Koku alma duyusu,kaybetmeden veya değişiklik olmadan önemi pek fark edilmeyen bir duyudur.
Kokular, değişik bileşiklerin kompleks bir karışımıdır Koku almak için suda ya da yağda eriyebilen bileşiklerin, yukarıdaki şekilde görüldüğü gibi,burun üst kısmında yer alan koku duyusunu taşıyan sinir uçlarının bulunduğu koku mukozası ile temas etmelidirİnsanlarda bu bölgenin büyüklüğü yaklaşık 2-4 cm2'’lik bir alandır.
Koku ile bazı tıbbi kavramlar aşağıdaki gibidir:
Hiposmi : Kokularakarşı duyarlılığın azalması, koku zayıflığıdır.Kısmi veya tamamen olabilir.
Hiperosmi : Kokulara karşı duyarlılığın artışıdır. Kısmi veya tamamen olabilir.
Dizosmi : Kokualma güçlüğüdür.
Kakosmi : Kokuyu sürekli kötü koku şeklinde algılamadır.
Parosmi : Kokunun tersini algılamak, kokuda kalitatif değişikliktir.
Fantosmi : Koku halüsinasyonudur.
Heterosmi : Farklı kokuları birbirinden ayırt etme güçlüğüdür.
Agnozi : Kokuyu almasına karşı yanlış sınıflama bozukluğudur.
Cinsiyet ile koku duyusu arasında bir ilişki olduğu tahmin edilmektedir, ancak bu konuda yeterli çalışma bulunmamaktadır.Östrojen hormonunun respiratuar( solunum ) mukozada hiperemiye (kızarıklık) yol açtığı, progesteron hormonunun ise konkalardaki ( her iki burun boşluğunda bulunan etsi yapılar ) erektil doku üzerine etkili olduğu bilinmektedir. Klinik gözlemler kadınlarda mensturasyon dönemlerinde burun kanamalarının arttığı ve koku alma eşiklerinin yükseldiğini göstermiştir. Gebelikte ise koku alma eşiği ilk iki ayda yükselir sonra normale döner. Hormonal değişiklikler burun salgısını değiştirerek koku alma üzerine etki ederler.
Gebelikte hormonal değişiklikler ve kilo alımıyla birlikte burun tıkanıklığı şikayetleri artar. Bu duruma gebelik riniti denir. Hamilelerin burun içi etlerinin ve damarlarının şişmesinden dolayı özellikle gebeliğin son dönemlerinde burun tıkanıklığı şikayetleri artar.İlaç kullanılmasının sakıncalı olabileceği bu dönemde ilk yapılacak şey yatak başını yükseltmek ve odayı nemlendirmektir. Tuzlu su spreyleri de kullanılabilir.
Gebeliğin 6.haftasından itibaren genellikle sabahları, öğürme,bulantı,kusma görülebilir, Bu şikayetleri,yemek kokuları ,hoş olmayan kokular,parfüm kokuları daha da arttırabilir.Hasta daha önceleri severek yediği gıdalara karşı tiksinti duyabilir, mevsimi olmayan yiyecekleri, tatlı ve ekşi yiyecekleri aynı anda arzulayabilir. Gebeliğe bağlı, psikolojik bir davranış biçimi mi yoksa gerçek fiziksel bir nedenden mi kaynaklandığı, tam olarak bilinmeyen, bu istek ve davranışlara genel olarak ‘aşerme’ denilir. 16.haftaya kadar devam eden bu durum koku ve tatlara karşı duyarlılığı artırdığı düşünülmektedir.
