Tortikollis Nedenleri, Belirtileri ve Tedavileri

Tortikollis Nedir?

Tortikollis, genellikle boyun kaslarının anormal kasılması sonucu ortaya çıkan ve boynun bir tarafa eğilmesiyle karakterize edilen bir durumdur. Bu rahatsızlık, "eğik boyun" anlamına gelen Latince "tortikollis" teriminden türemiştir. Hem çocuklarda hem de yetişkinlerde görülebilen bu durum, yaşam kalitesini etkileyebilecek kadar ciddi olabilmektedir. Tortikollis, doğuştan gelen nedenlerden veya yaşam boyunca ortaya çıkan faktörlerden kaynaklanabilir. 

Tortikollisin Türleri Nelerdir?

1. Doğumsal Tortikollis: Doğumsal tortikollis, yenidoğan bebeklerde en sık görülen boyun deformitelerinden biridir. Bu durum genellikle doğum sırasında sternokleidomastoid kasın zarar görmesi veya sıkışması nedeniyle ortaya çıkar. Kas içinde oluşan bir fibröz bant, boynun normal hareketlerini kısıtlayabilir. Doğumsal tortikollis, tedavi edilmediğinde yüz ve kafatasında asimetrik gelişim gibi komplikasyonlara neden olabilir.

• Boynun bir tarafa eğik pozisyonda olması.
• Sternokleidomastoid kas üzerinde sertlik veya şişlik hissi.
• Bebeğin kafasını sürekli aynı yöne çevirme eğilimi.

2. Edinsel Tortikollis: Edinsel tortikollis, hayatın ilerleyen dönemlerinde ortaya çıkan bir durumdur ve genellikle travma, enfeksiyon veya nörolojik hastalıklara bağlıdır. Bu türün alt grupları şunlardır:

• Spazmodik Tortikollis: Distoni adı verilen istemsiz kasılmaların neden olduğu kronik bir durumdur.
• Travmatik Tortikollis: Boyun kaslarının zedelenmesi veya omurganın yaralanması sonucu oluşur.
• Enfeksiyöz Tortikollis: Boyun çevresinde enfeksiyon (örneğin, lenfadenit) nedeniyle gelişir.
• Nörojenik Tortikollis: Sinir sistemi hastalıkları, örneğin Parkinson hastalığı, tortikollise neden olabilir.

3. Geçici Tortikollis 

• Kısa süreli bir durum olup genellikle kas gerilmeleri, viral enfeksiyonlar veya uyku sırasında yanlış pozisyonda kalmaktan kaynaklanır. Tedavi olmaksızın genellikle birkaç gün içinde kendiliğinden düzelir.

4. İatrojenik Tortikollis

• Cerrahi müdahale veya bazı ilaçların yan etkileri sonucu gelişen bir tortikollis türüdür.

Tortikollisin Nedenleri Nelerdir?

Tortikollis birçok farklı nedenden kaynaklanabilir. Bu nedenler doğuştan gelen yapısal sorunlardan yaşam boyunca karşılaşılan çevresel ve biyolojik etkenlere kadar uzanır. En yaygın nedenler şunlardır.

• Doğumsal Nedenler: Doğum sırasında travma veya rahim içinde anormal pozisyonlanma.
• Kas ve İskelet Problemleri: Sternokleidomastoid kasın kısalması veya spazmı.
• Sinir Sistemi Bozuklukları: Distoni gibi nörolojik rahatsızlıklar.
• Travma: Boyun bölgesine alınan darbeler veya zedelenmeler.
• Enfeksiyonlar: Orta kulak iltihabı, farenjit veya lenfadenit gibi durumlar.
• Görme Problemleri: Çift görme gibi durumlarda kişi başını eğerek görmeyi düzeltmeye çalışabilir.

Tortikollisin Tanı Yöntemleri Nelerdir?

Tortikollis tanısı, genellikle detaylı bir fiziksel muayene ile konur. Ancak altta yatan nedenleri tespit etmek için ek tanı yöntemlerine ihtiyaç duyulabilir:

• Fiziksel Muayene: Kas yapısının, hareket aralığının ve postürün değerlendirilmesi.
• Röntgen ve Manyetik Rezonans (MR): Omurga veya kas yapılarındaki yapısal sorunları incelemek için kullanılır.
• Elektromiyografi (EMG): Kasların elektriksel aktivitelerini ölçerek distoniyi değerlendirmek için kullanılır.
• Kan Testleri: Enfeksiyon veya inflamasyonun varlığını tespit etmek amacıyla yapılır.
• Göz Muayenesi: Görme problemlerinin olup olmadığını değerlendirmek için önerilebilir.

Tortikollisin Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

1. Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon: Tortikollis tedavisinde ilk ve en etkili adım fizik tedavidir. Özellikle doğumsal tortikollis vakalarında erken dönemde başlanan fizik tedavi, kasların normal uzunluğa gelmesini sağlar.

• Germe egzersizleri.
• Boyun kaslarını güçlendirme çalışmaları.
• Postür düzeltici teknikler.

2. Medikal Tedavi

• Kas gevşeticiler ve analjezikler.
• Spazmodik tortikolliste botulinum toksini (Botoks) enjeksiyonları.
• Antiinflamatuar ilaçlar.

3. Cerrahi Müdahale

• Cerrahi tedavi, fizik tedavi ve diğer konservatif yöntemlere yanıt vermeyen doğumsal veya kronik tortikollis vakalarında tercih edilir. Sternokleidomastoid kasın cerrahi olarak uzatılması veya gevşetilmesi yaygın bir uygulamadır.

4. Alternatif Tedavi Yöntemleri

• Akupunktur, osteopati ve masaj terapisi gibi yöntemler, destekleyici olarak kullanılabilir.

5. Yaşam Tarzı Değişiklikleri

• Ergonomik duruş alışkanlıklarının geliştirilmesi.
• Uyku pozisyonlarının düzenlenmesi.
• Stresi azaltmaya yönelik aktiviteler.

Tortikollis, doğru tedavi ve erken müdahale ile yönetilebilen bir durumdur. Özellikle doğumsal tortikollis vakalarında, bebeklik döneminde uygulanan fizik tedavi ile tamamen düzelme sağlanabilir. Edinsel tortikollis vakalarında ise altta yatan nedenin tedavi edilmesi, semptomların hafiflemesine yardımcı olur. Hem uzman müdahalesi hem de kişinin kendi çabalarıyla (örneğin, egzersiz ve postür düzeltme) bu rahatsızlıkla başa çıkmak mümkündür. Tortikollis tedavisinde başarı, doğru tanı, uygun tedavi planı ve disiplinli bir uygulamaya bağlıdır.