Bruksizm uyku esnasında, dişleri sıkmak, gıcırdatmak ve çeneleri birbirine kenetlemektir. Dişler bir şeyi öğütüyormuş gibi sıkılır ve birbirine sürtülür. Bu normal ollmayan durum oldukça rahatsız dici bir ses meydana gelmesine neden olmaktadır. Diş sıkma (bruksizm) erişkinlerin yaklaşık %50-%96'sında, çocukların da %15'inde görülür. Genellikle bu alışkanlık kişi tarafından pek farkedilmez.
Belirgin bir sebebi olmamakla birlikte diş gıcırdatmanın en önemli nedeninin stres olduğu düşünülmektedir.
Dişlerde aşınma, özellikle ön dişlerde ve dolgularda kırıklar, gece uyurken partner tarafından duyulan gıcırtı sesi, yüzdeki kaslarda ve eklem yerinde (temporamandibular) ağrı, eklemde açma kapama sırasında çıkan sesler, bunlarla birlikte baş ağrısı, dişlerde sallanma, dişlerde hassasiyet bize bruksizm olabileceğini düşündüren belirtilerdir.
Diş gıcırdatmanın şiddeti ve sıklığına bağlı olarak çeşitli zararlar meydana gelmektedir. Kısaca bunlara değinecek olursak:
Dişlerin çiğneyici yüzeyinde oluşan aşınma: Sürekli birbirine sürtünen dişlerin mineleri zara görür ve aşınmaya bağlı olarak dişlerin boyları kısalır. Bu aşınma tüm dişleri kapsayabilirse de özellikle ön dişlerde daha etkilidir.
Dişlerde kırılma: Diş sıkmaya bağlı olarak dişlerde röntegende ve çoğu zaman gözle saptanamayan mikro çatlaklar meydana gelir. Bunlar zamanla büyüyerek kırılmalara neden olur.
Diş eti çekilmesi, diş etinin renginde değişiklik ve dişte diş eti hizasında meydana gelen aşınmalar: İlerleyen yaşa ve aşırı baskı uygulayarak yapılan fırçalamaya bağlı olarak bu tarz şikayetler meydana gelsede bruksizmde dişlerde ve diş etlerinde bu tarz hasarlara neden olmaktadır. Diş eti dokusunun rengi gittikçe koyulaşır ve dokunulduğunda kanamalar meydana gelir.
Dişlerde aşırı hassasiyet: Aşınmalara bağlı olarak genellikle soğuğa karşı hassasiyetler gelişir.
Dişlerde sallanma: Diş köklerinde basınçtan dolayı zararlar meydana gelir. Dişi, çene kemiğine bağlayan bağlarda gevşemeler olur ve bu yüzden dişlerde sallanma başlar. Aşırı başınç ayrıca dişleri saran kemik desteğinin kaybolmasına neden olur. Bunlara bağlı olarak diş kayıpları meydana gelmektedir.
Yanaklarda irritasyon (tahriş): Özellikle dişlerin biririne temas ettikleri kapanış çizgisi hizasında, yanağın iç kısmında çizgi yada kabartı şeklinde fibröz bir oluşum meydana gelir. Bu oluşum nedeni ile sıklıkla ''yanak ısırma'' olayı ile karşılaşılır.
Kas ağrısı: Özellikle şakak ve yanak bölgesindeki kasların aşırı çalışması bu bölgede kas ağrısına neden olur.
Baş ağrısı: Kas ağrısı zaman zaman kendini baş ağrısı şeklinde gösterir.
Çene ekleminde ağrı: Diş sıkma-gıcırdatma alışkanlığı çene eklemindeki kıkırdak dokuda tahribat meydana getirerek eklem şikayetlerine, eklemde ağrı ve kenetlenmelere, eklemden açma kapama esnasında seslerin gelmesine neden olmaktadır. Eklem şikayetlerini oluşturan sebeplerden bir de sürtünmeye bağlı diş boylarının kısalmasıdır. Diş boylarındaki kısalma belirgin hale gelince hastanın dış görünüşüde bu durumdan etkilenir, dudaklar sarkar ve daha yaşlı bir görüntü ortaya çıkar.
Bunların dışında: Uyku bozuklukları, stres, anksiyete, depresyon, yeme bozuklukları, kulak ağrıları gibi zararları da olabilmekte bruksizm hastalığının.
Tedavisinde amaç ağrıyı dindirmek, stresi ortadan kaldırmak, dişlerin kalıcı hasara uğramasını önlemek ve diş gıcırdatma alışkanlıklarını gidermektir.
Diş gıcırdatmayı engellemenin yollarını; 1-Terapi, psikolojik destek 2-kas gevşetici ya da psikiyatrik ilaç kullanımı 3-gece plağı olarak özetleyebiliriz.
Dişlerin korunması için; ağza kişiye özel yapılan, silikon esaslı maddeden yapılmış bir gece plağı takılması tavsiye edilir. Bu koruyucu sayesinde şikayetlerin azaldığı ve tamamen ortadan kalktığı gözlemlenmiştir. Önemli olan plağın doğru şekilde dişler ile uyumlandırılması ve düzenli olarak plağın kullanılmasıdır. Bunlar yapıldığı takdirde diş gıcırdatma problemi ortadan kalkacaktır.
