Damar tıkanıklıkları her zaman açılmalı mıdır?

Bacağa kan taşıyan damarların tıkanıklığı veya darlığı olarak tanımlanan Periferik Arter Hastalığı toplumda tahmin edilenden daha sık görülen bir durumdur. Atmış yaşın üzerinde görülme sıklığı %5-10 aralığında iken, 80 yaş üzerinde %25’lere kadar çıkabilir. Yani tanıdığınız her 4-5 yaşlıdan birinde bacak damarlarında tıkanıklık vardır. Bu durumda herkesin ameliyat veya anjiyo mu olması gerekli? Sorunun cevabını verelim:

Bacak damarlarında tıkanıklık olan bir hastanın en fazla endişe duyduğu konu, bacağını kaybetmektir. Peki, amputasyon dediğimiz bu işleme gereksinim duyma riski nedir? Uygun tedavi alındığı takdirde bacak damarı tıkalı olan kişilerin bir yıl içinde durumunun kötüleşme riski %25’tir. Bu hastaların büyük bir kısmında ilaçlar işe yarar ve herhangi bir girişime gerek kalmaz. Ancak %5 hastada bacağı kurtarmak için bir ameliyata veya balon anjiyoplastiye gerek duyulur. Bu hastaların %60-80’i de bu girişimler ile bacağını kaybetmemiş olur. Özetle, uygun tedavi yapıldığı takdirde Periferik Arter Hastalığı grubunda yılık olarak bacağı kaybetme oranı %1-2’dir. Risk bu denli düşük olduğu için her tıkalı damarın açılması gerekli değildir.

Girişimin mutlak gerekli olduğu haller

Bacak damarları tıkalı olduğu zaman girişimin mutlak gerekli olduğu iki önemli durum vardır. Bunlardan birincisi hastanın kanın kaslara az gelmesine bağlı istirahat ağrısının olması, ikincisi ise ayakta iyileşmeyen yara veya gangrenlerin gelişmesidir. Bu ikinci durum özellikle diyabetli hastalarda daha sıktır. Bu iki durumda ameliyat veya anjiyoplasti (balon ve/veya stent ile damar genişletme) ile bacağa yeterli kan akışı sağlanmadığı takdirde bacak kaybedilebilir. Hastanın eğer yürüme mesafesi kısalmaya başladıysa da doktor ile görüşüp, tartıştıktan sonra girişim kararı verilebilir. Özellikle hastanın yürüme mesafesi 100 metrenin altına düştü ise girişim ön plana çıkar. Bunların dışında hastanın yürüme mesafesi 100 metrenin üzerinde ise veya hastada bacak damarı tıkanıklığı tamamen tesadüf olarak bulundu ise ve hiçbir şikayete neden olmuyorsa girişim önerilmemelidir.

Sonuç

Periferik Arter Hastalığında uygun tedavi genel sağlık açısından daha önemlidir. Bacağı kaybetme riski çok düşük olsa bile kalp krizi ve felç oranları oldukça yüksektir. Bu nedenle uygun tedavi ve tedaviye uyum azami önem taşımaktadır.