Epstein-Barr virüsü (EBV) (Human Herpes virüs-4) bir DNA virüsüdür.EBV enfeksiyonunun neden olduğu klinik tablolar enfeksiyon hastalığından malignensilere kadar değişmektedir.EBV enfeksiyonları enfeksiyöz mononükleoz gibi kendini sınırlayan benign bir hastalıktan Burkitt ve Hodgkin lenfoma veya nasofarenks kanseri gibi malign tablolara yol açabilmektedir.

   EBV virüsü malignitelerle birlikte seyreden ilk insan tümör virüsüdür.Bu virüsün özellikleri aşağıda belirtilmiştir.

   1.Bu virüsü periferik ve boğaz çalkantı suyundan üretmek mümkündür.

   2.EBV virüsünün farklı tiplerin olduğu vurgulanmaktadır.

   3.Diğer herpes virüslerinde olduğu gibi EBV birincil enfeksiyondan sonra vücutta yaşam boyu latent bir virüs olarak kalmaktadır.

   Latent virüs orofarenksteki epitel hücrelerinde taşınmakta ve akut dönemde B lenfositlerini enfekte ederek sistemik dolanıma karışmaktadır.

   Akut EBV enfeksiyonu geçirildikten sonra virüsü taşıma süresinin nekadar olduğu tam olarak bilinmemektedir.İmmunitesi baskılanmış hastalarda virusu taşıma oranı % 50-60 iken, normal kimselerde bu oran % 15-20 dir.

   -İmmun sistemi baskılanmış hastalarda olay ne şekilde gelişmektedir?

   Normal kişilerde primer enfeksiyondan sonra EBV u enfekte B lenfositlerinde latent olarak kalmaktadır.Bu enfekte hücreler koruyucu antikorlar ve bağışıklık sistemiyle kontrol altında tutulurlar.

   İmmun yanıtın bir veya birden fazla elementinde fonksiyonel bozukluk gelişirse EBV ile enfekte hücre havuzu büyür ve aktivite edilen B lenfositleri lenfoma hücrelerine değişebilir.EBV patogeneninde enteresan olan bir değer durumunda seksüel geçişle enfekte olan serviksteki epitel hücrelerinde ise enfeksiyonun sınırlamakta ne enfeksiyoz mononükleoz tablosu gelişmekte, ne de lokal bulgular görülmektedir.Farklı klinik tabloların ortaya çıkışı henüz açıklanamamaktadır.

   Malign EBV virusunun yol açtığı başlıca klinik tablolar ;

-Nasofarenks Kanseri
-Burkitt Lenfoma
-Hodgkin Hastalığı
-Lenfoproliferatif Hastalıklar
-Leomyosarkom (Bağışıklık sistemi baskılanmış hastalarda) olarak tanımlanabilir.

-NASOFARENKS KANSERİ

Güney Çin deki erkeklerde en sık rastlanılan malign tümör olan nasofarenks kanseri , Kuzey Afrika ve Kuzey Amerikadaki erkeklerde de sık görülmektedir.Hastalarda servikal lenfodenopatii östaki kanalda tıkanıklık, burun tıkanıklığı ve burun kanaması görülmektedir.CT. ve MRI boyundaki kitleyi ayırt etmekte yardımcı olmakta, tanı biyopsi ile konmaktadır.
Lokal olan vakaların seyri iyi olmaktadır.

-BURKİT LENFOMA

   Sıklıkla çenede yer almakta, Yeni Gine ve Doğu Afrikadaki en sık görülen çocukluk dönemi kanseri olup ortalama başlama yaşı 5 dir.

   Her iki kanser tipinde de EBV ile karşılaşma erken yaşlarda olmaktadır.Her iki hasta grubundan EBV karşı antikorların yüksek bulunuşu bu tabloda enfeksiyon nedenin söz konusu olduğunu düşündürmüştür.Bu hastalarda antikorların devamlı bulunması enfeksiyonun aktif olarak devam ettiğini göstermektedir.

   Bu tablonun gelişiminde EBV virüsünün yanı sıra genetik ve çevresel faktörlerde etkili olabilmektedir.

-HODGKİN

   Hodgkin hastalığı gelişmekte olan ülkelerde çocukluk döneminde pik yapmakta ve EBV antikor düzeyi vakaların büyük bir kısmında yüksek bulunmaktadır.

   Sonuç olarak EBV virüsünün enfeksiyon mononukleoz gibi kendisini sınırlayan bir hastalıktan Burkitt lenfoma ve diğer malignensilerte neden olduğu kadar genişleyen tablosunda halen birçok bilinmeyenin olduğu , virolojik ve genetik çalışmalarla bu konunun açıklığa kavuşacağı ümit edilmektedir.