GEBELİK TAKİBİ nedir
Gebelik takibi,aslında gebelik henüz oluşmadan önce başlar.Doğurganlık çağındaki bütün kadınların,gebeliğe en uygun sağlık koşullarında başlaması istenir. Böylece geçmiş öykülerinde hastalık riski olanların, gebelik boyunca sorun yaşaması önlenebilir. Önceki gebeliklerin öyküsü önemlidir,çünkü önceki gebeliğe ait istenmeyen durumların çoğu,sonraki gebeliklerde de tekrarlama eğilimindedir. Takiple,gebelikte ki olumsuz sonuçların en aza indirilmesi sağlanır.Ayrıca gebelik öncesi danışmanlık,plansız gebelikleri de engelleyecektir.
Hastanın,gebelik öncesi diabeti(şeker hastalığı),yüksek tansiyonu,troid rahatsızlıkları ve epilepsi,astması varsa mevcut durum değerlendirilmeli,risk faktörleri gözden geçirilmeli,gerekirse kullanılan ilaçlar değiştirilerek gebelik dönemine uygun hale getirilmelidir.Bu değerlendirmelerle genetik geçişli bazı ailesel hastalıklardan bebeğin etkilenme şansı azaltılabilir.Yanlış beslenme alışkanlıkları değiştirilebilir ve sigara bırakılmasında yardımcı olunabilir.
Kapsamlı bir gebelik öncesi bakım programı,gebe kalmak isteyen kadınlara,sahip oldukları riskleri azaltarak,sağlıklı bir yaşam sağlayarak ve gebeliğe hazırlığı kolaylaştırarak yardımcı olur. Gebelikte ise yapılan düzenli bakım,hamilelik ve doğum sonuçlarını belirgin ölçüde iyileştirmektedir.
Gebelik tanısı,adet gecikmesi ve ardından gebelik testi ve ultrasonografi ile konulur.Ultrasonografi,fetüsün canlılığı ve yerleşim yeri hakkında bilgi verir.Takiplerin amacı,gebe ve bebeğin sağlık durumunu belirlemek,fetüsün gebelik yaşını belirlemek,doğum takip planını oluşturmaktır.
Gebelik süresi,son adet kanamasının ilk gününden hesaplanan ortalama 280 gün yani 40 haftaya denk gelir. Bu süre yaklaşık 3 takvim ayı olacak şekilde 3 eşit döneme bölünerek takipler yapılır. Bu dönemlere trimester denir.İlki 0-14. Hafta,ikincisi 15-28. Hafta ,üçüncüsü 29 -40.hafta arasındaki dönemleri kapsar.
İlk taramada tam bir değerlendirme yapılır.Vajinal muayenede smear,kültür taraması yapılmalıdır.Laboratuar değerlendirmeleri ile eksiklikler tanımlanır ve yerine koymak amacıyla ilaç takviyeleri verilir.Ortalama 28. Haftaya dek ,4 haftalık,36. Haftaya dek 2 haftalık ve sonrasında da doğuma dek haftalık kontroller yapılmalıdır.Her muayene döneminde o döneme uygun testler ile anne ve bebek değerlendirilir.
Trimester de ailenin detaylı öyküsü alınıp, risk faktörleri belirlenir. Gebenin sağlık muayenesi yapılır. Laboratuar testleri ile eksikler tespit edilir,ilaç tedavisi başlanır.Gebeliğin yerleşimi,canlılığı kontrol edilir ve ilk anomali taramaları yapılır.Beslenme düzenlemesi,sigara ve alkol bırakılması,yapılabilecek egzersizler açısından bilgilendirme yapılır. Riskli olmayan gebeliklerde takip aralığı 4 haftadır.2 li veya 3 lü tarama testleri yapılır.
Trimester de fetüsün büyümesini,annenin sağlığını takibe devam edilir .Ortaya yeni çıkabilecek hipertansiyon ve diabet gibi hastalıkların laboratuar taramaları,glukozyükleme testi,tetanoz aşılamaları ve ayrıntılı ultrasonografik değerlendirme yapılır.Riskli bir durum yok ise takipler halen 4 hafta aralıklarla sürdürülür.
Trimester de büyüme gelişme ve anne sağlığı taramalarına devam edilir. İzlem aralıkları sıklaştırılır ve düzenli tansiyon takibi yapılır. Bebek iyilik hali kalp atımları yazdırılarak ( NST) ve ultrasonografik inceleme ile izlenir. Doğumun şekli ve zamanlaması değerlendirilerek uygun müdahalelerde bulunulur.
Tüm inceleme ve takip boyunca amaç,anne ve bebek açısından olumsuz durumların daha ortaya çıkmadan oluşumunu engelleyebilmek ve zamanında müdahale ile oluşan problemlerin en az zararla atlatılabilmesidir.Ne yazık ki günümüzdeki gebelik takipleri de gebelik süresinde hiç sorun yaşanmamasını ve bebeğin sağlığını tam olarak garantileyememektedir.Bununla beraber geçmiş yıllara nazaran anne ve bebek ölüm oranları bu takipler sayesinde oldukça azalmıştır ve ihmal edilmemelidir.