Körbağırsağın apandis denen solucansı uzantısının iltihaplanmasına verilen addır. Birçok hastalıkla karışabilir ve ciddi oranda komplikasyonlara neden olabilir.
Apandisit neden olur?
Apandisin iç boşluğunun mikroplar (Schistosoma veya Strongyloides, vb.), kalsiyum tuzları veya dışkı tıkaçları ile (meyve çekirdeği gibi) tıkanması ile oluşur. Bu nedenle appendiks organının içi şişer ve ödem yapar, lenf akımı ve toplar damar dolaşımının tıkanması nedeniyle appendiks organında bakteriler toplanır ve delinme olduğunda karın zarına (periton) yayılır. Ayrıca, lenf bezlerinin Crohn hastalığı, amipler ile enfeksiyon sonrasında şişmesi sonucunda lenfoid hiperplazi denilen tablo ortaya çıkar.
Apandisit ne sıklıkta olur?
Apandisit nüfusun yaklaşık % 7'sinde ve yıl başına 1,000 kişiden birinde görülür.
Erkeklerde kadınlara oranla 1.4 kat daha fazla rastlanır.
Tüm cerrahi girişimlerin % 2'si ve acil girişimlerin yaklaşık % 50'si apandisit nedeniyle yapılmaktadır.
Bebeklik çağında ender görülür, çocukluk ve özellikle ergenlik çağında çok sık ortaya çıkar. Ortalama rastlanma yaşı 22'dir.
Yüksek lifle beslenen toplumlarda daha düşük oranda izlenir.
Apandisitin belirtileri nelerdir?
İştah kaybı: hastaların % 50'sinde görülür.
Bulantı ve kusma: hastaların % 60-90'ında görülür
Ateş
İshal veya kusma: hastaların % 20'sinde görülür
Karın ağrısı: hastaların % 25'inde görülür ve öncelikle göbek çevresinden başlayıp, karın sağ alt kesimine yerleşir, bu belirtilerin tanıda % 80 gibi değeri vardır.
Hastaların % 80'inde belirtiler 48 saatten beri mevcuttur. Ancak, hastaların % 2'sinde yakınmalar iki haftaya kadar uzayabilir.
Bazı hastalarda idrar yapma güçlüğü olabilir ve idrardan kan gelebilir.
Apandisit hangi hastalıklarla karışır?
Apandajit (bağırsaktan sarkan yağ bölümlerinin iltihabı)
Bağırsak divertiküliti
Bağırsak iltihabı (gastroenterit, Yersiniozis)
Bağırsak kanseri
Crohn hastalığı
Dış gebelik
Endometriozis
İdrar yolunda (üreter) taş
İdrar yolu iltihabı
İltihabi bağırsak hastalığı
Kabızlık
Kadın yollarının (tüpler ve yumurtalıklar) iltihabı
Karıniçi apse
Meckel divertikülü
Mezenterik lenfadenit (bağırsak lenf bezlerinde iltihaplanma)
Mezenterik iskemi (bağırsak damarlarının tıkanması)
Omentum torsiyonu (bağırsakların üzerindeki yağ tabasının kendi etrafında dönerek boğulması)
Uyluk kasında (Psoas) apse
Rahimde myom
Rektus kasında kanama (hematom)
Safra kesesi iltihabı
Yumurtalık kisti düğümlenmesi (torsiyon)
Apandisitin muayene bulguları nelerdir?
Akut apandisit hastalarının % 96'sında karın sağ alt bölümünde hassasiyet olur. Muayene sırasında hasta bu bölümünü kasar ve şiddetli ağrı hisseder.
Karın sol alt tarafına sağ tarafa doğru basıldığında ağrı hissedilir (Rovsing belirtisi).
Sağ bacak yukarı doğru büküldüğünde (obturator belirtisi) veya geriye doğru büküldüğünde (psoas belirtisi) hasta ağrı hisseder.
Apandisitin varlığında hangi tetkikler uygulanır?
Lökosit: iltihabı gösteren bu değer hastaların % 80-85'inde yüksektir.
CRP: % 95 oranında tanıda yararlıdır.
Karın röntgeni: % 10 oranında tanıda yararlıdır.
Ultrasonografi (USG): % 85-95 oranında tanıda yararlıdır.
Bilgisayarlı tomografi (BT): % 90-95 oranında tanıda yararlıdır.
Manyetik rezonans görüntüleme (MRG): % 90-95 oranında tanıda yararlıdır.
Apandisitin tedavisi nedir?
Öncelikle, yemek yasaklanır ve serum ile bazı antibiyotikler verilir.
Apandisit tedavisi sınırlı istisnalar dışında apandis organının yerinden alınmasıdır. Bu işlem klasik cerrahi yöntem veya son 20 yıldan beri daha yoğun uygulanıldığı gibi laparoskopik yöntemle yapılabilir. Laparoskopik yöntem özellikle doğurganlık çağındaki kadınlarda üreme organlarına ait sorunları ayırt etmede ciddi yararlar sağlar. Klasik yöntemle başarı oranı % 90-95 iken, laparoskopik yöntem ile başarı oranı % 90'dır.
Apandisitin komplikasyonları nelerdir?
Yara enfeksiyonu
Yarada açılma olması
Bağırsak düğümlenmesi
Karın ve leğen kemiği (pelvis) içinde apse gelişimi
Ayrılan apandis kökünde iltihap gelişmesi
Apandisit nedeniyle yaşamı yitirme (mortalite) oranı % 0.2-0.8 kadardır, 70 yaşın üzerindeki kişilerde bu oran % 20'ye dek çıkabilir.
18 yaş altında ve 50 yaşın üzerinde olan kişilerde apandisit delinmesi veya delinmesine (perforasyon, perfore apandisti) daha sık rastlanılır.
Plastrone apandisit
Sepsis
Pyeflebit
Plastrone apandisit ne demektir?
Apandis organının şiddetli olarak iltihaplanması veya delinmesi (perforasyon) sonrasında vücut bu bölgeyi omentum adı verilen bağırsakları çevreleyen yağlı doku veya ince bağırsaklarla sararak plastron adı verilen sert bir kitle oluşturur. Bu kitle vücudun kendi kendine sorunu halletmeye çalışması nedeniyle oluşur. Bu kitle sıklıkla karın sağl alt bölümünde sert bir şekilde ele gelir. Plastrone apandisit tanısında sıklıkla, ultasonografi veya bilgisayarlı tomografi kullanılır. Tedavisinde güçlü antibiyotikler kullanılır. Bu hastalar erken dönemde apandisit ameliyatına alınırsa, ameliyat sırasında sertleşmiş iltihabi doku ile sağlıklı bağırsakları ayırt etmek zor olduğundan bağırsak delinmesi olasılığı yükselir ve bu nedenle bu hasta grubunda erken dönemde değil de, sıklıkla bu tablonun gelişmesinden 1,5-2 ay sonra apandis organı ameliyatla alınır (appendektomi ameliyatı).
Sepsis ne demektir?
Apandis organının iltikaplanması sonrasında bakterilerin kana karışması ve kanda zehirlenme oluşturmasına sepsis adı verilir. Bu durumdaki bir hastada, şiddetli karın ağrısı, yüksek ateş, terleme, yüksek nabız, baygınlık hissi ve koma hali görülür. Bu hastalarda: ameliyatla karın boşluğunun iltihaptan arındırılması, yoğun antibiyotik ve yoğun bakım tedavisi gerekir.
Hangi hastalarda apandisit durumunda dikkatli olunmalıdır?
Çocuklar: çocukların sıklıkla ağrıyı tam olarak tanımlayamadıklarından, apandisit tanısı çocuklarda güç olabilir.
Yaşlılar: ileri yaşla birlikte kabızlık, romatizmal durumlar vb. zaten süregelen sorunlar olması nedeniyle yaşlılar apandisit durumunda olağanüstü bi durum olduğunu fark edemeyip, doktora geç başvurabilirler.
Gebeler: apandisit sorununa her 2,000 gebelikten birinde ve sıklıkla gebeliğin ilk 6 ayında rastlanır. Rahmin aşağıdan yukarıya doğru büyümesi ile birlikte apandis organıda yukarı ve sağa doğru yer değiştirir, bu nedenle gebelerde ağrı normale oranla karın sağ alt bölümü yerine karın sağ orta veya karın sağ üst bölümünde hissedilebilir. Gebelerde yapılacak olan apandisit ameliyatının % 10-15 oranında erken doğuma, % 3-5 oranında bebeğin ölümüne neden olduğu ve delinmiş (perfore) apandisit varlığında bu oranların 5 kata dek artabildiği bilinmektedir.
