Adenoid vejetasyon; (geniz eti): Adenoid dokusu her çocukta vardır. Burunun arkasında geniz bölgesinde (nazofarenks) arka duvara yerleşir. Geniz eti, koanal bölgeyi tıkıyarak obstrüksiyon şikayetleri yapabilir.Burun tıkanıklığı, ağız açık uyuma, horlama yapabilir. Uzun süren şikayetlerde "adenoid face" denen; üst damakta kubbeleşme, ön dişlerde damağın daralması sonucu öne doğru çıkma, ön dişlerin kapanmaması oluşabilir.
Ortodontik tedavi başlangıcında adenoid vejetasyon hipertroisi( geniz eti büyümesi) veya burun tıkanıklığına sebep olan diğer hastalıkların tedavisi istenir. Geniz eti lenfoid dokudur. Üst solunum yolu girişinde bulunan Waldeyer halkasının bir parçasıdır.
Çocuğun yaşının ilerlemesi ile geniz eti küçülebilir. Adenoid doku geniz bölgesinde Östaki borusunun ağzına basınç yaparak kulak kanalından orta kulağa hava gitmesini engelleyebilir.
Bu tıkanıklık çok olursa orta kulakta sıvı birikimi olur. Zarda çökme, orta kulakta volum kaybı, işitme kaybı oluşabilir. Östaki borusunu kısmen etkiliyorsa sık orta kulak iltihabı ve iyileşmede uzamaya sebep olabilir. Adenoid dokusu hipertrofisi olan çocuklarda sık sinüzit hastalığı, geniz akıntısı, sinopulmoner refleks (sinüs hastalığının akciğer sağlığını etkilemesi), sık farenjit oluşabilir. Geniz eti büyümesi olan çocuğun uyku düzeni bozulabilir, apne oluşabilir. Uyku düzeni bozulan çocuklarda geceleri alt ıslatma (enürezis)oluşabilir.
Geniz eti alınınca alt ıslatma problemi geçebilir. Geniz eti çok büyük ve tıkayıcı olanlarda sinüzit hastalığı, ilaç tedavisine genellikle cevap vermez. Geniz eti alınınca kendiliğinden düzelebilir. Geniz eti büyümesinin ameliyatlık olup olmadığının kararını verirken klinik şikayetler çok önemlidir.
Geniz eti filmi yardımcı olabilir. En iyi teşhis nazofarenks bölgesine endoskop ile (rijit veye fiberoptik) bakmakla konulabilir. Adenoidektomi (geniz eti ameliyatı) genel anestezi ile yapılır. Adenoidektominin yaş sınırı genel olarak yoktur, şikayetler ve klinik bulgular belirleyici olur.
3 yaş civarında sık yapılır. Yarık damaklı çocuklarda geniz eti ameliyatı yapılmaz. Eğer operasyon planlanıyorsa yüz gelişimi bozulmadan ameliyat yapılması iyi olur. Ameliyat sonrası çocukların çok az şikayeti olur. Ertesi gün yeme içmede kısıtlama kalkar.
Bademcik ameliyatının tersine, ameliyat sonrası ağrı çok az oluşur.
Bademcik; (tonsila palatina): Bademcikler üst solunum yolundaki lenfoid zincirin (waldeyer halkası) en büyük parçasıdır. Bademciklerde girintiler vardır, bu aktif yüzeyi arttırır.Bademciklerin fonksiyonunu, görevini özetleyecek olursak; İmmün sistemde görev yaparlar, lenfosit üretirler. Spefesik b azı koruyucu antikor üretirler. Çocuklarda bademcik büyümesi her zaman enfeksiyon belirtisi değildir.
Sık tekrarlayan tonsillit atakları, kronik tonsillit, peritonsiller abse, ağız kokusu (halitozis), tıkanmaya sebep olacak derecede bademcik büyümesi, apne hastalığı olanlarda bademcik ameliyatı yapılır. Bademcik ameliyatının kesin bir yaş sınırı yoktur, değişik uygulamalar olabilir. Ortalama olarak 4 yaş ve 15 kilo sınır kabül edilebilir.
Çocuk çok sık hastalanıyor veya çok tıkanıyorsa, gelişmesinde gerilik olacağından şüpheleniliyorsa daha erken ameliyat yapılabilir. Ameliyat bölgesi açık yara olduğu için geniz eti ameliyatının tersine ameliyat sonrası oldukça ağrılıdır. Bol ağrı kesici ve sıvı gıda alınması gereklidir. Bademcik ameliyatından sonra immünolojik (koruyucu) fonksiyonlar diğer lenfoepitelyal organlar ve farenksteki oluşumlar taraf ından başarıyla devam ettirilir.
Bu nedenle irreversibl hastalık taşıyan veya çok büyümüş bademciklerin alınması dezavantaj değil, avantaj olarak değerlendirilebilir. Tonsillektomi sonrası farenjite karşı olan eğilim artmaz. Ses tonu ve konuşma üzerine tonsillektominin hiçbir zararlı etkisi yoktur.
Damak yarığı olan veya ameliyatını olanlarda dikkatli olmak gerekir. Büyük bademcikler alınınca, bademciğin büyük olması ve rezonansı değiştirmesi nedeniyle olan seste değişim olabilir.Ses değişikliği geçici olabilir.
