El bileği önkolun iki kemiği ve el bileğinin sekiz küçük kemiğiyle yaptığı eklemdir. Bu kemiklerin özel anatomik yapıları ve yüzeyleri el bileğinin çok yöne doğru hareket etmesini sağlar.
Birçok nedenle ( düşme, kazalar vb.) bu bölgede kırıklar oluşur. Kırığın en fazla oluştuğu yer Radius dediğimiz kalın önkol kemiğinin el bileğine bağlandığı alt ucudur. Yine ince ulna kemiğinde ve küçük el bileği kemiklerinden skafoid kemiğinde de kırıklar ortaya çıkabilir. Kırıklar bazen birden fazla kemikte ve yerde olabilir. Nadiren de el bileğinde kırıklı çıkıklar oluşabilir. Her yaşta görülebilir, çocukluk ve ileri yaş grubunda daha sıktır. Osteoporoza bağlı kırıklar görülebilir. Ağrı, hareket kısıtlılığı, şişme, şekil bozukluğu gibi bulgularla ve röntgen filmleriyle tanı kolaylıkla konur. Çok parçalı kırıklarda, eklem içi kırıklarda, kırıkla birlikte bağ yaralanması şüphelerinde bilgisayarlı tomografi ve/veya MR gerekebilir.
El bileği kırıklarında tedavinin amacı hastayı kırılmadan önceki anatomisine en yakın - benzer duruma getirmektir. Kırığın yer değiştirmesi, eklem katılımı, stabil olmaması tedaviyi güçleştirir. Kırıkta uygun düzeltme yapılmaz ise tedavi sonucu hareket kısıtlılığı, ağrı, şekil bozukluğu kaçınılmazdır. Hastanın günlük hayat aktivitesi el bileğinin zor kullanımına bağlı kısıtlanır.
El bileği kırıkları olabilecek en kısa sürede tedavi edilmelidir. Sıklıkla acil servise başvuran hastalara kapalı olarak kırığın düzeltilmesi ve alçı tedavisi uygulanır. Burada en önemli konu kırık sonrası veya alçı sonrası elin ve parmakların şişmesidir. Tüm kırıklı ve alçı yapılmış hastalarda ilk günlerde kırığın pozisyondan çok bu şişliğin takibi önemlidir. Gerekirse hasta yatırılarak izlenebilir. Kırığın kapalı düzeltilmesi ağrılı bir işlemdir. Mutlak o bölgenin anestezisi ile (uyuşturulması) yapılmalıdır. Ağrılı bir hastaya daha ağrılı bir düzeltme işlemi yapılmamalıdır. Kırığın kapalı olarak düzeltmesi sonrası önemli olan el bileğini eski anatomik pozisyonuna getirmektir. El bileği ve kırık bölgesi kapalı olarak düzeltildikten sonra bu düzeltmenin korunması önemlidir. Haftalık tekrarlayan röntgen film kontrolleri ile kırık kemiğin pozisyonu takip edilmelidir. İlk anda ne kadar iyi düzeltilirse düzeltilsin ve uygun alçı yapılırsa yapılsın kırık alçı içinde kayabilir, yer değiştirebilir ve dolayısıyla yeni bir müdahale gerekebilir. Takiplerde sorunsuz olan el bileği kırığının alçılı tedavisi altı hafta civarındadır. Alçı sonrası izlem rehabilitasyon süreci ile devam etmeli, hastalar sorunsuz bile olsa en az üç ay izlenmelidir.
Önemli bir grup hasta el bileği kırığı sonrası kırığın dışarıdan yeterli düzeltilememesi ve stabil edilememesi nedeniyle ameliyatlı tedavi edilmek zorundadır. Ameliyatta da amaç kırığı eski pozisyonuna getirmek en stabil tespiti sağlayarak hastanın el bileğinin kısa zamanda kullanılmasını sağlamaktır. Ameliyatlı tedavi birçok hasta da önemli avantajlar getirir. Farklı ameliyat teknikleri vardır. Kırık bölgesi hiç açılmadan bazı tel ve fiksatör gibi implantlarla tespit yapılabilir. Bazen de açık ameliyatla plak, vidalar yardımıyla kırık parçaları tespit edilir. Günümüzde bu bölgenin anatomisine uygun çok özel implantlar geliştirilmiştir. Bu implantlar sayesinde el bileği kırıkları yeterli şekilde düzeltilebilir ve erken harekete izin verecek sağlamlıkta tespit edilebilir. Cerrahi sonrasında hastalar kısa bir süre alçılı koruma altına alınırlar. Cerrahi tespitin stabilitesine göre erken dönemde rehabilitasyon başlar. Kontroller altı aya kadar sürdürülmelidir. Ardından yıllık film ve muayene kontrolleri yapılmalıdır.
Bazı hastalar alçılı veya ameliyatlı tedaviler sonrasında bölgesel ağrı sendromu olarak tanımlanan zor bir sürece girebilirler. Refleks sempatik distrofi olarak da bilinen bu durumda hastalarda parlak cilt rengi, uzun süren eklem sertliği, ağrı, bölgesel olarak kemiklerde zayıflama görülebilir. Bu hastaların fizik tedavi ve rehabilitasyon süreci uzar. Hastaların rahatlaması bir yılı geçebilir.
Skafoid kırıkları el bileğinin çok önemli kırıklarıdır. El bileği üzerine düşme sık bir yaralanma nedenidir. Radius ve ulna alt uç kırıkları gibi kolay tanınmazlar. Hastaların birçoğu düşme sonrası el bileğindeki hassasiyeti önemsemez ve hekime başvurmaz, bir grubu da hekime başvurmasına rağmen kırık röntgen filmlerinde tanınamaz. Skafoid üç boyutlu bir kemik olması nedeniyle bazen röntgen filminde kırık atlanabilir.
Skafoid kırığının tedavisi çok özelliklidir. Kaynama zorluğu gösteren bu kırığın daha çok kendisi değil kaynamaması tedavi edilir. Hastanın yaşı ve aktivitesi, kırığın yerleşimi göz önüne alındığında bazı kırıklar doğrudan cerrahi tedavi edilmelidir. Skafoidin el bileği yakın bölge kırıklarında kaynamama, kemiğin çürümesi çok sıktır. Bu durum tedavi edilmezse giderek el bileği hareketlerini kısıtlar, el bileğinin diğer kemiklerine de zarar verir. Bu nedenle skafoid kırığı zamanın da tanınmalı ve tedavi edilmelidir. Yine geç tanınan her skafoid kaynamaması cerrahi olarak tedavi edilmelidir.
ARAMA MOTORLARI İÇİN İNGİLİZCE TANIMI: wrist fracture, distal radius- ulna , scafoid fracture, surgery, cast
