Adet ağrısı her kadının yaşayabildiği, bazen hayat kalitesini çok ciddi bozabilen bir durum. Adet ağrısının temel oluşma nedeni, adet döneminde rahim iç zarı yani endometriyumdan salınan bazı kimyasal maddelerdir (prostoglandinler). Bu doğal oluşum mekanizması dışında, rahim dışında yer alan endometriyozis hastalığı odakları, adenomiyozis dediğimiz rahmin büyümesi ve kanlanmasının artışı, ayrıca büyümekte olan miyomların da şiddetli adet ağrılarına neden olabildiğini biliyoruz. Herhangi bir nedene bağlanamayan adet ağrılarında basamaklı yaklaşım, hem gereksiz ilaç alımından sizi koruyacak, hem de hayat kalitenizi mümkün olan en kısa sürede düzeltmenizi sağlayacaktır. İşte adet ağrısı tedavisinde uygulayabileceğiniz yöntemler:
1. Öncelikle jinekolog muayenesi olun
Bunu önermemizin nedeni, adet ağrısına neden olabilecek başka bir hastalığınızın olmadığından emin olmak için.Daha önce varlığından haberdar olmadığınız bir miyomunuz ve endometriyozis hastalığınız varsa, bunu jinekoloğunuz tespit edecek ve bu durumlara özel tedavi planlayacaktır. Aksi halde aldığınız ağrı kesici gibi maddelerin etkinliği istenen düzeyde olmayabilir. Hatta ağrı kesicilerin uzun süreli ve yüksek dozda kullanımları nedeniyle böbreklere ve mideye zararları dokunabilir.
2. Hareketli olun
Yapılan bilimsel çalışmalarda, düzenli egzersiz yapan kadınlarda, spor yapmayan kadınlara göre adet ağrısının hem daha kısa sürdüğü, hem de şiddetinin daha az olduğu bulunmuştur. Haftada 3-4 gün hafif şiddette egzersiz yapmak hem psikolojik hem de fiziksel olarak size iyi gelecektir.
3. Karnınıza sıcak uygulaması yapın
Adet döneminde karın alt bölgesine sıcak su torbası uygulamanız adet ağrısını belirgin olarak azaltabilir. Hatta bazı çalışmalarda adet döneminde sıcak su uygulamasının, ağrı kesici kullanımıyla benzer etkinlikte olduğu bulunmuştur.
4. Ağrı kesicileri adet döneminin hemen başlangıcında kullanın
Adet kanaması, rahim içerisine bağışıklık hücrelerinin göç etmesi ve orada bir yangı reaksiyonu oluşturmasıyla meydana gelir. Bu yangı reaksiyonu ne kadar şiddetli olursa, açığa çıkan maddeler nedeniyle adet ağrısı da o kadar şiddetli olmaktadır. Yangı reaksiyonu saatler içerisinde giderek şiddetini arttırmakta, buna bağlı olarak da ağrı şiddeti artmaktadır. En doğru yaklaşım, adet ağrısının başlangıcında ağrı kesici kullanarak, reaksiyon şiddetlenmeden ağrıyı kesmektir. Bazı hastalarımız ağrı kesici kullanımı ile adet kanamasının kesildiğinden şikayetçi olmaktadırlar. Kanamanın azalması veya kesilmesi, rahmin içerisinde doku kaldığı anlamına gelmez. Atılacak olan doku yine günler içerisinde normal şekilde atılacaktır.
5. Gerekirse hormonal tedavilerden faydalanın
Yukarıda bahsettiğimiz ilk yaklaşımların adet ağrısını kesmediği durumlarda hormon içeren tedavilerin kullanılması gerekebilir. Hormon içeren tedavilerin temel etkisi, rahim içini döşeyen endometriyum tabakasını inceltmeleri ve bu sayede adet döneminde salgılanan ağrı yapıcı maddelerin miktarını azaltmalarıdır. Doğum kontrol hapları, vajinal halkalar, cilt altı implantlar, ilaçlı spiral (Mirena) gibi hormon içeren tedaviler ile adet ağrıları belirgin şekilde azalmaktadır. Adet ağrısı tedavisi ve aynı zamanda korunma isteyen hastalarımızda hormonal yöntemleri tercih ediyoruz.
6. TENS yöntemi (Transkutanöz Elektriksel Sinir Stimülasyonu)
TENS yöntemi, cilt üzerine yerleştirilen elektrodlar yardımıyla sinirlerin uyarımını sağlar. Egzersiz, sıcak uygulama ve ilaç tedavilerinden fayda görmeyen hastalarda tercih edilebilecek bir yöntemdir. Ayrıca ilaç tedavisine ek olarak da uygulanabilir. Rahimden gelen ağrı hissini taşıyan sinirlerle ortak yolları kullanan sinir uyarımları ile hastanın ağrı eşiği yükseltilebilir. Ayrıca sinirlerden ve omurilikten endorfin salınımı sağlayarak ağrı duyusunu azaltabilir. Bu yöntemde haftalık olarak, 12 hafta üst üste tedavi uygulanmalıdır.
7. Laparoskopi (kapalı cerrahi)
Yukarıda anlatılan tedavilerin 3-6 ay kullanımına yanıt alınamayan hastalarımızda, karın içinin gözlenip sorunların tespit edilebilmesi için laparoskopik cerrahi gerekebilir. Laparoskopik cerrahi ile karın içerisinde muayenede anlaşılamayan endometriyozis odakları saptanabilir. Bunların cerrahi olarak alınması ve varsa yapışıklıkların açılması ile adet ağrısında ciddi azalma sağlanabilir.
8. Tamamlayıcı tıp yaklaşımlarından faydalanın
Akupunktur ve besinsel destek tedavileri hakkında çok sayıda bilimsel yayın olmamakla birlikte, bu yaklaşımların hasta bazında fayda sağlayabildiği düşünülmektedir. Düşük yağ içeren vejetaryen diyet, süt ürünlerinin tüketimi, vitamin takviyeleri (B, D, E vitaminleri) ile adet ağrısında azalma sağlanabilir. Tamamlayıcı tıp ve diyet yaklaşımlarının standart olarak önerilebilmeleri için daha çok sayıda bilimsel kanıta ihtiyaç vardır.
Yukarıda sayılan yöntemlerin doğru ve basamaklı bir şekilde uygulanması ile adet ağrılarında belirgin azalma sağlanabilir. Size uygun tedavi yaklaşımının belirlenebilmesi için jinekolojik muayene olmayı ihmal etmeyin!
Sağlıklı günler dilerim…
Doç.Dr. Eralp Başer
