Bebek ve çocuklarda işitme kayıpları

Bebeklerde ilk aylarda işitme kaybının evde belirlenmesi zordur. Bebeklik dönemi işitme kayıpları ülkemizde %50 oranında geç fark edilmektedir, bu oran gelişmiş ülkelerde %5’dir. Bu nedenle son yıllarda, ülkemizde doğuştan işitme kayıplarını erken tespit edebilmek için yeni doğanlarda Oto Akustik Emisyon tarama testi zorunlu olarak yapılmaktadır

Erken teşhis çok önemli midir?

Bu göstergelerden bir veya daha fazlasını varsa veya bebeğin normal duymadığından şüpheleniliyorsa geç teşhis konuşma ve lisan gelişimini etkileyebileceğinden kulak muayenesi ve işitme testi yapılmalıdır. Bu doğumdan hemen sonra bile yapılabilir, detaylı testlerle 4-6 aylık bebeklerde daha güvenilir sonuçlar elde edilir. İşitme taramalarının amacı işitme kaybının ilk aylarda erkenden tanısını koymak, çocuğun konuşma gelişim dönemini kaçırmadan işitsel rehabilitasyonu sağlamaktır.  

Erken teşhis, tedavi, erken işitme cihazı uygulanması ve özel eğitim programlarına erken başlamak, çocuğun mevcut işitmesini en yüksek seviyeye getirmeye yardımcı olabilir. Çocuklarda 3 aylıktan itibaren işitme cihazları kullanarak ilerde işitme azlığına bağlı konuşmama sorununun önüne geçilebilir.

Belirgin işitme sorunu olmasa bile özellikle okul çağından önce tüm çocukların işitmesi öncelikle aile tarafından değerlendirilmeli, hafif seviyedeki işitme kayıpları ya da tek kulakta işitme kayıpları olabileceği düşünülmelidir. Bu tür hafif kayıplarda, bir ölçüde konuşma ve lisanı etkileyebilir.

Anne, baba veya çocuğun fark edemediği hafif işitme kayıpları işitme testleri ile ortaya çıkarılabilir. Hafif seviyedeki işitme kaybı kulak kiri veya kulakta sıvı birikmesinden kaynaklanabilir. Bu tipte geçici işitme kaybı olan birçok çocuğun, ilaç tedavisi veya küçük bir girişim ile işitmesi düzeltilebilir.

Dil ve konuşmayı öğrenme açısından yaşamın ilk yılları kritik öneme sahiptir.

İşitme kaybı çocukların konuşma ve dil gelişimini, psikolojik ve sosyal gelişimini olumsuz yönde etkiler. İşitme kaybı tanısının konma yaşı geciktikçe hastanın dil ve konuşma gelişimi yaşıtlarına göre daha yavaş, yetersiz olmaktadır. Yapılan araştırmalarda ilk 6 ayda işitme kaybı tanısı konup işitme rehabilitasyonu sağlanmış bebeklerin, 1 yaş sonrasında rehabilite edilen bebeklere göre alıcı ve ifade edici dil becerileri daha iyi bulunmuştur. İşitme kaybı açısından risk faktörü olsun ya da olmasın tüm bebeklere işitme taraması uygulanması gereklidir. Çünkü bazı hastalarda risk faktörü olmadığı halde de işitme kaybı tespit edilebilmektedir. 

İşitme kaybı için göstergeler:

Aşağıdaki kontrol listesi, bebekte işitme kaybı ihtimallerinin değerlendirilmesinde önemlidir.

Orta kulak hastalıkları, menenjit, üst solunum yolu enfeksiyonları, ateşli havale gibi faktörler işitmeyi olumsuz yönde etkileyebilir. Aile bebeğin takvim yaşına göre yapabileceği işitme becerileri, dil ve konuşma gelişimi konusunda bilgi sahibi olmalı, şüphe durumunda doktora başvurmalıdır.

A) Anne hamilelik sırasında;

Viral hastalık (kızamıkçık v.b),

Doktor önerisi olmadan ilaç alımı

Sigara ve alkol kullanımı

B) Doğumdan ilk 1 ay ( Yeni Doğan )

Doğumdaki kilosu 1600 gramdan düşük,

Yüz ve kulaklarının görüntüsü farklı,

Kan değişimi gerekecek kadar doğum sarılığı,

Yeni doğan yoğun bakım ünitesinde beş günden fazla kalma,,

Damardan iğne ile antibiyotik alacak kadar ciddi hastalık, (menenjit gibi),

Aile bireylerinde erken yaşlarda kalıcı veya ilerleyen işitme kaybı.

C) 1 ay- 2 yaş arası);

Ciddi enfeksiyon ( hastalığı menengit vs) ve damardan antibiyotik kullanımı,

Nörolojik bir bozukluk,

Kafatası kırığı olan ciddi bir yaralanma

3 aydan fazla süren kulakta sıvı varlığı ve tekrarlayan kulak enfeksiyonu,

D) Bebeklerde Sese tepki

İlk 6 ay içinde

Beklenmedik yüksek sesli gürültülerle irkilmiyor, hareket etmiyor, ağlamıyor veya her hangi bir şekilde tepki vermiyor,

Yüksek sesli gürültülerle uyanmıyor,

Kendiliğinden sesleri taklit etmiyor,

Sadece sesle sakinleştirilemiyor,

Başını sesime doğru çevirmiyor.

6-12 ayda

Sorulduğunda tanıdık kişi veya eşyaları gösteremiyor,

Konuşma sesi çıkarmıyor ya da konuşma sesi çıkarmayı bıraktı,

12 aylıkken, “el salla” ,”elini çırp” gibi basit sözleri yalnız dinlemekle anlamıyor,

Hafif bir sesle ilk seslenişte doğru yöne dönmüyor,

Çevreden gelen seslere duyarsız,

İlk seslenişte cevap vermiyor,

Sese cevap vermiyor veya sesin nereden geldiğini anlayamıyor,

Tanıdık insanlar ve evde çevresindekiler için basit kelimeleri kullanmaya ya da taklit etmeye başlamadı, 

Benzer yaştaki diğer çocuklar gibi ses çıkarmıyor

Normal ses yüksekliğinde televizyon seyretmiyor, müzik dinlemiyor