Sinüzit Neden Oluşur, Nasıl Anlaşılır ve Nasıl Tedavi Edilir?

Sinüzit Nedir?

Sinüzit, burun çevresindeki sinüs adı verilen hava dolu boşlukların iltihaplanmasıyla ortaya çıkan yaygın bir rahatsızlıktır. Bu durum, basit bir soğuk algınlığı gibi başlayabilir; ancak tedavi edilmediğinde hayat kalitesini düşürebilen, kronikleşebilen bir sağlık sorununa dönüşebilir. Baş ağrısı, burun tıkanıklığı, yüz ağrısı, geniz akıntısı gibi belirtilerle kendini gösteren sinüzit, doğru tanı ve tedaviyle kontrol altına alınabilir.

Burun etrafında bulunan kemiklerin içinde yer alan ve sinüs adı verilen boşluklar, normalde hava ile doludur ve vücudun solunan havayı nemlendirmesi, ısıtması ve sesin yankılanması gibi çeşitli işlevlere sahiptir. Bu boşluklar mukoza adı verilen bir doku ile kaplıdır ve bu mukoza düzenli olarak salgı üretir. Salgı, burun içindeki kanallar aracılığıyla boşaltılır. Bu kanallar tıkanırsa, salgı içeride birikir ve bakteriler için ideal bir üreme ortamı oluşur. Bu durumda sinüs boşluklarında iltihap gelişir. Bu iltihaplanmaya sinüzit denir.

Sinüzit Neden Olur?

Sinüzit, genellikle birden fazla faktörün bir araya gelmesiyle gelişir. En yaygın nedenler şunlardır.

• Üst Solunum Yolu Enfeksiyonları: Soğuk algınlığı, grip gibi viral enfeksiyonlar, sinüslerin mukozasında şişmeye neden olarak kanalların tıkanmasına yol açabilir.
• Alerjik Rinit (Alerji): Alerjiye bağlı olarak burun içinde ödem ve mukus üretimi artar, bu da sinüs kanallarını tıkayarak sinüziti tetikleyebilir.
• Burun Eğriliği (Septum Deviasyonu): Burun içindeki kemik ya da kıkırdak eğrilikleri, hava akışını ve mukus drenajını bozarak enfeksiyon riskini artırabilir.
• Nazal Polipler: Burun içinde gelişen iyi huylu et benzeri yapılar (polipler), sinüs kanallarını kapatabilir.
• Diş Kaynaklı Enfeksiyonlar: Üst çenedeki dişlerin kökleri maksiller sinüslere yakındır. Apse ya da kök ucu iltihabı, sinüsleri etkileyebilir.
• Bağışıklık Sistemi Zayıflığı: Bağışıklık sistemi baskılanmış kişilerde (örneğin şeker hastaları, kanser tedavisi görenler) sinüzit daha sık ve daha ağır seyreder.

Sinüzit Türleri Nelerdir?

Sinüzit, süresine ve tekrarlama durumuna göre sınıflandırılır.

• Akut sinüzit: Genellikle 4 haftadan kısa sürer. En sık rastlanan türdür.
• Subakut sinüzit: 4–12 hafta sürer. Akut sinüzitten biraz daha uzun ve dirençlidir.
• Kronik sinüzit: 12 haftadan uzun sürer. Şikayetler daha hafif ama kalıcıdır.
• Tekrarlayan akut sinüzit: Yılda en az 4 kez akut sinüzit geçirilmesi durumudur.

Sinüzit Belirtileri Nelerdir?

Sinüzit belirtileri sinüslerin hangi bölgede iltihaplandığına göre farklılık gösterebilir. Belirtiler birkaç gün sürüp kendiliğinden geçebileceği gibi, uzarsa mutlaka tıbbi değerlendirme gerekir. En sık görülen belirtiler şunlardır.

• Burun tıkanıklığı ve burun akıntısı (genellikle sarı veya yeşil renkte)
• Yüzde ağrı veya basınç hissi (özellikle alın, yanaklar ve göz çevresinde)
• Baş ağrısı
• Geniz akıntısı ve boğazda yanma
• Koku ve tat almada azalma
• Öksürük (özellikle gece artar)
• Ağız kokusu
• Yorgunluk, halsizlik
• Hafif ateş (bakteriyel enfeksiyon varsa)

Sinüzit Tanısı Nasıl Konur?

Sinüzit tanısı, genellikle hastanın şikayetlerinin dinlenmesi ve fizik muayene ile konur. Bazen daha ileri tetkiklere ihtiyaç duyulabilir.

KBB Muayenesi: Doktor, burun içini özel aletlerle inceleyerek akıntı, ödem, polip gibi yapıları gözlemleyebilir.
Endoskopik Muayene: Burun içine yerleştirilen ince bir kamera ile sinüs açıklıkları detaylı şekilde değerlendirilir.
Radyolojik Görüntüleme:

• Sinüs grafisi (röntgen): Artık çok tercih edilmez.
• Bilgisayarlı Tomografi (BT): Sinüslerdeki iltihabı, tıkanıklığı, mukozal kalınlığı en net gösteren yöntemdir.

Sinüzit Tedavisi Nasıl Yapılır?

Tedavi, sinüzitin nedenine, süresine ve şiddetine göre değişir.

Akut Sinüzit Tedavisi

Çoğu akut sinüzit vakası viral kökenlidir ve kendiliğinden geçebilir. Ancak belirtiler şiddetliyse veya 10 günden uzun sürdüyse tedavi gerekir.

• Burun açıcı spreyler: 3-5 gün kullanılabilir. Fazlası burun içi mukozaya zarar verir.
• Nazal kortikosteroid spreyler: İltihabı azaltır.
• Tuzlu su (serum fizyolojik) ile burun yıkama: Mukusun temizlenmesini sağlar.
• Antibiyotikler: Bakteriyel enfeksiyon şüphesi varsa (sarı-yeşil akıntı, ateş, yüz ağrısı) reçete edilir.
• Ağrı kesici ve ateş düşürücüler

Kronik Sinüzit Tedavisi:

12 haftadan uzun süren sinüzitlerde genellikle daha ileri tedavi gerekir.

• Uzun süreli nazal kortikosteroidler.
• Alerji tedavisi.
• Bağışıklık sistemini destekleyici ilaçlar
• Cerrahi olarak eğer sinüs kanalları sürekli tıkalıysa ya da polip varsa, endoskopik sinüs cerrahisi gerekebilir. Uygun hastalarda balon sinoplasti denen darlıkların balon kateterle genişletilmesi de yapılabilir. 

Evde Neler Yapabilirsiniz?

• Bol sıvı tüketin.
• Ilık buhar soluyun (duşta ya da sıcak su buharı ile).
• Başınız yüksekte uyuyun.
• Burnunuzu sık sık yıkayın.
• Aşırı tozlu, kirli ortamlardan kaçının.
• Sigara kullanıyorsanız bırakın.

Sinüzit Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Çoğu kişi sinüziti “önemsiz bir burun tıkanıklığı” gibi görse de, tedavi edilmezse ciddi komplikasyonlar gelişebilir. Bu nedenle geçmeyen burun tıkanıklığı, yüz ağrısı ve akıntı gibi belirtiler ciddiye alınmalı, birkulak burun boğaz uzmanına başvurulmalıdır.

• Orta kulak iltihabı
• Göz enfeksiyonları ve görme bozuklukları
• Beyin zarı iltihabı (menenjit)
• Sinüs kistleri
• Koku duyusu kaybı
• Kronik yorgunluk ve uyku sorunları

Sinüzitten Korunma Yolları Nelerdir?

Sinüzit, doğru zamanda teşhis ve tedavi edilirse kontrol altına alınabilen bir hastalıktır. İhmal edildiğinde uzun süren şikâyetler, yaşam kalitesinde düşüş ve daha ciddi sağlık problemleri yaratabilir. Bu nedenle özellikle 7–10 günü aşan, geçmeyen burun tıkanıklığı, baş ağrısı, yüz ağrısı gibi belirtiler varsa mutlaka bir uzmana başvurmak gerekir. Burundan rahat nefes almak sadece konfor değil, sağlıklı bir yaşam için de şarttır.

• Ellerinizi sık sık yıkayın.
• Soğuk havalarda ağız ve burnu koruyun.
• Alerjiniz varsa tedavi olun.
• Sigara dumanından uzak durun.
• Uyuduğunuz ortamın nem oranını dengede tutun.
• Yeterince su içmeye özen gösterin.
• Grip ve soğuk algınlığına karşı bağışıklığınızı güçlü tutun.