Çocuklarda Böbrek Büyümesi (Çocuklarda Hidronefroz) nedir? Nedenleri Nelerdir?

Hidronefroz Nedir?

Böbreğin içinde biriken idrarın genişlemesi ve şişmesi, hidronefroz olarak bilinir. Bu durum, ya böbrekten mesaneye giden idrar yolunda bir tıkanıklık olması ya da idrarın mesaneden böbreğe geri kaçması sonucunda meydana gelir. Çocuklarda hidronefroz, anne karnındayken veya doğum sonrası dönemde tespit edilebilir. İleri vakalar böbrek fonksiyon kaybına ve ciddi sağlık sorunlarına neden olabilirken, hafif vakalar zamanla kendiliğinden düzelebilir.

Hidronefroz, böbrekteki idrar birikimi nedeniyle böbrek havuzcuğunun (pelvis) genişlemesiyle karakterize edilen bir durumdur.

• Böbreklerden mesaneye idrar taşıyan üreterin tıkanması veya daralması sonucunda idrar geriye doğru birikir ve böbrekte basınç oluşturur.
• Bu durum böbrek dokusuna zarar vererek zamanla böbrek fonksiyonlarında azalmaya sebep olabilir.
• Tek taraflı (unilateral) veya çift taraflı (bilateral) olabilir.

Çocuklarda hidronefrozun nedenleri genellikle doğumsal anomalilerle ilişkilidir ve doğum öncesi dönemde ultrason ile tespit edilebilir.

Çocuklarda Hidronefrozun Nedenleri Nelerdir?

Hidronefrozun oluşumuna sebep olan faktörler genellikle idrara çıkış yollarındaki tıkanıklıklar ve idrarın geriye kaçışı ile ilişkilidir. Bu nedenler doğumsal (konjenital) veya edinsel olabilir.

Doğumsal (Konjenital) Nedenler

• Üreteropelvik Bileşke (UPJ) Darlığı: Böbrek ile üreter arasındaki geçiş noktasında (üreteropelvik bileşke) daralma veya tam tıkanıklık olması nedeniyle idrar akışı kısıtlanır. Çocukluk çağında en sık görülen hidronefroz nedenlerinden biridir.
• Üreterovezikal Bileşke (UVJ) Darlığı: Üreterin mesaneye bağlandığı noktada darlık oluşması durumudur. İdrarın mesaneye geçişi zorlaşır ve böbrekte idrar birikerek genişlemeye neden olur.
• Vezikoüreteral Reflü (VUR): İdrarın mesaneden böbreklere geri kaçmasıyla oluşur. Genellikle doğumsal üreter kapakçık bozuklukları nedeniyle meydana gelir. Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları (İYE) ile ilişkilidir ve zamanla böbrek hasarına yol açabilir.
• Posterior Üretral Valv (PUV) : Sadece erkek bebeklerde görülür Üretra içinde, idrar akışını engelleyen anormal doku (valv) bulunur. Ağır vakalarda mesane genişlemesi, böbrek fonksiyon bozukluğu ve idrar yapma problemleri meydana gelir.

  Edinsel Nedenler

•  İdrar Yolu Enfeksiyonları (İYE):Tekrarlayan enfeksiyonlar idrar yollarında inflamasyona ve daralmalara neden olarak idrar akışını engelleyebilir.
•  Böbrek Taşları: Böbrek veya üreterde taş oluşumu idrar yolunda tıkanıklık oluşturarak hidronefroza neden olabilir.
• Tümörler veya Kitleler: Mesane veya böbrek bölgesinde oluşan tümörler veya kitleler idrar akışını engelleyerek böbrekte sıvı birikimine yol açabilir.

Çocuklarda Hidronefrozun Belirtileri Nelerdir?

Hidronefrozun belirtileri hafif, orta veya şiddetli olabilir. Çoğu zaman doğum öncesi ultrason sırasında tespit edilir. Ancak bazı vakalarda semptomlar ilerleyen aylarda ortaya çıkabilir.

Yaygın belirtiler şunlardır.

• Karında veya bel bölgesinde ağrı (özellikle idrar yaparken)
• Sık idrara çıkma veya idrar yapmada zorlanma
• Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları (ateş, yanma, kötü kokulu idrar)
• İdrarda kan (hematüri)
• Kusma, iştahsızlık ve kilo kaybı
• Bebeklerde huzursuzluk ve sürekli ağlama

Çocuklarda Hidronefrozun Tanı Yöntemleri Nelerdir?

Hidronefrozun tanısında görüntüleme yöntemleri ve laboratuvar testleri kullanılır. En yaygın tanı yöntemleri şunlardır.

• Prenatal Ultrasonografi (USG) - İlk Seçenek: Bebek anne karnındayken yapılan ultrason muayenesi sayesinde hidronefroz erken dönemde tespit edilebilir.
• Voiding Sistourethrogram (VSUG): Mesaneye sıvı enjekte edilerek idrarın böbreklere geri kaçıp kaçmadığını görmek için yapılır.
• Manyetik Rezonans Ürografi (MRÜ) veya Bilgisayarlı Tomografi (BT): Daha detaylı anatomik değerlendirme yapmak için kullanılır.
• Kan ve İdrar Testleri: Böbrek fonksiyonlarını değerlendirmek için kreatinin, üre ve GFR testi yapılır.

Hidronefroz tedavisi, hastalığın şiddetine ve altta yatan nedene göre değişir. Hafif vakalar zamanla kendiliğinden düzelebilirken, ileri vakalar cerrahi müdahale gerektirebilir.

Hafif ve Orta Dereceli Hidronefroz

• Düzenli takip ve ultrason kontrolleri yapılır.
• İdrar yolu enfeksiyonlarını önlemek için düşük doz antibiyotik tedavisi uygulanabilir.

Şiddetli Hidronefroz ve Cerrahi Tedavi

• Piyeloplasti: UPJ darlığını düzeltmek için yapılan cerrahi.
• Endoskopik Girişimler: Üreter darlıklarını gidermek için uygulanır.
• Vezikoüreteral reflü için cerrahi düzeltme.

Tedavi edilmeyen ağır vakalar böbrek yetmezliğine yol açabilir.  Çocuklarda hidronefroz erken teşhis edilirse, çoğu zaman etkili bir şekilde tedavi edilebilir. Düzenli takip ve uygun tedavi ile böbrek fonksiyonları korunabilir. İleri vakalarda cerrahi müdahale gerekebilir.