Adenomyozis Nedir? Neden Olur?

Adenomyozis Nedir?

Basitçe ifade etmek gerekirse, rahim iç tabakasını (endometriyum) oluşturan hücrelerin, rahim kas duvarı (miyometriyum) içine gömülmesiyle oluşan iyi huylu ama ilerleyici bir durumdur. Bu hücreler rahmin iç kısmında olmaları gerektiği yerde değil, kas dokusunun içinde yer aldıkları için adet döngüsüne normal şekilde yanıt verirler: kalınlaşır, dökülür ve kanar.

Ancak kas dokusunun içinde olduklarından, bu dökülme vücuttan atılamaz ve zamanla iltihap, şişlik, kistik yapılar ve ağrıya neden olur.

Adenomyozis Neden Olur?

Adenomyozisin kesin nedeni tam olarak bilinmese de birkaç teoriden söz edilebilir.

• Doğum sonrası rahim duvarının zedelenmesi (sezaryen, kürtaj, rahim içi girişimler sonrası)
• Hormonal dengesizlikler (özellikle östrojenin yüksekliği)
• Rahim iç tabakası ile kas tabakası arasındaki sınırın bozulması
• Kök hücrelerin yanlış bölgeye göç etmesi

Bu etkenler, endometrial hücrelerin yanlışlıkla kas dokusu içinde büyümelerine ve çoğalmalarına neden olabilir.

 Adenomyozis Kimlerde Daha Sık Görülür?

Adenomyozis genellikle 40 yaş üzeri, özellikle doğum yapmış kadınlarda daha sık görülür. Günümüzde doğurganlık çağındaki genç kadınlarda da artan oranda teşhis edilmektedir. Aşağıdaki durumlar riski artırabilir.

• Çok sayıda doğum yapmak
• Rahim içi girişim öyküsü (kürtaj, sezaryen, spiral uygulaması vb.)
• Uzun süreli östrojen maruziyeti
• Endometriozis ve miyom öyküsü

Adenomyozisin Belirtileri Nelerdir?

Adenomyozis her kadında farklı şiddette belirti verebilir. Bazı kadınlarda tamamen belirti vermeyebilirken, bazılarında şiddetli ağrı ve aşırı kanama görülebilir. En yaygın belirtiler şunlardır. Bu belirtiler, genellikle yıllar içinde giderek artan bir seyir gösterir.

• Dismenore (şiddetli adet sancısı)
• Menoraji (yoğun ve uzun süren adet kanamaları)
• Adet öncesi ve sonrası lekelenmeler
• Pelvik bölgede baskı veya ağırlık hissi
• Cinsel ilişki sırasında ağrı (disparoni)
• Rahimde büyüme ve hassasiyet
• Yorgunluk ve halsizlik (özellikle kansızlık gelişmişse)

Adenomyozisin Tanısı Nasıl Konur?

Adenomyozisin tanısı kolay değildir, çünkü belirtileri miyom, endometriozis ve polip gibi diğer jinekolojik rahatsızlıklarla benzerlik gösterir. Tanı için en çok kullanılan yöntemler şunlardır.

• Transvajinal ultrasonografi (TVUS): Rahim duvarında kalınlaşma, düzensizlik veya küçük kistik alanlar görülmesi şüphe uyandırır.
• Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI): Adenomyozisi daha net görselleştirebilir, tanı doğruluğu yüksektir.
• Fiziksel muayene: Büyümüş, hassas ve düzgün yüzeyli rahim hissedilebilir.
• Biyopsi: Genellikle tanı koydurmaz çünkü hastalık rahmin derin dokularındadır. Kesin tanı genellikle histerektomi (rahim alınması) sonrası patoloji ile konur.

Adenomyozisin Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Tedavi seçimi, hastanın yaşı, çocuk sahibi olma isteği, belirtilerin şiddeti ve yaşam kalitesine etkisine göre yapılır.

Medikal (İlaçla) Tedavi

• Doğum kontrol hapları: Hormon dengesini düzenler, adet kanamasını azaltır.
• Hormonlu spiral (Mirena): Rahim iç yüzeyini incelterek kanama ve ağrıyı azaltır.
• Progesteron hapları veya iğneleri: Östrojen etkisini baskılar.
• GnRH agonistleri: Geçici menopoz yaratır, kısa süreli kullanılır.
• Ağrı kesiciler (NSAİİ): Belirtileri hafifletir ama hastalığı tedavi etmez.

Bu tedaviler belirtileri bastırabilir ama hastalığı tamamen ortadan kaldırmaz. Hastalık ilaç bırakıldığında geri dönebilir.

Cerrahi Tedavi

• Adenomyozis odaklarının çıkarılması: Sadece sınırlı vakalarda yapılabilir, tekrarlama riski yüksektir.
• Histerektomi (rahmin tamamen alınması): Ağrısı şiddetli ve doğum düşünmeyen kadınlar için kesin çözümdür. Ancak yumurtalıklar alınmadıkça hormonal yapı değişmez.