AMH (anti-müllerian hormon) hem kadın hem de erkekte bulunan glikoprotein yapısında bir maddedir. Bir çok özelliği olduğu halde, en önemli özelliği cinsiyet farklılaşmasıdır. Adını da bu özelliğinden almıştır.
“Anti-müllerian” kelimenin anlamı: Müller karşıtı demektir. Müller kanalı (paramezonefrik kanal) dişi fetusta tüp, rahim ve vajinanın meydana gelmesine yardımcı olan bir kanaldır. Döllenme ve hamilelik meydana geldikten sonra, erkek fetus oluşursa, testislerden anti-müllerian hormon salgılanarak bu kanalın gelişmesi engellenir. Kısacası erkeklerin anne karnında gelişimi esnasında rahim, yumurtalık ve tüp gibi kadınlık organlarının gelişim göstermemesi bu hormon sayesinde olur. AMH anne karnında gelişim gösteren erkek bebeğin gelişimi süresi içerisinde, testis dokusunda bulunan sertoli hücrelerinden salgılanarak, müller kanalının gelişmesine engel olur. Anne karnında gelişen bebeğin dişi olması halinde ise, testis dokusu bulunmadığından , müller kanalı (rahim, rahim ağzı, tüp, vajinanın üst kısmı) gelişir.
2 ) AMH ne zaman ve nereden salgılanmaya başlar?
Kadınlarda Anti-müllerian hormonun salgılanması, anne karnında 36. haftada iken yumurtalıklarda granülosa hücrelerinde başlar ve doğum tamamlandıktan sonra da menopoza dönemine girene dek salgılanmaya devam eder. Küçük preantral foliküller büyüyerek antral foliküllere dönüşür ve yumurtlama elde edilir. Bu adımlar oluşurken, hızı ve seçiciliği AMH sağlar. Kadınlarda AMH foliküllerden salgılanır. Foliküller yumurta hücresi taşıyan keseciklerdir. Küçük foliküller, çapı 6 mm’ye kadar olan primer ve preantral, antral foliküllerin duvarında bulunan granülosa hücreleri tarafından AMH salgılanabilir. Büyük foliküllerde ve atreziye uğrayan foliküllerde AMH üretilmez.
3 ) AMH normal değeri kaç olmalı?
Normalde, kadınlarda antimüllarian hormon normal kan değerinin ne kabul edilmesi gerektiği ile alakalı kesin bir görüş birliği bulunmasa da, genel olarak 1-3 ng/dl arası normal kabul edilir. 1 ng/dl altında olan değerler, yumurtalık kapasitesinde azalma olduğunu belirtebilir.
4 ) AMH testi ne zaman ve nasıl yapılır?
AMH kadın adet ve yumurtlama döngüsü içerisinde herhangi bir değişiklik göstermez. Adet döneminin herhangi bir günü tahlil yapılabilir. Bu sebepten diğer yumurtalık rezerv tahlilleri gibi adetin 3. günü bakılması mecburiyeti yoktur. Adet kanaması bulunan veya bulunmayan her dönemde tahlil yapılabilir. Aynı şekilde yapılacak olan tahlilin aç veya tok karnına yapılması da fark etmez. AMH değeri ölçümü, diğer kan tahlilleri ile aynı şekilde koldan alınan kan ile beraber, oldukça kısa bir süre içerisinde yapılabilmektedir.
5 ) AMH hormonu başka hangi durumlarda kullanılabilir?
Yumurtalık kapasitesi (Over rezervi) değerlendirilmesinde
Erken menopoz ve menopoz tanısında
Kadının kaç yaşında menopoza gireceğinin daha önceden tespit edilmesinde
Yumurtalıklar ile alakalı ameliyat olduktan sonra, over hasarının ne durumda olduğunu belirlemede
Kemoterapi veya radyoterapi sonrası over fonksiyonlarını tesbit amacıyla
Erken ve gecikmiş puberte tanısında
Polikistik over tanısı (PKOS hastalarında AMH değeri 2-3 kat yüksektir.)
Kısırlık tedavilerinde OHSS riskini öngörmek amacıyla
Kısırlık tedavisi ve tüp bebek tedavilerinde başarı şansını belirleyebilmek amacıyla (AMH düzeyi yüksek olan hastalarda tüp bebek başarısı daha fazla bulunmuştur.)
Granülosa hücreli over tümörlerini tanısında ve nükslerin belirlenmesinde
Erkeklerde sertoli hücreleri ve sperm üretim fonksiyonu hakkında bilgi almak amacıyla
AMH’nin müllerian kanal ve bundan gelişen rahim (uterus), rahim ağzı (serviks), tüp (tuba) ve yumurtalık (over) gibi dokuların gelişimini erkeklerde önleyici etkisi bu organlarla ilgili endometriozis, adenomyozis ve bazı kanserlerin tedavisinde ileride kullanılabileceğini düşündürmektedir.
6 ) Hamilelik dönemi içerisinde AMH değeri nasıl olur?
Hamilelik ve lohusalık dönemi içerisinde, AMH seviyelerinde ciddi bir farklılık tespit edilmemiştir. Hamile olmayan kadınlarınki değerler ile neredeyse aynıdır.
7 ) Menopoz yaşını tahmin etmede AMH değerinin önemi nedir?
Bu konuda yapılan araştırmalar bir kadının menopoz dönemine kaç yaşında gireceğini önceden tahmin etme konusunda, genç yaşlarda kontrol edilen AMH değerinin fikir verebileceğini göstermiştir.
