Damar tıkanıklığı (ateroskleroz) hastalığı sadece kalp damarlarını tutmaz. Dolaşım sisteminin olduğu heryerde damar darlığı veya tıkanıklığı olabilir. Şah damarı ve bacak damarı tıkanıklıkları en sık karşılaşılanlardır. Bu tür hastalıklarda anjio eşliğinde balon/stent işlemi ve ya ameliyat yapılabilir. Bazı durumlarda aynı seansta damarın bir bölgesi stentlenir, diğer yerine baypas yapmak gerekir.
Damar hastalıkları kalp-damar cerrahisinin alanıdır. Cerrahınızın hem anjio ile yapılan işlemlere, hem de damar cerrahisine hakim olması lazımdır. Böylece sizin için en az travmatik ve kesin çözüm getirecek işlemi gerçekleştirebilir.
Şah Damarı Ameliyatları
Beyin dolaşımı boynun önünden giden iki adet şah damarı (karotis arter) ve arkasından giden vertebral arterler (omuganın iki yanından gider) ile gerçekleşir.
Şah damarı darlığının iki tehlikesi vardır;
Darlıktan bir parça beyin damarına atarak geçici ve ya kalıcı beyin kusuları oluşturur (emboli).
Damar tam tıkanırsa felç geçirilir.
Damar tıkanıklığı belli bir derecenin üzerindeyse (>%70) stent ve ya ameliyatla açmak gerekir.
Damar darlığı en basit olarak damar ultrasonu ile (Dopler) anlaşılır. Ancak bir girişim yapmak için mutlaka anjio ile görmek ve planlamak gereklidir (MR’la, BT’yle veya klasik anjiografi).
Şah damarındaki ciddi darlık olan hastaların yarısından fazlasında kalp damar darlığı da vardır. Hem boyun ameliyatı sırasında kalp krizi geçirmemek için, hem de kalp damarlarındaki darlıkların erken teşhisi için şah damarı ameliyatından önce kalp anjiyosu da yapmak önemlidir.
Uygun durumlarda stent işlemi yapılabilir. Ancak özellikle darlığın şekli uygun değilse stent işlemi sırasında beyne darlıktan parça atma ve felç riski, ameliyata oranla daha yüksektir.
Ameliyatta şah damarının içi açılarak darlık temizlenir ve bir yama ile damar genişletilerek kapatılır.
Ameliyattan sonra yoğun bakımda kalınmaz. Bir saat sonra hasta odanıza alınırsınız.
Ertesi gün ve ya iki gün sonra taburcu olursunuz.
Bacak Damarı Tıkanıklığı
Bacak atardamarlarındaki tıkanıklıklar yürümekle kalçanıza, üst veya alt bacağınıza ağrı-kramp girmesi ve dinlenmekle geçmesi olarak kendini belli eder.
İleryen darlıklarda ayakta iyileşmeyen yaralar ve gangren oluşur.
Ani başlayan bacak ağrısı, soğukluğu ve yürüyememe; pıhtı atmasına bağlı damar tıkanıklığı düşündürür. Bu tip darlıkların erken teşhisi ile saatler içerisinde ameliyatla damar içindeki pıhtıyı alma tedavisi bacak kurtarıcı olur.
Daha yavaş başlayan ve zamanla artan şikayetler damar sertliğine (ateroskleroz) bağlıdır. Bu tip darlıklarda sentetik ve ya yapay damarla bacak baypas cerrahisi, anjio ile balon-stent tedavisi, ve ya her ikisi birden gerekebilir.
Bacak Damarı Tıkanıklığı Ameliyatı
Karın seviyesinde iki dala ayrılan ana damar (aort damarı) kasıklara ulaşır. Diz altında üç damara ayrılarak ayaklara kadar bütün bacağı besler.
Damar darlığının hangi seviyede olmasına bağlı olarak tedavi planlanır.
Karın içi darlıklarda mümkün olduğunca balon-stent tedavisi daha iyidir. Karnı açmayı gerektiren cerrahinin ameliyat sonrası daha zorludur. Ayrıca bu damarlar geniş damarlar olduğundan anjiyo ile yapılacak işlemlerin uzun dönem başarısı yüksektir.
Kasık ile diz arası damar darlıklarında uygunsa balon-stent yapılabilir. Ancak damar tam tıkalıysa, anjiyoyla açmak için uygun değilse; kasıktan diz seviyesindeki damara sentetik damar kullanılarak baypas cerrahisi yapılır (Femoro-popliteal baypas).
Diz altı damarlardaki tıkanıklıklara yaklaşım farklıdır. Ayağa giden üç damardan biri bile açıksa; yara açılmadığı ve ya yürüme mesafesi çok düşmediği müddetçe ilaç tedavisi ile takip edilir. Bir işlem gerekliyse anjiyo ile balon yaparak uygun damar açılır. Baypas gerekiyorsa mümkünse kendi bacak toplardamarı (safen ven) kullanılmalıdır.
Bacak damarı darlıkları genelde damarın birden fazla yerindedir. O nedenle karın içi darlıklara balon-stent sonrası kasıktan-dize baypas ameliyatı, diz altı damarlara balon gerekebilir. Bu işlemlerin tamamı bir seferde ameliyathanede yapılmalı ve ayak dolaşımı tamamen düzeltilmelidir.
Karın Damarı Balonlaşması (Abdominal Aort Anevrizması)
Aort damarı kalpten çıkan ana atardamardır. Kafayı ve kolları besleyen damarları verdikten sonra karın bölgesine gelir, böbrekleri ve iç organları besleyen damarları verir ve ikiye ayrılarak bacaklara ilerler.
Aort damarı en çok yüksek tansiyon nedeniyle (sigara, ateroskleroz, genetik olarak…) balonlaşabilir (genişleyebilir). Genişleyen damar için risk damarın yırtılmasıdır (çok şişmiş bir balonun patlaması gibi).
Damar yırtılmasını engellemek için erken teşhis ve gereğinde cerrahi tedavi hayat kurtarıcıdır.
Damar genişlemesini en basit tespit eden tetkik karın ultrasonu yaptırmaktır. Ultrasonda damar genişlemesi tespit edilirse ilaçlı tomografi ile kesin tanı konulmalıdır.
Damar genişliği belli bir çapın üstündeyse cerrahi gerekir.
Ameliyat
Klasik aort anevrizması ameliyatında genişlemiş damar tamamen çıkartılarak yerine sentetik bir damar dikilir. Bunun için karından uzun bir cerrahi kesiyle aort damarına ulaşılır. Ameliyattan sonra yoğun bakımda kalmanız, 2-3 gün yemek ve su içmemeniz gerekmektedir.
Kapalı Anevrizma Ameliyatı
Kasıklardan 4-5 cm’lik kesilerle yapılır.
Ameliyathanede anjiyo kullanılarak yapılır.
Kasık atardamarından karın atardamarına (abdominal aortaya), içi stentli sentetik damar, anjiyo eşliğinde ilerletilir. Damarın sağlam kısmında stent açılır. Balonlaşmış kısım geçilerek, ilerde yine sağlam bir damar kısmında stent açılır. Böylece damar içinde kan, balonlaşmış kısma (anevrizma kesesine) girmeden ilerde normal bir damara ulaşır. Böylece balonlaşmış bölgeden damarın yırtılması engellenmiş olur.
Karın açılmadan işlem tamamlandığı için; yoğun bakımda kalınmaz, birkaç saat sonra odanıza gönderilirsiniz. Aynı gün yemek yiyebilirsiniz, yürüyebilirsiniz. İki-üç gün sonra taburcu olursunuz.
