İşitme kayıplı çocuklarda erken tanı
işitme kayıplı çocuklar için işitmenin normal gelişim süreci bozulduğu için konuşmada gecikmekte ve bozulmaktadır.işitme engelli çocuğun işitme ve konuşma gelişimi açısından işitme kaybının erken tespit edilmesi ve zamanında ve uygun tedavinin uygulanması şarttır.
İşitsel sisteme ait iç kulak ve beyindeki nöral yapının gelişmesi tamamen sürekli ses uyarımın oraya ulaşmasına bağlıdır. Konuşma ve lisan gelişimi işitme ile doğrudan ilgilidir. Belli yaştan sonra işitme ve konuşma ile ilgili yeteneklerin ve algılanma özelliklerinin durması işitme kayıplı çocuklarda erken tanı ve tedavinin önemini açıkça ortaya koymaktadır.
İşitme kayıplarının zamanı önemli mi?
İşitme kaybı doğuştan olabileceği gibi ilk 2-3 yaş içerisinde de meydana gelebilir.Doğuştan var olan ya da lisanın karakteristik özelliklerini öğrenmeden ve konuşmaya başlamadan meydana gelen işitme kayıpları prelingual olarak adlandırılır.
Özellikle 6 yaştan itibaren konuşmanın öğrenilmesinden sonraki dönemde olan işitme kayıpları postlingual olarak adlandırılır.
Prelingual ve postlingual dönemde oluşan kayıplarda lisan ve konuşma gelişiminde farklılıklar vardır.
İşitme kayıplı bebek ve çocuklarda işitme cihazı
Hafîf ve orta derecede işitme kaybı bulunan çocuklar bile, işitme kayıpları nedeni ile sınıftaki ve diğer ortamlardaki konuşmaların tümünü takip etmedikleri için başarısız duruma düşerler. Hafif ve orta derecede kaybı olan çocuklar uygun bir işitme cihazı kullanmaya başladıktan sonra, işitme cihazı sayesinde konuşma seslerini eksiksiz duyma ve takip etme becerisi kazanırlar. Ancak, ileri ve çok ileri derecede işitme kaybı olan çocuklar işitme cihazı kullansalar da bütün konuşma seslerini duyma imkanına sahip değillerdir. Bu nedenle sadece işitme cihazı kullanımı bu çocukların konuşmayı anlama ve ifade etme becerilerinin gelişimi için yeterli değildir.
İşitme kaybının tipi ve derecesi belirlenen işitme kayıplı çocuğa, medikal ve cerrahi tedavi imkanı yoksa uygun işitme cihazı adaptasyonu yapılmalıdır. Çocuklarda işitme cihazı kullanma ihtiyacı işitme kaybı belirlendiği anda ortaya çıkar.
Testler ve değerlendirmeler sonucu her iki kulağında da kalıcı işitme kaybı tespit edilmişse işitme kaybının tipi ve derecesine göre uzman odyolog tarafından işitme cihazı denemesi yapılır, işitme cihazı belirlenir.Çocuğun işitme ve konuşma gelişimi açısından sesi olabildiğince erkence duyması çok önemlidir. Bu nedenle cihaz tanı konulunca hemen verilmeli ve kullanılmaya başlanmalıdır. Cihaz kullanacak çocuğun işitme takibi, cihazlarının ayarları ve kalıpları oluşabilecek sorunlar açısından sık olarak KBB ve odyoloji merkezinde yapılmalıdır.
İşitme kayıplı çocuklarda özel eğitim
İşitme cihazları mevcut işitme kaybının göre belirlenen ses yükseltici cihazlardır. Sesi yükseltme dışında konuşmanın anlaşılırlığını artırma gibi bir fonksiyonları yoktur. Bu nedenle cihaz yardımı ile sağlanan işitsel duyumların lisan gelişimine, özellikle konuşma yeteneğine yardımcı olabilmesi için bu tür çocukların kesinlikle özel eğitime ihtiyacı vardır. İşitme cihazı kullanmaya başlayan çocuk,dil ve konuşma gelişiminin desteklenmesi için cihaz kullanımı ile birlikte mümkün olan en erken dönemde işitme kaybının tipi ve derecesine göre seçilecek bir özel eğitim programına dahil edilmelidir.
İşitme kayıplı bebek ve çocuklarda biyonik kulak
Çok ileri derecede işitme kaybı tespit edilen çocuklarda işitme cihazıyla bir süre bebeğin işitsel gelişiminin takip edilmesi sonrasında gerekiyorsa aileye “koklear implant” (biyonik kulak) önerilebilir. Takip edilen hastanede koklear implant ameliyatı yapılıyorsa hastanenin sağlık kurulunda aileye de detaylı bilgi verilerek koklear implant kararı alınır. Ameliyat takip edilen hastanede yapılmıyorsa aile koklear implant hakkında bilgilendirilerek ve ameliyat yapılan hastaneye yönlendirir.
BEBEK VE ÇOCUKLARDA KOKLEAR İMPLANT / BİYONİK KULAK
Koklear implant ile çok ileri derecede iç kulak tipi işitme kayıplı hastaların işitebilmesi ve konuşmayı öğrenmesi mümkün olmaktadır.
Koklear implant iç kulağa ameliyatla yerleştirilen bir iç kulak protezidir. Ameliyatla iç kulağa yerleştirilen parça ve kulak arkasında konuşma işlemcisi olarak iki parçadan oluşur. Koklear implant sisteminin dış parçası sesleri toplar, elektiriksel uyarımlara dönüştürür ve iç kulaktaki parçaya gönderir, iç kulakta bulunan elektrot dizini işitme sinirini uyarır, beyne iletilen bu uyarılarla işitme sağlanır.
Normal işiten kulakta iç kulakta sesi işleyerek işitme sinirine gönderen tüylü hücreler bulunur. Hücre sayısı az olduğunda bu durum işitme kaybıyla sonuçlanır. Çok ileri derecede işitme kayıplı hastalarda bu hücrelerin sayısı çok azdır. İşitme cihazı sesi kulağa kuvvetli göndererek iç kulakta mevcut olan az sayıdaki hasarlı duyma hücrelerinin sesi işlemesine yardımcı olur. Fakat bu yardım konuşmayı öğrenecek, işitsel gelişim sağlayacak kadar yeterli olmaz.
Koklear İmplant sisteminde bu hücrelerin bulunduğu bölgede elektrotlar bulunur. İşitme siniri tüylü hücreler aracılığıyla değil elektrotlar aracılığıyla ve elektriksel olarak uyarılır. Bu sebeple çok ileri derecede sensorinöral işitme kaybı olan hastalarda zamanında yapıldığında işitme cihazından çok daha fazla etkilidir.
Koklear implant uygulamasında yaş çok önemlidir. Araştırmalar 0- 4 yaş arası implant olan çocukların işitsel performanslarının, dil ve konuşma gelişimlerinin 4 yaşından büyük çocuklara göre çok daha iyi olduğunu göstermektedir. İmplant olma yaşı geciktikçe koklear implanttan alınan fayda da azalmaktadır. Çünkü dil ve konuşmayı öğrenme açısından yaşamın ilk 4 yılı kritik dönem olarak adlandırılır.
Yıllardır işitme cihazı kullanmayan, dil ve konuşma gelişimi olmamış ya da yetersiz olmuş büyük çocuk ve yetişkinlerin koklear implant cihazından göreceği fayda çok az olacaktır. Bu sebeple koklear implant kurullarında bu hastalar için ameliyat kararı alınmamaktadır.
