Boğmaca, Bordetella Pertussis isimli bir bakteri tarafından oluşturulan şiddetli bir solunum yolu enfeksiyonudur. En sık sonbahar ve yaz mevsiminde görülür. Öksürük ve hapşırık sırasında oluşturulan damlacıklar yoluyla insandan insana bulaşır.
Öksürük birkaç hafta (sıklıkla 2-6 hafta) hatta bazen aylar boyu sürebilir.
Komplikasyonlar:

Solunumsal: Apne (solunum durması), zatürre, atelektazi (akciğer dokusunun büzüşerek sönmesi), akciğer zarlarında yırtılma sonucu akciğer dokusunun sönmesi (pnömotoraks), solunum yetmezliği, orta kulak enfeksiyonu

Kuvvetli öksürüğe bağlı olarak burun kanaması, kaburga kırığı, konjunktival kanama, beyin kanaması

Sinir sistemi (nadir): Nöbet, beyin dokusunda iltihap, ölüm

Bir yaş altı (özelikle de 3 ay altı) bebekler ve astım benzeri kronik akciğer hastalığı olan çocuklar, komplikasyonlar açısından yüksek risklidir.
Ülkemizde Genişletilmiş Bağışıklama Programı (GBP) çerçevesinde 2., 4.,6.,18. aylar (Difteri-boğmaca, tetanoz, çocuk felci, H.influenza karma aşısı) ve 4 yaşında (Difteri, boğmaca, tetanoz, çocuk felci karma aşısı) boğmaca aşısı yapılmaktadır.
Günümüzde Amerikan Bağışıklama Danışma Kurulu (ACIP) dahil birçok yurtdışı kurumun önerisi 11-12 yaşlarında boğmaca aşılamasının tekrarlanmasını içeriyor. Bunun nedeni, hem boğmaca her yaşta görülebildiği için ergenleri de korumak, hem de evde veya yakın temasta oldukları henüz boğmaca aşısı yapılmamış veya tamamlanmamış bebeklerin korunmasını sağlamak.
Aynı şekilde evde küçük bebek bulunan ailelerde evdeki ergen ve erişkinlerin boğmaca aşısı ile aşılanması önerisini de içeren bu yaklaşıma “koza stratejisi” ismi veriliyor. Batı’da bu amaçla gebelerin de 27-36. gebelik haftalarında veya en geç doğumdan hemen sonra boğmaca aşısını olmaları öneriliyor. Koza stratejisi, evdeki henüz boğmaca aşısı olmamış 2 ay altındaki bebeklerde boğmaca enfeksiyonu riskinin %80, hastaneye yatışın ise %90 oranında azaltılmasını mümkün kılıyor.
Aşı, erişkin doz difteri, tetanoz, boğmaca ve polio içeriyor ve ülkemizde de özel aşı olarak mevcut. Ülkemizde GBP çerçevesinde 13 yaşında uygulanan difteri tetanoz karmasının alternatifi olarak uygulandığında, boğmacaya karşı bağışıklama sağlama imkanını sağlıyor.
Aşının ergenlerde yan etkileri sıklıkla hafif ve ateş, halsizlik, iştahsızlık, kusma, ishal, baş ağrısı, enjeksiyon yerinde şişlik, kızarıklık ve ısı artışı şeklinde görülüyor. Çok nadiren aşının yapıldığı kolun tamamında şişlik, bayılma ve ciddi alerjik reaksiyon ortaya çıkıyor.

Görsel açıklaması: A.B.D’de boğmaca aşısının yapılması önerilen yaş grupları

Görsel kaynak: : A.B.D Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi

Doç Dr. Nisa Eda Çullas İlarslan

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı