Kadın Genital Kanserleri Nedir? Türleri Nelerdir?

Kadın Genital Kanserleri Nedir?

Kadın genital kanserleri, kadın üreme sistemini oluşturan organların herhangi birinde gelişebilen kötü huylu (malign) tümörleri ifade eder. Bu sistem; rahim (uterus), rahim ağzı (serviks), yumurtalıklar (over), vajina ve vulva gibi iç ve dış genital organlardan oluşur. Bu bölgelerde gelişen kanserler, genellikle hücrelerin kontrolsüz büyümesi ve çevre dokulara yayılmasıyla seyreder. Bu tür kanserler, erken evrede belirti vermeyebilir ve çoğu zaman rutin jinekolojik muayeneler sırasında fark edilir.

Bu nedenle düzenli tarama testleri, özellikle HPV aşısı ve Pap smear gibi kontroller, erken tanı açısından hayati önem taşır. Erken teşhis edildiğinde, tedavi başarı oranı oldukça yüksektir ve hastanın yaşam süresi ile kalitesi belirgin şekilde artar.

Kadın genital kanserleri içinde en sık görülen türler şunlardır.

1. Rahim (endometrium) kanseri: Rahmin iç tabakasında gelişir ve genellikle menopoz sonrası anormal kanama ile kendini gösterir.
2. Rahim ağzı (serviks) kanseri: HPV enfeksiyonuna bağlı gelişen bu kanser, düzenli Pap smear testleri ile erken evrede saptanabilir.
3. Yumurtalık (over) kanseri: Belirti vermeden ilerleyebilen bu kanser, karında şişlik, hazımsızlık ve kilo kaybı gibi genel şikâyetlerle ortaya çıkabilir.
4. Vajina ve vulva kanserleri: Nadir görülür ancak özellikle ileri yaşlarda ve HPV ile ilişkili olarak gelişebilir.

Rahim (Endometrium) Kanseri Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Rahim (uterus) kanseri, rahmin iç yüzeyini döşeyen endometrium adı verilen tabakadan gelişen kötü huylu tümördür. Jinekolojik kanserler arasında en sık görülen türlerden biridir ve genellikle menopoz sonrası kadınlarda ortaya çıkar. Endometrium kanseri, erken evrede belirti verdiği için tanı şansı yüksek olan bir kanser türüdür.

Belirtiler

• Menopoz sonrası vajinal kanama (en sık belirti)
• Adet dönemi dışında lekelenme veya kanama
• Adet kanamalarının aşırı uzun ya da yoğun olması
• Kasık veya pelvik bölgede ağrı
• Cinsel ilişki sırasında kanama veya ağrı

Risk Faktörleri

• Hormon dengesizliği: Uzun süreli östrojen hormonuna maruz kalmak (progesteronla dengelenmeyen tedavilerde risk artar)
• Obezite: Yağ dokusu östrojen üretimini artırır
• Polikistik Over Sendromu (PCOS): Hormonal düzensizlikler riski yükseltir
• Diyabet ve hipertansiyon
• Geç yaşta menopoz ve hiç doğum yapmamış olmak
• Ailede endometrium veya kolon kanseri öyküsü
• Tamoksifen gibi bazı meme kanseri ilaçlarının uzun süreli kullanımı

Tanı Yöntemleri

• Pelvik muayene ve ultrasonografi
• Endometrial biyopsi (rahim iç tabakasından doku örneği alınması)
• Histeroskopi (rahim içinin özel bir kamera ile incelenmesi)

Evreleme
Endometrium kanseri 4 evrede sınıflandırılır. Erken evrede yalnızca rahimle sınırlıyken, ileri evrelerde çevre dokulara ve uzak organlara yayılım gösterebilir.

Tedavi Seçenekleri

• Cerrahi: En yaygın yöntemdir. Rahim, yumurtalıklar ve fallop tüplerinin alınması (total abdominal histerektomi + bilateral salpingooforektomi)
• Radyoterapi: Cerrahiden sonra veya yüksek riskli vakalarda kullanılır
• Kemoterapi: İleri evrelerde ya da yayılım varsa uygulanır
• Hormon tedavisi: Özellikle östrojen duyarlı tümörlerde, cerrahi yapılamayan hastalarda veya genç hastalarda kullanılabilir.

Korunma

• Obezitenin önlenmesi
• Doğum kontrol haplarının uzun süreli ve kontrollü kullanımı (koruyucu olabilir)
• Diyabet ve hormonal hastalıkların düzenli takibi
• Menopoz sonrası herhangi bir kanamanın mutlaka araştırılması

Rahim Ağzı (Serviks) Kanseri Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Rahim ağzı (serviks), rahmin vajinaya açılan alt kısmıdır. Serviks kanseri, bu bölgedeki hücrelerin anormal ve kontrolsüz bir şekilde çoğalmasıyla gelişen kötü huylu bir tümördür. Gelişmiş tarama yöntemleri sayesinde erken evrede tanı konulabilmekte ve tedavi edilebilmektedir. Serviks kanseri, özellikle HPV (Human Papilloma Virus) enfeksiyonu ile çok güçlü bir şekilde ilişkilidir.

Belirtiler
Erken evrelerde genellikle belirti vermez. Belirtiler ortaya çıktığında hastalık ilerlemiş olabilir.

• Cinsel ilişki sonrası kanama
• Adet dışı düzensiz vajinal kanamalar
• Menopoz sonrası kanama
• Kötü kokulu, koyu renkli vajinal akıntı
• Cinsel ilişki sırasında ağrı
• Pelvik veya bel ağrısı (ileri evrelerde)

Risk Faktörleri

• HPV enfeksiyonu (özellikle tip 16 ve 18)
• Erken yaşta cinsel ilişki
• Birden fazla cinsel partner
• Sigara kullanımı
• Zayıf bağışıklık sistemi (örneğin HIV enfeksiyonu)
• Düşük sosyoekonomik durum (daha az tarama imkânı)
• Uzun süreli doğum kontrol hapı kullanımı
• Çok sayıda doğum yapmış olmak

Tanı ve Tarama Yöntemleri

• PAP Smear Testi: Serviksten alınan hücre örneğiyle anormal hücre değişimleri taranır.
• HPV Testi: Yüksek riskli HPV tiplerinin varlığı araştırılır.
• Kolposkopi: Serviks mikroskopla büyütülerek incelenir, şüpheli bölgelere biyopsi yapılır.
• Biyopsi: Tanıyı kesinleştirmek için dokudan örnek alınır.

Evreleme
Serviks kanseri evreleri, hastalığın rahim ağzıyla sınırlı kalıp kalmadığına veya çevre doku ve organlara yayılım durumuna göre belirlenir (Evre I – IV arası).

Tedavi Yöntemleri

1. Cerrahi

• Konizasyon: Erken evrede, küçük lezyonlarda uygulanır.
• Histerektomi: Rahmin alınması (bazen yumurtalıklarla birlikte)
• Radikal histerektomi: Rahim, serviks ve çevre dokuların çıkarılması

2. Radyoterapi: Cerrahiye ek olarak ya da ileri evrelerde tek başına uygulanabilir.

3. Kemoterapi: Genellikle radyoterapiyle birlikte verilir (kemoradyoterapi)

4. Hedefe Yönelik Tedavi ve İmmünoterapi: İleri evrelerde veya tekrarlayan hastalıkta kullanılabilir.

Korunma ve Erken Tanı İçin Öneriler

• HPV aşısı: 9–45 yaş arası kız ve erkek çocuklara önerilir.
• Düzenli PAP smear ve HPV testi: 21 yaşından itibaren düzenli yapılmalı
• Güvenli cinsel ilişki: Prezervatif kullanımı ve sadakat
• Sigaranın bırakılması
• Bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi

Yumurtalık (Over) Kanseri Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Yumurtalık kanseri, kadın üreme sistemindeki yumurtalıklardan kaynaklanan kötü huylu tümörlerdir. Yumurtalıklar, yumurta üretimi ve kadınlık hormonlarının (östrojen, progesteron) salgılanmasından sorumludur. Over kanseri, genellikle sinsi ilerleyen, erken evrede belirti vermeyen bir kanser türüdür ve bu nedenle çoğu zaman geç teşhis edilir.

Belirtiler: Yumurtalık kanseri belirtileri, hastalığın erken evrelerinde oldukça siliktir. İlerleyen evrelerde ise aşağıdaki şikâyetlerle ortaya çıkabilir

• Karın bölgesinde şişlik, baskı veya dolgunluk hissi
• Sürekli hazımsızlık, gaz veya mide yanması
• İştah kaybı veya çabuk doygunluk
• Sebepsiz kilo kaybı veya kilo artışı
• Sık idrara çıkma
• Adet düzensizlikleri
• Kasık, bel ya da karın ağrısı

Risk Faktörleri

• Ailede yumurtalık veya meme kanseri öyküsü
• BRCA1 ve BRCA2 gen mutasyonları
• Yaş (özellikle 50 yaş ve üzeri)
• Hiç doğum yapmamış olmak
• İnfertilite (kısırlık) veya doğurganlık ilaçları kullanımı
• Endometriozis hastalığı
• Uzun süreli östrojen kullanımı
• Obezite

Tanı Yöntemleri

• Pelvik muayene
• Ultrasonografi (transvajinal ultrason)
• CA-125 kan testi: Tümör belirteci olup yüksek çıkması şüphe uyandırabilir ancak tek başına tanı koydurmaz
• BT (Bilgisayarlı Tomografi), MR veya PET taramaları
• Laparoskopi veya açık cerrahi ile biyopsi

Evreleme: Yumurtalık kanseri, yayılım durumuna göre evre I (yalnızca yumurtalıkta) ile evre IV (uzak organlara yayılım) arasında sınıflandırılır. Evre ilerledikçe tedavi planı da değişir.

Tedavi Yöntemleri
1. Cerrahi: Tümörlü yumurtalığın veya her iki yumurtalıkla birlikte rahmin, tüplerin ve bazen karın zarının alınması Lenf nodu diseksiyonu ve karın içi yıkama da yapılabilir
2. Kemoterapi: Genellikle platin bazlı ilaçlarla yapılır. Ameliyat öncesi (neoadjuvan) veya sonrası (adjuvan) uygulanabilir
3. Hedefe Yönelik Tedavi: Özellikle BRCA mutasyonu olan hastalarda PARP inhibitörleri gibi ilaçlar kullanılabilir
4. İmmünoterapi: Klinik çalışmalarda yer almakta, belirli vakalarda denenmektedir

Korunma Yolları

• Doğum yapmak, emzirmek ve doğum kontrol hapları kullanmak riski azaltabilir
• Ailesel kanser öyküsü olan kişilerde genetik danışmanlık alınması
• BRCA mutasyonu taşıyıcısı olan kadınlarda koruyucu cerrahi (profilaktik ooforektomi) düşünülebilir
• Düzenli jinekolojik muayene ve karın şikâyetlerinin ihmal edilmemesi

Vajina Kanseri Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Vajina kanseri, kadın üreme sisteminin bir parçası olan vajinanın iç yüzeyini döşeyen hücrelerde gelişen kötü huylu bir tümördür. Kadın genital kanserleri arasında nadir görülür (tüm jinekolojik kanserlerin yaklaşık %1-2’si). Genellikle ileri yaşlarda ve çoğunlukla rahim
ağzı kanserine bağlı olarak gelişen sekonder bir kanser şeklinde ortaya çıkar. Primer (doğrudan vajinadan kaynaklanan) vajina kanseri daha az görülür.

Belirtiler: Vajina kanseri erken dönemde genellikle belirti vermez. İlerledikçe şu semptomlar görülebilir.

• Vajinal kanama (özellikle ilişki sonrası veya menopoz sonrası)
• Anormal vajinal akıntı
• Cinsel ilişki sırasında ağrı
• Vajinada kitle veya şişlik hissi
• Alt karın veya kasık ağrısı
• İdrar yaparken zorlanma veya ağrı
• Kabızlık veya rektal bası hissi (ileri evrelerde)

Risk Faktörleri

• HPV enfeksiyonu (yüksek riskli tipler)
• İleri yaş (özellikle 60 yaş üzeri kadınlar)
• Rahim ağzı kanseri öyküsü veya serviks kanseri tedavisi geçmişi
• Sigara kullanımı
• Bağışıklık sisteminin zayıf olması
• DES maruziyeti: 1940–1970 yılları arasında hamile kadınlara verilen dietilstilbestrol (DES) ilacına maruz kalanların kızlarında adenozin ve vajina kanseri riski artmıştır.

Tanı Yöntemleri

• Pelvik muayene
• Vajinal spekulum muayenesi ve görsel inceleme
• Biyopsi: Şüpheli doku örneğinin alınarak patolojik incelemesi
• Kolposkopi: Vajinanın özel mikroskopla büyütülerek detaylı incelenmesi
• BT, MR, PET gibi görüntüleme testleri: Yayılımın değerlendirilmesi için

Evreleme
Vajina kanseri Evre I (vajinayla sınırlı) ile Evre IV (komşu organlar veya uzak metastazlar) arasında sınıflandırılır. Erken evrede lokalize olan tümörler, tedaviye daha iyi yanıt verir.

Tedavi Yöntemleri
Tedavi, hastalığın evresi, hastanın yaşı ve genel sağlık durumu göz önünde bulundurularak planlanır.

• Radyoterapi: Vajina kanserinde en sık tercih edilen tedavi yöntemidir (dıştan ve/veya vajina içine yerleştirilen içten ışın tedavisi – brakiterapi).
• Cerrahi: Vajinal tümörün çıkarılması. Gerekirse vajinanın bir kısmı veya tamamı alınabilir.
• Kemoterapi: İleri evre ya da radyoterapi ile birlikte uygulanabilir.
• Kombine tedavi: Radyoterapi ve kemoterapi birlikte uygulanabilir.

Korunma Yolları

• HPV aşısı yaptırmak (vajina ve serviks kanseri riskini azaltır)
• Sigara kullanmamak
• Düzenli jinekolojik muayene ve smear testleri
• HPV testi yaptırmak
• Bağışıklık sistemini güçlendirecek sağlıklı yaşam alışkanlıkları

Vulva Kanseri Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Vulva, kadın dış genital bölgesidir; labia majora (büyük dudaklar), labia minora (küçük dudaklar), klitoris, vajina girişi ve çevresindeki cilt bölgelerini kapsar. Vulva kanseri, bu dış genital organlarda gelişen kötü huylu tümörleri ifade eder. Kadın genital sistem kanserleri içinde nadir görülen (%3-5) ancak tedavi edilmediğinde ciddi sonuçlar doğurabilen bir kanser türüdür. Genellikle ileri yaşta (60 yaş üzeri) kadınlarda görülür.

Belirtiler: Vulva kanseri yavaş gelişir ve öncesinde vulvar intraepitelyal neoplazi (VIN) adı verilen öncül lezyonlar görülebilir. En yaygın belirtiler şunlardır.

• Vulvada uzun süreli kaşıntı, yanma veya tahriş
• Vulvada iyileşmeyen yara, kabuklu veya renk değiştiren lezyon
• Ciltte kalınlaşma, siğil benzeri çıkıntılar veya sertlik
• Kanama, özellikle cinsel ilişki sonrası
• Vulvada ağrı veya hassasiyet
• Kötü kokulu vajinal akıntı
• Kasık lenf bezlerinde şişlik (ileri evrelerde)

Risk Faktörleri

• HPV enfeksiyonu (özellikle tip 16)
• İleri yaş
• Sigara kullanımı
• Bağışıklık sisteminin zayıf olması
• Vulvar intraepitelyal neoplazi (VIN) veya ciltte kronik tahriş
• Liken sklerozus gibi uzun süren vulvar cilt hastalıkları
• Ailede genital kanser öyküsü

Tanı Yöntemleri

• Fiziksel ve jinekolojik muayene
• Vulva biyopsisi: Şüpheli lezyondan örnek alınarak incelenmesi
• Kolposkopi: Vajina ve vulva yüzeyinin büyütülerek incelenmesi
• Görüntüleme testleri (USG, MR, BT): Yayılım değerlendirmesi için

Evreleme: Vulva kanseri 4 evreye ayrılır.

• Evre I: Sadece vulvada sınırlı
• Evre II: Komşu yapıları tutmuş (örneğin vajina alt kısmı)
• Evre III: Bölgesel lenf nodlarına yayılmış
• Evre IV: Mesane, rektum gibi uzak yapılara yayılmış

Tedavi Yöntemleri

• Cerrahi: Erken evrede lezyonun çıkarılması (lokal eksizyon). İleri evrede vulvektomi (kısmi veya tam vulva alınması). Kasık lenf nodlarının çıkarılması (lenfadenektomi)
• Radyoterapi:Cerrahiye ek olarak veya cerrahiye uygun olmayan hastalarda kullanılır
• Kemoterapi:Yaygın hastalıkta veya radyoterapi ile kombine şekilde uygulanabilir
• İmmünoterapi veya hedefe yönelik tedavi: Klinik çalışmalar kapsamında belirli alt tiplerde değerlendirilmektedir

Korunma Yolları

• HPV aşısı yaptırmak
• Sigara içmemek
• Düzenli jinekolojik muayeneler ve vulvada görülen cilt değişimlerini ihmal etmemek
• Cilt hastalıkları (liken skleroz gibi) varsa düzenli takipte olmak
• Bağışıklık sistemini güçlendirmek

Kadın genital kanserleri, erken evrede saptandığında yüksek oranda tedavi edilebilir hastalıklardır. Toplumda farkındalığın artması, düzenli kontrollerin ihmal edilmemesi ve risk faktörlerinden kaçınılması; hem hastalıkların önlenmesi hem de yaşam süresinin uzaması açısından büyük önem taşır.