Yumurtlama bozukluları kadın infertilitesinin önemli nedenlerinden biridir.Yumurtlama kusuru infertilite vakalarının %25’inde görülen sık bir nedendir. Yumurtlama adetle beraber başlayan hormonal uyarılma ile her ay yumurtalıklarınızdan birinden oluşturulan olgun yumurtanın atılmasını içerir. Yumurtlama sonrası yumurtalığınız içerisinde bulunan özellişmiş hücrelerden progesteron hormonu salgılar. Adetin başlangıcından 12-16 gün önce salgılanmaya başlayan progesteron yoluyla rahiminizin iç tabakası anne rahmine gelen embryonun yuvalanması için hazır yani reseptif hale getirir. Eğer düzenli adet görüyorsanız muhtemelen yumurtluyorsunuzdur. 24-34 günlük adet döngüsü genellikle yumurtlamanın olduğu sikluslardır. Eğer birkaç ayda bir adet görüyorsanız veya hiç görmüyorsanız yumurtalamıyorsunuz ya da düzensiz yumurtluyorsunuz demektir.
1.Vucut Isıs Ölçümü
Hastaların yumurtlama günlerini kendi kendine anlayabileceği testlerden Bazal vücut ısınızı (BVI) işaretlemek yumurtlamanın gösterildiği basit ve masrafsız bir yöntemdir. BVI şemasını tamamlamak için her sabah uyandığınızda yataktan kalkmadan ağızdan ısı ölçümü yapmalısınız. Bir ay boyunca ölçtüğünüz bu ısıyı günlük kaydetmelisiniz. Normalde yumurtlamaya bağlı progesteron salınması ile siklus ortasında 0.5-1.0 °C ısı artışına neden olur. Ancak az sayıda hastada normalde yumurtlaması olsada ısı artışı gözlenmeyebilir.
BVI şeması yumurtlamanın olup olmadığını ve ne zaman olduğunu belirler.
2.Yumurtlama Tespit Kitleri
Yumurtlamayı olmadan önce tespit etmek için yumurtlama tahmin araçları kullanabilirsiniz. Bu idrar araçları yumurtlamadan önce görülen luteinize edici hormonun (LH) artışını saptamaya yönelik tasarlanmıştır. LH artışı yumurtalıklardan birinden yumurta atılmasını ve progesteron yapılmasını uyarır. Yumurtlama tespit araçları LH artışını yumurtlamadan 1-1.5 gün önce saptar. Bu da size ve eşinize gerçekleşecek yumurtlamayı gösterir. Ancak her yumurtlaması olan kadında bu araçları kullanarak tespit edilecek LH artışı bulunmamaktadır.
Normal siklusta progesteron seviyeleri ovulasyondan 7 gün sonra en yüksek değere ulaşır. Hekiminiz bu dönemde sizden kan testi isteyerek progesteron seviyesini ölçebilir. Genellikle 28 günlük adet döngüsünde kan progesteron seviyesi 19-23.günlerde ölçülür. Artmış progesteron seviyesi yumurtlamanın olduğunu ve yumurtalıktan hormon yapımının yeterli olduğunu doğrular.
3.Transvajinal Ultrasonoğrafi
Hekiminiz vajinal ultrasonografi ile yumurtlamanın olduğuna bakabilir ancak bu sık yapılan bir uygulama değildir. Bu muayene ile yumurtalıklarınızın folikül yapıp yapmadığı değerlendirilir. Bu foliküller yumurtalık yüzeyinin hemen altında içinde olgun olmayan yumurtaların olduğu sıvı dolu keseciklerdir. Ultrason ile folikülün bozulduğunu ve yumurtanın atıldığını saptamak mümkümdür.
4.Rahim içi Biopsi
Endometrial biyopsi rahim içi tabakanın değerlendirilmesi için bazı durumlarda önerilebilir. Pelvik muayene yapıldıktan sonra rahim ağzı silinir. Küçük bir enstrüman rahim ağzından içeri sokulur ve küçük bir doku parçası alınır. Bu işlem çok kısa sürer ve hafif bir kramp şeklinde ağrıya yol açabilir.
Adet gelmeden önceki bir dönemde hekiminiz rahim içi tabakasından örnek alır. Alınan doku patolog tarafından dikkatlice hazırlanır ve mikroskop altında rahim içi tabakasının progesterona yeterli derecede cevap verip vermediği incelenir. Endometrial biyopsi 28 günlük adetin 26. gününde, adet kanamasından bir - üç gün öncesinde alınır. Bu zaman progesterona bağlı rahim içi etkilerinin en maksimum olduğu dönemdir. Endometrial biyopsi LH artışından 12-13 gün sonraya planlanır. Hekiminiz biyopsi yorumu yapmak için yumurtlama zamanını veya sonraki adetinizin ilk gününü bilmelidir.
Biyopsi ile alınan dokunun mikroskopik incelemesinde luteal faz yetmezliği saptanabilir. Bu da yumurtlama sonrası yumurtalıktan salgılanan progesterona yeterli cevabın olmadığı anlamına gelir. Tedavi progesteron verilmesi veya yumurtlama ilaçları ile olur.
Eğer yumurtlamıyorsanız hekiminiz yumurtlama ilaçları önerebilir ve ayrıca nedeni anlamak için bazı testler isteyebilir. Tıbbi öykünüz ve fizik muayene hangi testlerin gerekli olduğunu belirlemede yardımcı olacaktır. Ağızdan alınan ilaçlar yeterli olmazsa daha kuvvetli fertilite ilaçları enjeksiyon olarak verilebilir
