Kan vücudumuzun her hücresine ulaşan yaşamsal sıvıdır. Erişkinde 4-5 litre, çocuklarda 80 ml/kg kan bulunur. Kan plazma ve kan hücrelerinden oluşur. Kan hücreleri alyuvar (eritrosit), akyuvar (lökosit) ve kan pulcuğu (trombosit) dur. Kan hücreleri kemik iliğinde üretilir ve devamlı yenilenir. Kan ve kan hücrelerinin dokulara oksijen taşımak, pıhtılaşmayı sağlayarak kanamayı önlemek ve hastalıklara karşı vücudu savunmak gibi çok önemli görevleri vardır. Kan hücrelerinin hastalıkları ile ilgilenen bilim dalı hematolojidir. Hematolojik hastalıklar kalıtsal (genetik) veya sonradan edinilmiş (akkiz) olabildiği için doğumdan ölüme kadar her dönemde görülebilir.
Yenidoğan bebeklerde kan hastalığını düşündüren bulgular şunlardır:
Bir aydan uzun süren sarılık
Göbek kanaması
Göbeğin geç düşmesi
Aşı veya enjeksiyon yapılan yerlerde kanama, morluk, sertlik oluşması
Sünnet sonrası durmayan kanama
Beyin kanaması veya mide-barsak kanaması geçiren bebekler
Ağır enfeksiyon geçiren bebekler
Süt çocukluğu döneminde (2 ay – 2 yaş) kan hastalığı belirtileri şunlardır:
Karın şişliği (karaciğer, dalak büyümesi)
Kilo alamama, büyüyememe, iştahsızlık
Solukluk, halsizlik, huzursuzluk
Gözlerde sararma
Diz, dirsek, ayak bileği eklemlerinde tekrarlayan ağrılı şişlikler
Ciltte tekrarlayan morluklar
Sünnet sonrası durmayan kanama
Boyunda kitle, lenf bezi büyümesi
Okul öncesi çocuklarda kan hastalığı belirtileri şunlardır:
Kemik ve eklem ağrıları
Sebebi belli olmayan ateş
Tekrarlayan burun ve dişeti kanamaları
Diş çekimi sonrası durmayan kanamalar
Solukluk, sarılık
Boyunda, koltuk altında lenf bezi büyümeleri
Karın ağrısı, karında şişlik
Vücutta morluklar ve kırmızı lekeler
Okul çağı ve ergenlik dönemi çocuklarda kan hastalıkları belirtileri şunlardır:
Kızlarda uzun süren ve fazla miktardaki adet kanamaları
Solukluk, halsizlik, çabuk yorulma
Kilo kaybı, iştahsızlık
Kemik ve eklem ağrıları
Karın ağrısı
Boyunda, koltuk altında, kasıkta lenf bezi büyümeleri
Çocuklarda en sık görülen kan hastalığı anemi (kansızlık) dır. Bunun en önemli sebebi yetersiz ve dengesiz beslenme sonucu oluşan demir eksikliği ve vitamin B12 eksikliğidir. Kalıtsal anemi sebebleri talasemi (Akdeniz anemisi), orak hücre anemisi, G6PD enzim eksikliğidir.
Çocuklarda görülen sık görülen kanama, pıhtılaşma bozuklukları hemofili, vonWillebrand hastalığı ve İTP (immun trombositopenik purpura) dır. Çocuklarda görülen kötü seyirli kan hastalıkları lösemi (kan kanseri) ve lenfoma (lenf bezi büyümeleri) dir. Ölümcül olabilen ve hızla yayılan bu hastalıklara erken tanı konur tedavisi hemen başlanırsa kurtulma şansı yüksektir.
Çocuklarda kan hastalığından şüphelenildiği zaman yapılması gerekenler şunlardır:
Hemen doktorunuza başvurun (aile hekimi, çocuk hekimi, çocuk hematolojisi uzmanı)
Doktorun önerisine göre kan tahlilleri yapılması gerekebilir (hemogram, hematoloji ve biyokimya testleri)
Hematoloji uzmanı periferik yayma, kemik iliği incelemesi, ileri hematolojik tahliller yaparak kesin tanıyı koyacak ve tedaviyi planlayacaktır.
Sonuç olarak çocuklarda bebeklikten ergenlik sonuna kadar olan dönemde (0-17 yaş) kalıtsal ve akkiz birçok kan hastalığı görülebilir. Yukarıda saymış olduğumuz belirtiler yönünden aileler dikkatli olmalı ve en kısa zamanda doktora başvurmalıdır.
