Akciğer kanseri tarama programı
Akciğer kanseri hem kadın hem de erkeklerde kanserden ölümlerin en sık nedenidir. Tüm yaş gruplarında her yıl yeni akciğer kanseri görülme oranı yüzbinde 68 civarındadır. Ancak 50-60 yaş aralığı en sık görüldüğü dönemdir. Bu yaş grubunda oran her yıl için yüzbinde 450-500’e çıkmaktadır. Yaşamı boyunca yoğun sigara içenlerin 7’de 1’inde, çok yoğun içenlerin ise 5’de 1’inde akciğer kanseri gelişmektedir.
Son 30 yıldır akciğer kanseri tedavisine yönelik yapılan çalışmalara, teknolojik ilerlemelere, tanı ve tedavideki gelişmelere rağmen, sağkalım süresinde artış sağlanamamıştır. 5 yılllık sağkalım %17, ortalama sağkalım süresi ise 8 aydır.
En riskli grup 50 yaş üstü, 25 paket ve fazla sigara içmiş olan kişilerdir. Bunun dışında mesleksel ya da çevresel maruziyeti (Radon, silica, kadmiyum, asbest, arsenik, berilyum, krom, dizel veya kömür dumanı) bulunan, KOAH-Akciğer fibrozisi olan, daha önce başka bir kanser öyküsü mevcut bulunan ya da birinci derecede akrabasında akciğer kanseri öyküsü bulunan hastalarda da risk artmaktadır.
Akciğer kanseri önce iki gruba ayrılır.
Küçük hücreli tip: hızla ilerleyen ve genellikle tanı konulduğunda metastaz yapmış olan tiptir, genellikle kemoterapi ile tedavi edilir. Görülme oranı %15'dir.
Küçük hücreli olmayan tip: yaklaşık %85 oranında görülür. Bu gruptaki hastalar 4 evrede incelenir. Evre 1 ve 2'de en etkili tedavi cerrahi, diğer evrelerde ise kombine tedavi ya da Kemoterapi-radyoterapidir. Hastaların ancak %20'sine ameliyat yapılabilmektedir.
Erken dönemde tespit edilen ve ameliyat edilen hastalarda kanserden kurtulma oranı %94'e kadar çıkabilmektedir. Bu nedenle akciğer kanserine erken dönemde tanı konulması hayatidir.
Erken tanı konulabilmesi için kan, nefes ve koku ile birçok değişik çalışma yapılmaktadır. Ancak kabul görmüş bir test bulunmamaktadır. Şu anda kabul gören ve bilimsel rehberlerin önerdiği yöntem riskli grupların “Düşük Doz Akciğer Tomografisi” ile tarama çalışmasına alınmasıdır.
Temel rehberlerden birisi olan The American Collage of Chest Physicians (ACCP) önerilerine göre;
55 yaş ve üstünde, 30 paket/yıl ve daha fazla sigara içen veya 15 yıldan daha kısa süre önce sigara bırakmış olan kişilere, yılda bir kez düşük doz bilgisayarlı tomografi (DDBT) ile tarama yapılmasını önermektedir.
Kanser hakkında ana rehberlerden birisi olan NCCN rehberi (The National Comprehensive Cancer Network) ise, akciğer kanseri tarama programı ile ilgili olarak; Düşük, orta ve yüksek riskli gruplar belirlemiştir.
DÜŞÜK RİSKLİ kişiler: < 50 yaş, < 20 paket/yıl sigara içenlerdir.
ORTA RİSKLİ kişiler ³ 50 yaş, ³ 20 pak/yıl sigara veya sigara dumanına maruz olan kişiler
(pasif içicilik).
YÜKSEK RİSKLİ KİŞİLER: Bu grupta akciğer kanseri gelişme riski fazladır, bu kişilerin tarama programına alınması gerekir. Bu kişiler şunlardır:
55 yaş üzerinde olan ve 30 paket/yıl ve daha fazla sigara içen kişiler (sigarayı bırakalı 15 yıl geçmemiş olan kişiler de dahil).
