ADET DÜZENSİZLİĞİ NE DEMEKTİR?
Adet (menstrüasyon, regl) dönemi rahim içi döşemesinin aylık olarak atılmasıdır.
Adet kanamaları kadın üreme döngüsünün bir parçasıdır. Adetler ergenlikte başlar (10 ile 16 yaşları arasında) ve menopoza kadar (40-55 arası) devam ederler. Bir adetin başlamasından sonraki adetin başlamasına kadar geçen süre (adet döngüsü) ortalama olarak 28 gündür ve 24 ile 35 gün arasında olabilir.
Adetlerin düzene girmesi iki yılı bulabilir. Ergenlikten sonra kadınların çoğunda adetler düzenli bir şekilde gelmeye başlarlar.
Adet kanaması normalde iki ile yedi gün arasında sürer (ortalama 5 gün).
Ancak bazı kadınların adetleri düzensiz gelir. Düzensizlik adetler arasındaki sürede, kanamanın miktarında ve kaç gün sürdüğünde olabilir.
Adetler neden bazen düzensizdir?
Adet düzeni doğum kontrol yönteminin değiştirilmesi nedeniyle bozulabilir. Ayrıca adetleri düzenleyen öströjen ve progesteron hormonlarındaki bir dengesizlik nedeniyle de adet düzeni bozulabilir. Hormonlardaki dengesizliğin ise birçok nedeni vardır.
Adet düzensizliği ergenlikte ve menopoza yaklaşırken sık görülür. Bu zamanlarda genellikle tedaviye gerek duyulmaz.
ADET DÜZENSİZLİĞİNİN NEDENLERİ
Kadınların adet düzeni şu nedenlerle bozulabilir:
· doğum kontrol yönteminin değiştirilmesi, veya
· adetleri düzenleyen öströjen ve progesteron hormonlarındaki bir dengesizlik
Hormon dengesizliğine neden olabilecek birçok faktör aşağıda özetlenmiştir:
Polikistik over (yumurtalık) sendromu
Polikistik over sendromu (PCOS) yumurtalıklarda birçok küçük kist (küçük, sıvı dolu keseler) oluştuğunda ortaya çıkar.
Polikistik over sendromu (PCOS)'nun olağan belirtileri düzensiz adet görme, az adet görme veya hiç adet görmemedir.
Bunun nedeni, polikistik over sendromunda yumurtlamanın genellikle olmamasıdır. Ayrıca, hormonların üretiminde bir dengesizlik olabilir ve testosteron (kadınlarda da az miktarda bulunan erleklik hormonu) hormonu seviyesi normalden yüksek olabilir.
Yaşam şekli
Aşağıdaki faktörler hormonlarınızın dengesini altüst ederek düzensiz kanamaya neden olabilir:
· aşırı kilo almak veya vermek, veya
· ağır egzersiz, veya
· stres.
Yaş
Ergenlikten sonraki ve menopozdan önceki birkaç yıl boyunca hormon dengesizliği olması normaldir ve bu dönemlerde adet düzensizlikleri olabilir. Bu sırada adetler geç veya erken gelebilir ve/veya adet kanaması az veya fazla olabilir.
Ergenlik ve menopoz civarındaki adet düzensizliğinin bir başka nedeni yumurtalıkların her ay yumurta üretmemesidir.
Jinekolojik problemler
Düzensiz kanama tahmin edilmeyen bir gebelik, düşük veya rahim-yumurtalık hastalıkları nedeniyle de olabilir.
Tiroid hastalığı
Adet düzensizliğinin başka bir muhtemel nedeni tiroid hastalığıdır (tiroid bezi vücudun metabolizmasını ayarlayan hormonları üretir). Tiroid hastalığı kanınızdaki tiroid hormonlarına bakılarak anlaşılır.
Doğum kontrol hapı
Spiral veya doğum kontrol hapı adetler arasında lekelenme tarzında kanamaya neden olabilir. Spiral adet kanamasının miktarını artırabilir.
Kırılma kanamaları olarak da bilinen küçük kanamalar ilk kez doğum kontrol hapı kullananlarda sık görülürler. Bu kanaman normal adet kanamasına göre daha kısa sürer ve miktarı da daha azdır ve genellikle ilk birkaç ay içinde kesilirler.
Kanser
Cinsel ilişki sırasında kanama veya adet aralarında aşırı kanama rahim veya rahim ağzı kanseri belirtisi olabilir ancak bu kanserle çok nadir görülürler. Bunlar muayene ve biyopsi ile teşhis edilebilirler. Yapılabilecek testler kolposkopi (vajina ile rahim ağzının doğrudan büyüteçle incelenmesi) ve ultrasondur.
Gebelik olmadığından emin olmak
Adet düzensizliğiniz varsa doktorunuz hamile olmadığınızdan emin olmak için gebelik testi ve ultrason yapabilir (özellikle de ağrınız varsa çünkü dış gebelik veya düşük belirtisi olabilir).
ADET DÜZENSİZLİĞİNİN TEDAVİSİ
Adet düzensizliği ergenlikte ve menopoza yaklaşırken sık görülür ve genellikle tedavi gerekmez.
Eğer adet düzensizliğinin tedavisi gerekirse ne şekilde tedavi edileceği adet düzensizliğinin nedenine bağlıdır.
Doğum kontrol yöntemi değişikliği
Yakın zamanda spiral taktırdıysanız ve birkaç ay içinde düzelmeyen düzensiz kanamalarınız varsa başka bir doğum kontrol yöntemi kullanmayı düşünebilirsiniz.
Düzensiz kanamaya neden olan yeni bir doğum kontrol hapına başladıysanız başka tür bir doğum kontrol hapına geçmeniz tavsiye edilebilir.
Polikistik over (yumurtalık) sendromu (PCOS, PKOS) tedavisi
Polikistik over sendromu (PCOS) olan fazla kilolu kadınların şikayetleri kilo vererek düzelebilirler. Kilo vermenin adet düzensizliğine de faydası olabilir. Kilo verirseniz vücudunuzun çok fazla insülin üretmesi gerekmez ve bu testosteron düzeylerini düşürerek yumurtlama şansını artırır.
Polikistik over sendromu (PCOS)'nun diğer tedavileri anti-erkeklik hormonu ilaçları ile başka hormon tedavileridir.
Tiroid hastalıkları tedavisi
Tiroid bezinin fazla çalışmasında tedavi:
· tiroid hormonlarının üretimini azaltan ilaçlar,
· radyoaktif iyot tedavisi, veya
· tiroid bezinin bir kısmının ameliyatla alınması.
Bu tedavilerden sonra adetler düzene girmelidir. Eğer adetleriniz düzelmezse doktorunuza başvurun.
Danışma ve stres yönetimi
Stres ve ani kilo kaybı adet düzensizliğinin nedeni olabilir. Rahatlama teknikleri, ster yönetimi ve bir psikologla konuşmak önerilebilir.
Adet düzensizliği için doktora ne zaman gitmeliyim?
Adetlerinizde aşağıdaki değişiklikler varsa doktorunuza başvurun:
· Bir iki saatte bir ped değiştirmenizi gerektiren şiddette kanamanız olursa.
· Adet süreniz yedi günü geçerse.
· Bir adetinizin başlangıcından sonraki adetin başlangıcına kadar geçen süre üç haftadan daha az ise.
· Adet kanamalarının arasında lekelenme veya kanamalarınız olursa.
· Cinsel ilişki sonrası kanamanız oluyorsa.
Bebek tedavisi
Adet düzensizliği nedeniyle bir bebek sahibi olmakta zorlanıyorsanız sentetik hormonlarla tedavi olmanız yumurtlamanızı düzenleyebilir.
