Öfke; mutluluk, üzüntü, sevgi, şaşırma gibi temel bir duygudur. Bebeklik döneminde ihtiyaçlarını ağlama ile giderebilir ve ihtiyacının giderilmemesi durumunda bebeğin verebileceği tek tepki ağlamaktır. 1 yaşına kadar sadece ağlamakla tepki veren bebekler büyüdükçe öfkelenme ve bunu gösteren davranışlar içine girmektedir.Çocuklar; acıkma, anne-babanın dikkatini çekme, istediğini yaptırma gibi amaçlarla öfkeli davranışlar sergileyebilir. Çocuklar bu dönemde kısıtlanmak veya aşırı kontrolden hoşlanmazlar. Ben merkezli ve dürtüsel davranışların görülmesi normaldir. Bunun farkında olmayan ebeveynin çocuğa katı kurallar koyması veya baskı uygulaması kriz yaşamalarına neden olabilir. Buna bağlı olarak çocuklarda kendini yere atma, kafasını sert zemine vurma, elindeki eşyaları yere atma, ısırma, tırnak yeme gibi davranışlar gözlemlenebilir.
2-3 yaş dönemi sendromları altında aslında bu dönemin çocuğa getirdiği dürtüsel davranışların normal olduğunun bilinmemesi yatmaktadır. Yürüme, konuşma, yemek yeme gibi bağımsız özellikleri bu dönemde kazanan çocuğun çevresi üzerindeki hâkimiyeti artar. Çocuğa aynı ölçüde tepki vermek durumu krize sürüklemektedir. Sürekli “hayır” cevabı vermek ise çocukta inatçılık huyunun temelini oluşturabilir. Bu süreçte çocuğa 2 seçenek verip kendisine seçme hakkı sunmanız hem öfkelenmemesi hem de özgüvenini desteklemeniz açısından bir çözüm yolu olabilir.
Çocuklarda öfke kontrolünü sağlamak için ipuçları:
• Yaş dönemine göre fiziksel aktivitesini arttırabilirsiniz. (Koşmalı oyunlar, spor aktiviteleri gibi)
• Olumlu davranışlarını övün, sürekli olumsuz davranışlarından bahsetmekten kaçının.
• Aynı ölçüde tepki vermekten kaçının. Sakince uyarın ve gerekirse mekan değişikliği yapın.
• Çocuğunuza şiddet göstermek yerine göz kontağı kurarak konuşabilirsiniz.
•Krizi önlemek için seçtiğiniz cümleler çok önemli. Emir veren cümlelerden kaçının. Örneğin ‘Yemek saati geldi.’ demek yerine ‘Yemek yemek ister misin?’ gibi açık uçlu ve tercihi ona bırakılan sorular sorabilirsiniz.
Bu sürecin içinden geçen ebeveynlerin geçici bir dönem olduğunu bilmesini isterim. Sabırlı ve doğru davranışlarla çocukta kalıcı hasar bırakmadan atlatabilirsiniz. Bütün bu aşamaları kaçırdıysanız ve öfke problemi oluştuysa oyun terapisi ile öfkesine çözüm bulabilirsiniz. Süreç erken tanı ile kontrol altına alınmadığında ilerleyen yaşlarda dikkat eksikliği, kaygı, depresyon, hiperaktivite gibi psikiyatrik öfke kontrol sorunları yaşayabilirsiniz. Bu tür durumlarda ailelerin danışmanlık hizmeti alması krize dönüşmemesi açısından faydalı olacaktır.
SAĞLIKLA KALIN!
