Günümüzde düşünüldüğünden daha yaygın bir problem olan infertilite, evlenen her 6 çiftten birinde karşımıza çıkmaktadır. Aile bütünlüğünü ve sosyal hayatı zorlayıcı etkileri bulunan bu durumun tedavisinde, önemli yol katedilmiştir. Daha önce çocuk sahibi olamayacağı düşünülen aileler çocuk sahibi olmakta ve artık ümitsiz olduğunu düşünen çiftler tedavi edilebilmektedir.
Erkek infertilitesi ne kadar sıklıkla karşılaşılan bir problemdir?
İnfertilite şikayeti ile doktora başvuran çiftlerin yarısına yakınında erkek faktörü karşımıza çıkmaktadır. Bazı çalışmalar bunun daha yüksek olduğunu ve kadın faktör nedeni ile tedavi verilen hastaların bir çoğunda aslında beraberinde erkek faktörününde bulunduğunu göstermektedir.
Çocuk isteyen çiftler ne zaman doktora başvurmalıdır?
İnfertilite tedavisinde başarıyı etkileyen faktörlerin başında KADIN YAŞI gelmektedir. Bizim klasik olarak bildiğimiz “çocuk istemi sonrası düzenli bir birliktelik ile 1 yıl beklenmeli” önerisi her zaman doğru değildir. Günümüzde kariyer ve sosyal yaşamın getirdiği koşullar nedeni ile bayanlarda evlilik yaşı ileri dönemlere kaymakta, olası bir yardımcı üreme tekniği için riskli yaşlar yaklaşmaktadır. Erkek açısından; inmemiş testis hikayesi olan, bu nedenle ameliyat geçiren, geçmişte kemoterapi veya radyoterepi alan, hormonal veya genetik hastalığı bulunan, kronik hastalığı olan, daha önceki evliliklerinde çocuk sahibi olamayan hastalarımıza erken dönemde üroloji kontrolü önerilmektedir. Günümüzde ortak görüş, “çocuk istemi” nedeni ile doktor kontrolüne gelen her çift birinci basamak infertilite kontrolünden geçirilmektedir. Çiftlerden erkek, bir üroloji uzmanı tarafından kontrol edilmeden sadece kadına verilen uzun ve yorucu tedaviler doğru bir tedavi şeması değildir.
İnfertilite nedeni ile doktora başvuran erkek hastaya ne gibi incelemeler yapılmalıdır?
İnfertilite tek başına bir problem olmaktan öte komple bir sağlık sorunudur. Öyle ki diğer organ ve sistemlerin hastalıklarında da benzer problemler görülebilir. Mutlaka bir ÜROLOJİ uzmanına başvurulmalıdır. Başvuru sonrası yapılacak genel bir değerlendirme ve muayeneyi takiben, başka bölümlerde kontrole gerek görmeyen uzman hastaya; sperm analizi, basit biyokimyasal inceleme, gerekli gördüğünde hormonal ve genetik incelemelerde isteyebilecektir.
Erkeklerde sperm sayısının normal olması problem olmadığını gösterir mi?
Spermiyogram analizi erkek faktör açısından kabaca bilgi verir. Ancak sadece sperm sayısı her şeyin normal olduğunu göstermez. Hareket ve morfoloji (şekil) analizlerininde mutlaka yapılması gerekmektedir. Bunun yanında tüm bu kriterlerin normal olduğu, kadın faktöründe normal bulunduğu “nedeni açıklanamayan” erkek infertilitesi mevcuttur. Bu durumda son yıllarda araştırılan “spermde DNA hasarı” dediğimiz, spermin genetik materyalinde problem olan durumlar mevcuttur.
Erkeklerde sperm fonksiyonları neden bozuluyor?
Bunun kabaca 2 nedeni vardır; doğuştan olan nedenler ve çevresel nedenler ile sonradan edinilen nedenler. Doğuştan sperm fonksiyonlarının bozuk olmasına neden olan, genellikle hormonal ve genetik faktörlerdir ki çoğunlukla bunlar iç içe geçmiş durumdadır. Çevresel nedenler olarak; kişinin geçirdiği hastalıklar, kazalar,varikosel, sigara, alkol, uyuşturucu maddeler, kullandığı ilaçlar, geçirdiği ameliyatlar, işi nedeni ile maruz kaldığı risk faktörleri(ısı, radyasyon vb) sayılabilir. Zararlı dış etkilere sıklıkla maruz kaldığımız günümüzde, bunların etkilerini tamamen ortadan kaldırmak maalesef her zaman mümkün olmamaktadır. Yaşadığımız yerleri, işlerimizi, yeme alışkanlıklarımızı değiştirmek her zaman mümkün olmadığından “sigara” gibi risk faktörlerinden kurtulmak en azından “azaltmak” önemlidir.
Erkeklerde yaşam tarzı infertiliteye neden olur mu?
Yaşam tarzı erkeklerde hem infertiliteye hemde ereksiyon bozukluklarına neden olabilir. Aşırı kilolu olma, sigara kullanımı, yoğun alkol tüketimi, sürekli sıcak sauna ve benzeri aktiviteler, uyuşturucu kullanımı, vücut geliştirme amacı ile hormon içerikli ilaçların alınması, yaptığı iş nedeni ile uzun süre yüksek ısıya maruziyet, toksik maddelere maruziyet bu nedenlerden hemen akla gelenlerdir. Bazı durumlarda sadece yaşam tarzı değişiklikleri ile bile sperm fonksiyonlarında belirgin düzelme sağlanabilmektedir.
Erkeklerde infertilitenin ilaç ile tedavisi var mı?
Erkek infertilitesinde kullanılan ilaçlar mevcuttur. Bunlar iki nedenle kullanılır. Birincisi ciddi bir hormonal bozukluğun tedavisi (hipogonadotropik hipogonadizm, hiperprolaktinemi vb) için, ikincisi ise destek amaçlı kullanılan ve etkileri hastadan hastaya değişen ilaçlardır. Bu grup ilaçlar bazı durumlarda gereksiz yere kullanılmakta ve amacı dışına çıkılmaktadır. Bu tedavilerin mutlaka uzman hekimlerce verilmesi ve sonuçta beklenen etkiler ve oranları hastalara ayrıntılı olarak anlatılmalıdır. Bu tedaviler yerinde ve doğru dozlarda kullanıldığında oldukça yüz güldürücü sonuçlar elde edilmektedir.
Erkek infertilitesinin ameliyat ile tedavisi var mı?
Ameliyatla düzeltilebilen en sık infertilite nedeni varikoseldir. Doğru tanı konulup doğru bir değerlendirilme yapıldığında çok başarılı sonuçlar alınmaktadır. Bu konunun ayrıntıları VARİKOSEL başlığı altında ayrıntılı olarak anlatılmaktadır. Bunun dışında meni kanallarında tıkanıklığa bağlı infertilite görülen hastalarda; seçilmiş durumlarda kanalların açılmasına yönelik ameliyatlar yapılabilir.
Erkek kısırlığında genetik faktörlerin rolü var mı?
Evet tüm erkek infertilitelerinin yaklaşık %10’u genetik hastalıklara bağlıdır. Bu hastalıkların tanısının konulması iki nedenle önemlidir, birincisi bu hastalıklar ile ilgili hastalara bilgi verilmeli ve sonraki kuşaklara geçişi engellemek için yapılacak tüp bebek işlemlerinde genetik tanı yapılması, ikincisi ise işlem başarısı ve TESE öncesi tedavi gerekliliğinin değerlendirilmesidir.
Erkek infertilitesinde nasıl bir genetik inceleme yapılmalıdır?
Erkeklerde sperm sayısı 5 milyonun altında olan ve azospermisi olan hastalara, kan alınarak “KARYOTİP ANALİZİ” ve “MİKRO Y DELESYON” incelemeleri yapılmalıdır.
