Hemoroid nedir?
Hemoroid (basur), kalın barsağın alt bölümü olan anüs etrafında toplar damarın genişlemesiyle oluşan varistir. Hemoroid kan damarlarının (variköz venler) şişmesidir. Rektal alanda görülür. Sık sık kaşıntı ve anüs sağ tarafında ağrıya neden olabilir ve arasıra barsak hareketleri sırasında rektal kanamaya bile görülebilir. Bazen genişlemiş ven anüsten dışarı sarkar. Bu sırada yumuşak şiş bir kitle hissedilir. Hemoroid gebelikte nisbeten sıktır. Özellikle gebelikten önce hemoroid olanlarda bu durum gebeliğin daha erken haftalarında ortaya çıkabilir. Bazen doğum ağrılarının ilerlemesi ve ıkınma sırasında ilk defa belirebilir.
Hemoroid gebelikte niçin daha sıktır?
Gebelikte hemoroid oluşmasına neden olan risk faktörleri arasında, kronik öksürük, kabızlık, ailesel damar hastalıkları, obezite, ileri yaş, uzun süre ayakta durmak gibi çok çeşitli nedenler sıralanabilir.
Gebeler, bacaklarda ve hatta vulvada sık görülen varikoz venler kadar hemoroid oluşumuna da oldukça yatkındır. Gebelikte büyüyen uterus pelviste ve vücudun sağ tarafında bulunan ve bacaklardan kan taşıyan büyük venlere basınç yapar. Bu durum ise bacaklardan gelen kan akımının geri dönüşünü yavaşlatır, böylece damarlar şişer ve genişler. Toplar damarlar içindeki kapakçıkların yetersiz olması, damar duvarlarının zayıflığı gibi genetik yatkınlık ve damar içi basıncın artması gebelikte hemoroid oluşmasına zemin hazırlar. Gebelikte kabızlık gibi sık rastlanan problemler ise hemoroidlerin büyümesine neden olabilir. Kabızlık mutlaka önlenmeli ve düzenli olarak barsaklar boşaltılmalıdır. Kabızlık durumunda karın zorlanmamalı, aksi halde düşük ve kanama gibi riskler ortaya çıkabilir. Gebelikte salgılanan progesteron hormonu venöz damarları gevşetir ve daha kolay şişmesine zemin hazırlar. Ayrıca yine progesteron hormonu barsak hareketlerini yavaşlatarak kabızlığa yol açtığından hemoroidlerin ilerlemesine katkıda bulunur. Bu durumda anüs etrafında ağrı, kaşıntı ve yanma hissi gibi semptomlar uzun süre ayakta durmakla daha da kötüleşir. Zamanında tedavi edilmezse enfekte olur. Özellikle gebeliğin üçüncü trimesterinde hemoroidi olan ve kabızlık gelişen kadınlarda dışkılamadan sonra anüs etrafında fissür oluşursa taze kırmızı kan bile görülebilir.
Ağrı nasıl azaltılabilir?
Günde birkaç kez yumuşak bir beze sarılı buz paketi bu bölgeye uygulanmalıdır. Buz uygulama şişliği azaltarak hastayı biraz rahatlatabilir.
Plastik bir kaba ılık su doldurarak içine oturma banyoları yapmak kan dolaşımını artırarak ağrıyı azaltır.
Dönüşümlü olarak buz uygulamak, sıcak su banyosu yapmak hastayı çok rahatlatır.
Barsak hareketlerinden sonra tuvalet kağıdı yerine ıslak peçete kullanmak daha konforludur.
Doktor tavsiyesine uygun lokal anestezik veya medikal rektal fitiller geçici bir süre için kullanılabilir.
Hemoroid nasıl önlenebilir?
Lif oranı yüksek gıdalar tüketerek, günde 8-10 bardak su içerek ve egzersiz yaparak kabız kalmamaya gayret edilmeli ve düzenli tuvalet alışkanlığı edinilmelidir . Buna rağmen kabızlık olursa lifli gıdalar hakkında ve gaita yumuşatıcı ilaçlar konusunda doktora danışılmalıdır.
Tuvalet hissi gelince beklememeli ve barsaklar hemen boşaltılmalıdır, barsaklar boşaltırken ıkınmamaya özen gösterilmelidir. Tuvalette uzun süre beklemek bu alana düşen basınçı artırarak hemoroid oluşumunu hızlandırabilir.
Anüs, vagina ve üretra etrafındaki kasları güçlendirmek için Kegel egzersizleri yapılmalıdır. Kegel egzersizleri ile bu bölgeye olan kan akımı artacak ve hemoroidler daha kolay iyileşecektir.
Uzun süre oturmak veya ayakta durmaktan kaçınılmalıdır. İşiniz otumanızı gerektiriyor ise her saat kalkmalı ve birkaç dakika yürüyüş yapılmalıdır. Evde otururken, TV seyrederken, yatarken sol yana dönük yatılmalı, böylece rektal venler üzerine olan basınç azalacak , kan akımının geri dönüşü artacaktır.
Hemoroid tedavisi için kullanılan antiinflamatuar ilaçlar, kortikosteroidler, anestezik ilaçların üçüncü trimesterda sık kullanılması fetüs için zararlıdır. Gebe kadınların büyük bir kısmında problem, doğumdan kısa süre sonra spontan olarak çözülecektir.
Hemoroid için konservatif tedavide sıkı iç çamaşırı giymemek, tıbbi tedavi yapmak ve fazla kilo almamak gerekir. Tedavi hastaların çoğunda semptomlarına göre yapılır. Bu tedbirlere rağmen gebelikte hemoroid ilerlerse laser tedavisi, cerrahi tedavi gibi seçeneklere başvurulur.
Ne zaman doktora başvurulur?
Tüm önlemlere rağmen hemoroid artar ve rektal kanama olursa doktorunuza başvurun. Doğumdan sonra genellikle bu durum giderek düzelir. Nadiren küçük bir cerrahi işlem gerekebilir.
Op. Dr. Kutlugül Yüksel
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
