Osteoartrit (eklem kireçlenmesi) genellikle mekanik bir aşınma ve yıpranma süreci değildir. Bilinenin aksine, eklem kireçlenmeniz varsa, yapacağınız egzersiz dizlerinizin daha hızlı yıpranmasına sebep olmaz. Hafif diz eklem kireçlenmesinde, tedavi edici egzersizin eklem kıkırdağına zarar vermediği kanıtlanmıştır.
Diz eklemi kireçlenmesinin (osteoartrit) ekonomik yükü tüm dünyada artmaktadır. Sık görülen kronik hastalıklar olan; yüksek tansiyon, tip 2 diyabet, demans ve kalp hastalıklarının yanına diz eklemi kireçlenmesi de eklenmektedir.
Osteoartrit arttıkça, bu hastalığın tedavisi ile ilgili önyargılar da artmaktadır. Dizinizde eklem kıkırdağı kireçlenmesi (osteoartrit) olduğunda, ilgili branş doktorlarının çoğu koşmanızı ve egzersiz yapmayı bırakmanızı ister. Dizdeki sorununuzun nedeninin, mekanik yıpranma ve kıkırdakta yırtılma olduğunu düşünürler. Hastaların önemli bölümü de osteoartrit olduğunda, diz ağrılarının egzersizle daha da kötüleşeceğini düşünürler.
Aslında, çoğu zaman tam tersi geçerlidir. Egzersiz yapmanın, hafif ve orta düzeyde diz kireçlenmesinin en etkili tedavisi olduğu kanıtlanmıştır. Egzersiz tüm nedenlere bağlı ölümleri azaltır, kas kaybı, kırılganlık, sarkopeni (insan vücudundaki kas kütlesinin –çoğunlukla– yaşla azalması) gibi durumlarda oluşan riskleri azaltır.
Diz Eklemi Kireçlenmesinin Mekanik Nedenleri
Elbette diz eklemi kireçlenmesinin mekanik sebebi vardır. Özellikle bacaklarında ileri derecede açısal bozukluklara sahip hastalarda diz kireçlenmesi çok sıklıkla görülür. Bunun sebebi üst taraftan gelen yüklerin diz ekleminin bir tarafında toplanıp, eklemin o bölgesindeki kıkırdağın fazla aşınmasına sebep olmasıdır.
Eğer menisküs yırtığı nedeniyle ameliyat olup, yırtığın dikilme şansı bulunamayıp çıkarılmışsa, diz eklemi kireçlenmesi olma ihtimali yüksektir. Diz eklemini oluşturan kemiklerin eklem içi bazı kırıkları da travma sonrası oluşan diz eklemi kireçlenmesine sebep olur.
Diz Eklemi Kireçlenmesinin Bulguları Nelerdir?
Diz eklemi kireçlenmesine sahip olanlarda belirtiler önemli ölçüde değişebilir. Hafif diz eklemi kireçlenmesi olanlarda ağrı, yürüme, merdiven çıkma ve koşarken artar.
Ağrının yeri dizin iç tarafı, dış tarafı ya da arka tarafı olabilir. Bazı hastalarda şişme görülebilir. Bilenme hissi ya da çıtırtı hissetme çoğu hastanın yakınmasıdır.
Eklemdeki inflamasyon artmaya başladığında gece ağrıları da başlar. Yine inflamasyonun arttığının gösteren bulgular, sabahları diz ekleminde olan sertlik ve bir süre oturup yürümeye başladıktan sonra hissedilen diz eklemi katılığıdır.
Egzersiz Zararlı Kimyasalları Azaltır
Araştırmalar, koşu sporu ve direnç egzersizleri sonrası eklem kıkırdağı için zararlı olan kimyasalların diz eklemi içinde azaldığını göstermiştir. Aynı zamanda koşu sporunun diz eklemi kıkırdak sağlığını olumlu olarak etkilediği sonucu da çıkmıştır. Yani, eklem kıkırdağımız düzenli yüklenmeleri sevmektedir. Yine çoğu araştırma, eklem kıkırdağının yapısının egzersiz ile olumsuz olarak etkilenmediğini, diz ağrısının egzersiz ile daha iyi duruma geldiğini göstermiştir. Egzersiz ağrıyı azaltıp kuvveti artırır ve kas kaybını önler, aynı zamanda hayat kalitesini artırarak cerrahi tedaviyi geciktirebilir.
Çoğu insan koşmanın, diz ekleminin kireçlenmesine ve eklem kıkırdağının yıpranıp aşınmasına neden olacağını düşünür. Zevk, eğlence amacıyla koşan koşucular ve 40 yıldan uzun süredir haftada 35 kilometre koşanlarda diz ekleminde, eklem kıkırdağı hasarı ilişkisi saptanmamıştır. Ayrıca, koşunun kas iskelet sistemi yaşlanmasının fonksiyonel yönlerini yavaşlattığı görülmüştür.
Egzersiz, bozulmaya başlayan diz kıkırdağı ya da diz eklemi kireçlenmesi olan hastalar için en iyi tedavidir. Koşmakla ya da yürümekle diz kıkırdağı yıpranmaz.
