Vajinismus tanısı (teşhisi) nasıl konur?
Öncelikle belirtmekte fayda vardır ki; vajinusmusun teşhisi bir jinekolog tarafından yapılan basit bir jinekolojik muayene sonrasında konulabilmektedir.
Vajinismus ve diğer cinsel problemlerin doğru teşhisi için, cinsel ilişkide problem yaşayan kişilerin öncelikle bir jinekoloğa gidip muayene olmaları önerilmektedir. Çünkü ilişkiye girememe sebebleri arasında psikolojik nedenler yanısıra organik (yapısal ve patolojik) nedenler de olabilir.
Vajinismus hastaları jinekolojik muayeneden korkmalılar...
Maalesef vajinismus sorunu olan kadınların bir kısmı doktora muayene olmakta da sıkıntı çekebilirler. Aynen ilişkide olduğu gibi panik içinde bacaklarını kapatıp ağlama krizine dahi girebilirler.
Hera Kadın Sağlığı Merkezi'ne başvuran hastalarımızdan edindiğimiz tecrübelere göre de hekime güven, muayenede yapılacakların dürüstçe davranılarak hastaya tek tek anlatılması, muayene işleminin son derece ağrısız oluşu ve yalnızca 30 saniye kadar sürmesi bu endişelerin çoğu kez önüne geçebilmektedir. Bu konuda hekimin hastasına yaklaşımı, anlayışlı ve sabırlı olması son derece önemlidir.
Pek çok genital anatomik problem çiftlerde cinsel ilişkiye girememeye sebebiyet verebilmektedir ki bunun tespiti ile kişinin aylarca hatta bazen yıllarca gereksiz yere psikoterapi almasının önüne geçebilir.
Bir cinsel işlev bozukluğu olan vajinusmusta, cinsel ilişki sırasında vajinanın alt 13 kısmı kaslarındaki kasılmalar sonucunda penis içeri hiç girememekte veya oldukça zahmetli ve ağrılı şekilde girebilmektedir. Problem % 90 oranında bilinç altına yıllar içinde yerleşmiş bir takım korkulardan kaynaklanmaktadır.
Aynı zamanda vajinismus kadınlarının tıbbi öykülerinin dinlenildiğinde bu kişilerin; vajina içine tampon, ped veya fitil gibi yabancı cisimleri yerleştiremedikleri, parmaklarını vajina içine sokamadıkları (bu durumda ağrı, acı hissettikleri) izlenmektedir. Kişinin tıbbi öyküsü sonrasında yapılan basit bir jinekolojik değerlendirme kesin tanıyı koydurucudur.
Psikolojik kökenli olmayan %10’luk kısımdaki vajinismus sebepleri içinde ise sıklıkla;
Vulvar Vestibulitis Sendrom (VVS)
Vajinal girişte dokunmakla ağrı, hassasiyet ve kızarıklıkla kendini gösteren vestibulit sendrom vajinismus ve disparoninin (ağrılı cinsel ilişki) en sık organik sebebidir. Şu an için nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte bir jinekolojik muayene sonrasında deneyimli bir jinekolog tarafından kolayca tanınabilir. Tek tedavi yöntemi ise o bölgenin basit bir cerrahi girişimle çıkartılmasıdır.
PIH (Pelvik İltihabi Hastalık)
İç genital sistem rahim harici, her iki tarafta tüpler ve yumurtalıklardan (overler) oluşmaktadır. Rahim içini döşeyen epitele “endometrium” (döl yatağı) adı verilmektedir. Vajinada pek çok mikropların bulunmasına rağmen rahim iç zarı, tüpler ve overler sterildir, yani mikroplardan tamamen arınmıştır. Bunun nedeni rahimağzı organının (cerviks) adeta bir filtre gibi süzücü etkisidir.
Vajina içindeki yoğun enfeksiyonlar rahim ağzı içinde enfeksiyonlara (cervicit) sebebiyet verebilir ve zaman içinde mikropların rahim içine oradan da tüp ve yumurtalıklara taşınmasına neden olabilir. Rahim içi zarının iltihabına “endometrit”, tüplerinkine “salpenjit”, yumurtalıklarınkine “ooforit” adı verilmekle birlikte bu enfeksiyonların tamamı “pelvik iltihabi hastalık (PIH)” tanımlaması içindedir. Pelvik iltihabi hastalıklar ilişki esnasında ağrı ve sancılara neden olabilir.
Bartholin absesi ve kisti
Vajinal girişte iki tarafta (sağda ve solda) bulunan bartholin bezleri normalde ilişki sırasında salgıladıkları salgılarla vajinal kanalın ıslaklığından sorumludur. Bu bezin salgı üreten bir boşluğu ile salgıyı vajinal kanala taşıyan ince bir kanalı mevcuttur. Bezin bu ince kanalının tıkanması sonucunda içindeki salgının birikmesi sonucunda bez şişer ve vajinal girişte (genellikle tek taraflı) ele bir kitle gelir. Bu kitleye “bartholin kisti” adı verilir. Bartolin kistinin zamanla içinde mikrop üreyerek enfekte olmasıyla ağrılı, şiş ve kızarık görünümlü “bartolin abseleri” oluşmaktadır.
Vajinal mantar enfeksiyonları (Candida vaginitis)
Candida türü mantar enfeksiyonları kadınlarda sık olarak görülebilmekte ve vulvo-vaginal kaşıntı, kızarıklık, yanma, cinsel ilişki sırasında yanma veya ağrı, genital bölgede şişlik (ödem) gibi belirtilere yol açabilmektedir.
Vajinal candida enfeksiyonları arasında en sık olarak görülen tür “Candida albicans” dır ve bir kadın hayatı boyunca mutlaka bir veya birden çok kez enfeksiyon ile karşılaşabilmektedir. Enfeksiyon basit bir jinekolojik muayene sonrasında teşhis edilip kolaylıkla tedavi edilebilmektedir.
Doğuştan gelen anatomik engeller
Kısa ve kör vajina, vajina duvarında septum (perde), kalın, sert ve yüksek kenarlı kızlık zarı (rigid hymen) bulunmaktadır. “Müllerian agenezi” adı altında toplanan vajinanın bir takım doğuştan gelen (konjenital) anormallikleri oldukça nadirdir ve bir takım ameliyatlar ile düzeltilebilmektedir.
Kızlık zarının normalden kalın, sert ve yüksek kenarlı olması durumu da muayenehane ortamında cerrahi operasyonla kızlık zarının çıkartılması giderilebilen bir sorundur.
Normalde klasik vajinismus tedavilerinde kızlık zarının çıkarılması işlemini (hymenektomi) önermemekteyiz. Kızlık zarının yapısı ile ilgili problemler oldukça nadir olarak karşımıza çıkmaktadır.
Vajinusmusa neden olan organik nedenler bir jinekolog tarafından ilaç tedavileri veya basit ameliyatlar ile halledilebilir. Bu şekilde gereksiz psikolojik tedavilere gerek kalmaksızın sorun kolaylıkla halledilebilecektir.
