1- Kanlı idrarın (hematüri) nedenleri nelerdir? Ülkemizde en sık görülen neden hangisi? Görülme oranı nedir?
Normalde idrarda kan yoktur!!! Eğer idrardan kan geliyorsa idrarın geçtiği herhangibir noktadan kaynaklanabilir. Böbrek-üreter-mesane(idrar kesesi)-prostat-üretra. Ülkemizde Kanlı idrar nedenleri yaşa ve cinsiyete göre değişmektedir.
40 yaş altı Genç kadın ve erkeklerde: En sık iki neden enfeksiyon(kanamalı sistit) ve böbrek taşları olarak göze çarpmaktadır. Bununla birlikte genç kadınlarda bu bulgular erkeklere göre daha sık görülmektedir. Nadir sebepler arasında kazalar, nefrit gibi böbrek enfeksiyonları, böbrek yetmezliği(çürümesi), doğuştan gelen anormallikler, kistler, hemofili gibi kan hastalıkları, damar bozuklukları, aşırı eksersiz-fitness, bazı ilaçlar, kadınlarda vajinal kanama ve erkeklerde prostat enfeksiyonları(prostatit), apandisit ve divertikülit, kalp yetmezliği, gut, diabet gibi dahili hastalıklar ve çok nadiren tümörler sayılabilir.
40 yaş üstü kadın ve erkeklerde: Enfeksiyonlar yine en sık neden iken, tümör görülme oranı yaş ile artmaktadır. Böbrek, mesane ve prostat tümörleri kanlı idrar yapabilir. Sigara ise bu tümörlerin en sık nedeni olarak saptanmıştır. Pıhtılı ve ağrısız hematüri(kanlı idrar) mesane tümörlerinin tipik özelliğidir ve acil tedavi edilmelidir. Ayrıca iyi huylu prostat büyümesi 40 yaş üstü hastalardaki en sık sebeplerdendir. Taş hastalığı yine önemli bir nedendir. Yukarıda sayılan nadir sebepler bu yaş grubu için yine geçerlidir. Bu yaş grubunda önemli bir neden ise kan sulandırıcı ilaçların sebep olduğu idrarda kanamadır. Bu tip kanamalar ilaç doz ayarlamaları ile tedavi edilebilir.
Ayrıca kaza ve düşmeler gibi travmalardan sonra idrarda kanama görülebilir ve böbrek yetmezliğine kadar myoglobinüri denilen ciddi duruma neden olabilir!!
2- İdrarda kanama birçok hastalığın habercisi olabiliyor. Enfeksiyondan veya böbrekte taş'tan kaynaklanabildiği gibi kanserin yol açtığı kanama da olabiliyor! Hastalık gruplarına göre 'idrardaki kana' hangi şikayetler eşlik ediyor?-
Yukarıda belirttiğim gibi bir çok hastalık idrarda kanamaya neden olabilir. İdrardaki kanama ile birlikte dikkat edilmesi gereken bulgulardan en önemlisi idrarda yanma, sızlama ve zorlanma şikayetidir. Erkeklerde daha çok iyi veya kötü huylu prostat büyümesini ve enfeksiyonlarını gösterirken, kadınlarda enfeksiyon ve tümörleri gösterebilir.
Taş ve kist hastalıklarında karın ve böğür ağrısı, enfeksiyonlarda ateş ve titreme, tümörlerde halsizlik ve kilo kaybı, prostat büyümelerinde gece birden çok idrara kalkma veya idrarı yapamama görülebilir. Tabii ki ŞİKAYET OLMAKSIZIN da idrar da kanma olabilir ve çok önemli hastalıkların habercisi olabilir!!
İdrarda kanamanın birden çok olması çok daha öenm verilmesi gereken bir durumdur.
İdrarda pıhtı olması özellikle tümörleri göstermesi açısından önemlidir. İdrardan hemen önce gelen kanama üretradan, ilk idrarda kanama prostattan kaynaklanır.
3-İdrardaki kan gözle görülebildiği gibi, gözle görülemeyip ancak tahlillerde görülebiliyor. İdrardaki kanın tedavisi için önce 'kana yol açan nedenin' ortadan kaldırılması gerekiyor. Bu açıdan bakıldığında gözle görülemeyen kanamaları nasıl anlayabiliriz?
Nadiren idrar renginde koyuluk ile teşhis konsa da, İdrar tahlilinde görülen kanama genelde checkup nedeni ile tesadüfen ortaya çıkar. Yani şikayet olmadan. Buna MİKROSKOPİK hematüri denir. Özellikle taş ve tümörlerin erken teşhisi için çok önemlidir. Mutlaka ultrasonografi ve/veya tomografi ile böbrek, idrar yolları ve mesane değerlendirilmelidir. Altta yatan nedenler uzman bir hekim tarafından değerlendirilmelidir. İdrar kültürü yapılır ve mikrop üremesi olduğu varsa, idrar yolu enfeksiyonu olduğu anlaşılır ve uygun antibiyotik tedavisi yapılması gerekir. İdrarda sitolojik inceleme yapılarak, kanser hücresi veya anormal hücreler aranır. Üre ve kreatinin değerleri ile böbrek fonksiyonları değerlendirilebilir.
Röntgen ve ilaçlı böbrek film ile taş araştırması yapılabilmekle beraber Bilgisayarlı tomografi daha ayrıntılı bilgi verebilir. Ayrıca kitle ve kistleri ayrıntılı gösterir. MR (Magnetic Rezonans) özellikle üre ve kreatinin yüksek olan hastalarda tomografi yerine kullanılmalıdır. Bazi tümörlerde ise özellikle ilk tercih olmalıdır.
Bazen mesaneyi tam olarak değerlendirmek mümkün olmaz. Bu durumda sistoskopi denilen tetkik yapılarak çok ince kameralar ile idrar yolundan girilerek içeri bakılması gerekir. Bu aynı zamanda, dış idrar yolunu (üretra) inceleyen tek yöntemdir. Böbrek kanalı(üreter) ve böbrek idrar havuzu(renal pelvis) incelemek için mesaneden yukarı ilaç verilerek veya kameralar üreteroskopi denilen küçük operasyona gerek olur.
4- İnsanlara tavsiyeleriniz nelerdir? Nelere dikkat edelim?
İdrarda kanama görülür görülmez en kısa sürede uzman bir hekime başvurulmalıdır. İdrarda kanama ACİL BİR DURUMDUR. İhmale gelmez.
Özellikle AİLESİNDE TAŞ VEYA TÜMÖR olanlar daha fazla risk altındadır. Mutlaka checkup yaptırıp idrar incelemesi yaptırmalıdırlar
SİGARANIN özellikle idrar yollarının her bölgesinde kansere sebep olarak-idrarda kanamaya yol açtığını unutmayın ve en kısa sürede bırakın!!!
Sevgilerimle
Prof.Dr.Saadettin Eskiçorapçı
Ocak 2015
