TENDON YIRTIKLARINDA PRP TEDAVİSİNİN ETKİNLİĞİ
Tendon yaralanmaları aşırı yüklenmeye bağlı, tendonda yapısal bozulmaya neden olan ve iyileşme süreci zor olan ağrılı bir durumdur. Tendon yaralanmaları, ağrı, özürlülük, depresif durum ve anksiyete ile ilişkilidir. Omuz rotator manşet tendonları, 50 yaş üstü kişilerde sıklıkla etkilenir. Ilaç, egzersiz, şok tedavisi, kortikosteroid enjeksiyonu ve PRP gibi cerrahi olmayan tedavi yaklaşımları vardır.
PRP enjeksiyonu, fizik tedavi, dermatoloji, plastik cerrahi, ortopedi gibi branşlarda kullanılan yükselen bir tedavi yaklaşımıdır. Trombositler, bağ dokusu sentezi, farklılaşma, rejenerasyon, revaskülarizasyon gibi süreçlerde görev olan 300’ün üzerinde protein ve büyüme faktörü içeren hücrelerdir. Yaşlanmış ve iyi rejenere olmamış dokularda büyüme faktörleri anjiogenez, epitelizasyon, hücre farklılaşması, hücre çoğalması ve hücre dışı matriks oluşumunu uyararak doku iyileşmesine yardımcı olur.
PRP enjeksiyonu tendon yaralanmalarında kullanılmaktadır; ağrı ve özürlülük üzerine olumlu etkileri gösterilmiştir. Mautner ve arkadaşlarının yaptığı bir çalışmada hastaların %82’sinin ağrılarında %50’den fazla iyileşme saptamıştır. Son yıllarda tendon yaralanmalı hastalarda yapılan bir derlemede PRP enjeksiyonu takiben bir yılda, ağrılarda anlamlı bir gerileme bulunmuştur.
PRP’nin kuru iğnelemeye kıyasla omuz rotator manşet tendon rahatsızlıkları üzerinde daha etkili gösterilmiştir.
OMUZ ROTATOR MANŞET HASTALIKLARINDA REJENERATİF TEDAVİ
Rotator manşet lezyonları, yetişkinlerdeki omuz lezyonlarının çoğunluğunu oluşturur. Yaygın omuz ağrısı ve mesleki sakatlık nedenlerindendir. Bu durumun görülme sıklığı yaşlanan nüfus ile birlikte artmaktadır. Rotator manşet yırtığının yönetimi karmaşık ve çok faktörlüdür. Cerrahi tedavi açık veya kapalı yapılarak primer onarıma izin verir. Artroskopik enstrümentasyon ve dikiş tekniklerinin ilerlemiş olmasına rağmen cerrahi tedavinin şifa oranı düşüktür. Yeni yapılan bir metaanaliz, cerrahi tekniklerinin gelişmiş olmasının klinik ve anatomik iyileşmeyle ilişkisi olmadığını göstermiştir.
Tendon doku yenilenmesini geliştirmek için PRP, büyüme faktörleri ve kök hücre gibi yeni biyolojik çözeltiler geliştirilmiştir.
Büyüme Faktörleri
Büyüme faktörleri, hücre büyümesi ve farklılaşmasının kontrolünde yer alan sinyal molekülleridir. Trombosit gibi enflamatuar hücreler tarafından üretilir. Rotator manşet iyileşmesi enflamasyon, onarım ve yeniden yapılanma gibi bir dizi basamakla olur. Onarım sırasında ortama salınan pek çok büyüme faktörü hücre çoğalmasını teşvik eder.
Trombosit türevli büyüme faktörü bunlardan biridir. Rotator manşet iyileşmesi reaktif yara izi oluşumuna neden olur. Trombosit türevli büyüme faktörü, enflamatuar hücreler için kemotaktik(hücrelerin olay bölgesinde doğru hareket etmesi) etkisi vardır ve tip I kollajen sentezini ve hücre bölünmesini artırır. Kobayashi ve arkadaşları omuz tendon yaralanmasının 7-14. gün aralığında trombosit türevli büyüme faktörünü yüksek konsantrasyonda bulmuşlardır. Bu dönem tendon iyileşmesinin enflamatuar fazının son kısmıyla, onarım fazının başlangıç kısmına denk gelmektedir. Pek çok çalışma tendon ve bağ yaralanmasının iyileşme sürecinde trombosit türevli büyüme faktörlerinin önemini göstemiştir.
PRP
Rotator manşet tendon iyileşmesini geliştirmek için biyolojik bir çözüm olarak PRP kullanımı son birkaç yıl içinde popülerlik kazanmıştır. PRP yüksek trombosit konsantrasyonu ihtiva eder ve doku onarımı için büyüme faktörlerinin salıverilmesini sağlar. In vitro çalışmalar, rotator manşet lezyonunda trombositlerden salınan büyüme faktörlerinin hücre çoğalmasını ve matriks sentezini artırdığını göstermiştir.
PRP, tendonların yıpranmasına neden olan biyolojik maddeleri engellerken, iyileşmesine ve güçlenmesine neden olan maddeleri de artırmaktadır.
Kök Hücreler
Kök hücreler, kendini yenileme potansiyeli olan özelleşmemiş hücrelerdir ve pek çok yetişkin hücre tipine dönüşebilirler. En yaygın kök hücre kaynakları embriyonik ve yetişkin kök hücrelerdir. Çok sayıda düzenleyici ve etik kısıtlamalardan dolayı bugüne kadar yapılmış klinik çalışmaların çoğu, embriyonik kök hücreleri yerine yetişkin kök hücreleri üzerine odaklanmışlardır. Kök hücreleri için ana kaynak kemik iliğidir ve cerahlar tarafından kolayca ulaşılabilir. Kök hücreleri yağ dokusu gibi diğer dokulardan da toplanabilir. Tendon kökenli kök hücreleri, rotator manşet tamirini geliştirmek için ilgi odağı olmuştur. Tsai ve arkadaşları rotator manşet tendonundan elde ettikleri kök hücreleri başarılı bir şekilde izole etmişlerdir.
Amerika’da yapılan 14 hastalık bir çalışmada, cerrahi öncesi kemik iliğinden kök hücreler toplanmış ve yırtık tendon bölgesine enjekte edilmiş. Bu hastalar 12 ay boyunca takip edilmiş ve MR ile tendon bütünlüğü gösterilmiştir. Sadece bir hastada ağrı ve güç kaybı tekrar gelişmiştir. Bu çalışma kök hücre tedavisinin tendon onarımını geliştirme potansiyeline sahip güvenli bir tedavi olduğunu düşündürmektedir.
