- Çölyak hastalığı buğday, arpa, çavdar gibi tahıllarda bulunan ‘’gluten’’ isimli bir maddeye karşı vücudun bağışıklık sisteminin anormal yanıt vermesiyle ortaya çıkan bir hastalıktır.
Çölyak hastalığı hangi sıklıkla görülür ?
- Genel populasyonda % 0.5-1 oranında görülür. 1. derecede akrabalarında Çölyak hastalığı mevcutsa görülme sıklığı artar ( % 10-15 ) .
- Genellikle anne sütünden kesilen bebeklerde , gluten içeren besinlerin tüketilmeye başlanması ile birlikte ilk belirtiler ortaya çıkar. Kadınlarda daha sık görülür. Erişkinlerde
otuzlu yaşlarda daha sık görülür .
İntestinal Çölyak Hastalığı: Çocuklarda görülür. 3 yaşının altında İshal, iştahsızlık , kilo kaybı , karında şişkinlik, büyüme gelişme geriliği ile ortaya çıkar. 3 yaşının üzerinde ve erişkinlerde ise ishal, gaz- şişkinlik, kabızlık , karın ağrısı ve kilo kaybı ile hastalık kendini gösterir.
Çölyak hastalığında görülen bağırsak dışı semptomlar nelerdir ?
- Hem erişkinlerde , hem de çocuklarda bağırsak dışı semptomlar yaygın olarak görülebilmektedir.
- Kansızlık ( anemi % 40) , demir eksikliği, b12 ve folik asit vitamini eksikliği,
- Kalsiyum ve d vitamini emilimi azaldığı için kemik erimesi ( osteoporoz )
- Çocuklarda büyüme geriliği, boy kısalığı
- Diş minesi defektleri, ağız içinde yaralar
- Hiperamilazemi
- Nörolojik semptomlar : Baş ağrısı , uyuşma-karıncalanma , anksiyete , depresyon
- Adet görmede gecikme, hiç adet görememe, tekrar eden düşükler, erken doğum , erken menapoz , sperm sayısında ve hareketlerinde değişiklik .
Bu belirtilerin çoğu glutensiz diyetler ile geri dönebilmekle birlikte , yorgunluk , bazı nörolojik bulgular süreklilik gösterebilir.
- Çölyak Hastalığı 3 gruba ayrılır:
Klasik olmayan Çölyak Hastalığı: Hastaların % 52 ‘si bu gruptandır .
Kabızlık, kansızlık ( anemi ) , kemik erimesi ( osteoporoz ) , hiperamilazemi , nörolojik semptomlar , dermatitis herpetiformis ile karşımıza çıkabilirler .
Klasik Çölyak Hastalığı : % 27 ‘si bu gruptandır. İshal, kilo kaybı, beslenme bozukluğu ( malabsorbsiyon ) ile karşımıza çıkmaktadır.
Asemptomatik Çölyak Hastalığı : Herhangi bir semptomu olmayan hasta grubudur.
Çölyak Hastalığı Potansiyeli olan Hasta : Patoloji sonucu normal olan veya çok hafif iltihap bulguları olan , fakat kanda antikor pozitifliği olan hastalardır. Bu hastalara glutensiz beslenme verilip verilmemesi konusunda henüz genel bir bilimsel fikir birliği yoktur.
Çölyak Hastalığı Tanısı Nasıl Konulur ?: Çölyak hastalığı teşhisini koymak için kanda glutene karşı antikor seviyesini ölçen testler (antigliadin antikorları, endomisyum antikorları transglutaminaz antikorları) istenmektedir. Eğer bu antikorlardan en az birisi pozitif olursa ince bağırsaktan biyopsi alınması gerekebilir. Biopsi sonucu Çölyak hastalığını destekler ise ÇÖLYAK TANISI konulmuş olur.
Çölyak Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir ? : Çölyak hastalığında tedavi ömür boyu glutensiz diyetle beslenilmesidir. Glutensiz diyette yulaf, arpa, çavdar ve buğday tüketilmemelidir. Ayrıca hastanın besinsel eksiklikleri varsa saptanması ve bunların yerine konularak tedavi edilmesi gerekmektedir . Hastanın bir diyetisyenle görüşmeleri ve konuyla ilgili bilgilenmeleri çok önemlidir. Çeşitli ürünler içerisinde glutene rastlamak mümkün olduğu için marketteki gıdaların içeriklerine dikkatlice bakmak alışkanlık haline gelmelidir.
