa sürede ve etkin bir şekilde aşılmaya çalışılmalıdır.
Hasta rehabilitasyon sürecinde ara ara değerlendirilmeli, durağan dönemin basladığı zamanlarda, hastanın mobilizasyonuna ve günlük yaşam aktivitelerine yardımcı olacak cihazlar saptanmalıdır.