Diyabetli kişilerin vücutlarında, pankreas dokusundan salgılanan insülin üretim ve kullanımında sorun vardır. Dolayısıyla, diyabetli kişiler aldıkları besindeki şekeri yeterince kullanamazlar. Bu da, kanda şeker miktarının artmasına yani hiperglisemiye yol açar.
Kandaki şeker miktarının devamlı yüksek olması böbrek yetmezliği, kalp-damar hastalığı ve körlük gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Dünyada, her on saniyede bir kişi diyabete bağlı bir nedenden dolayı hayatını kaybetmektedir. Diyabet, gelişmiş ülkelerde, erişkinlerde görme azalması ve kaybının en önemli nedenlerinden biridir.
Diyabet Neden Göze Etki Eder
Diyabet, gözün arka bölümünde görme işleminde çok önemli bir yeri olan retina tabakasındaki (ağ tabaka) damarlara hasar verir. Retina tabakasının tutulmasına diabetik retinopati denir. Retina damarlarında oluşan hasar, makulada (görme merkezi) ödeme (su toplanması) yol açarak yavaş ve ilerleyici bir şekilde görmeyi azaltabilir. Bunun dışında, göz içersine kanama yaparak ani görme kayıplarına yol açabilir. Ayrıca, retina tabakasına verdiği hasar dışında, erken yaşlarda katarakt oluşumuna ve görmenin azalmasına yol açabilir.
Diyabete bağlı göz hastalığı oluşumunda rol oynayan risk faktörleri nelerdir?
En önemli risk faktörü diyabetin süresidir. Hastalığın süresi arttıkça, hastalığın retina tabakasına verdiği hasar riski artmakta ve görme azalmaktadır. Kan şekerinin iyi kontrol edilememesi de hastalığın gelişimine ve ilerlemesine yol açmaktadır. Özellikle glikolize hemoglobin (HbA1c) düzeyinin artması diyabetin göze hasar verme riskini artırmaktadır. Hipertansiyonun kontrol altına alınamaması, kan yağlarının (kolesterol, trigliserid) yüksekliği, sigara içimi, gebelik ve böbrek hastalığı da hastalığı olumsuz yönde etkilemektedir
Diyabetik retinopatide ne gibi tedaviler uygulanmaktadır?
Göze yönelik sorunların tedavisiyle beraber kan şeker seviyesinin iyi kontrolü gerekmektedir. Kan şekeri seviyesinin sıkı kontrolü diyabete bağlı komplikasyon gelişme riskini azaltır ve hastalığın ilerlemesini yavaşlatır, ancak durdurmaz. Yüksek kan basıncı ve artmış kan yağlarının kontrolü de çok önemlidir. Bu risk faktörleri iyi bir şekilde kontrol altına alındığında, göze uygulanan tedavinin sonuçları daha iyi olmaktadır.
Diyabete bağlı retina tabakasındaki hasar için göze en sık uygulanan tedavi lazerdir. Diyabetli kişiler göz doktoruna ne kadar erken başvururlarsa lazer ile elde edilen başarı oranı o kadar artmaktadır. Lazer tedavisi ile göz içersine kanama, glokom, görme merkezinde ödem (makula ödemi) oluşumu gibi komplikasyonların gelişimi ve ilerlemesi engellenmeye çalışılmaktadır. Görme merkezinde oluşan ödemi gidermek için yapılan lazerde tekrar tedaviler gerekebilmektedir. Bu tedaviyle hastaların görmelerinin azalması durdurulmaya çalışılmaktadır.
Diyabetli kişilerin gözlerinde yeni anormal damarlar oluşabilmektedir. Bunlar göz içersine kanamakta ve glokoma yol açarak körlükle sonuçlanmaktadır. Lazer tedavisi, glokom ve göz içersine olabilecek bir kanama riskini etkin bir şekilde azaltmaktadır. Bu olgularda, çevre retinaya yoğun lazer tedavisi yapıldığından, tedaviden sonra görmede azalma olabilir ama sıklıkla bir süre sonra eski düzeyine döner. Ayrıca, görme alanı daralabilir, renkli görme ve karanlık uyumu kötüleşebilir.
Göz içersine kanama oluşursa ve belli bir süre içinde kendiliğinden açılmazsa vitrektomi ameliyatı ile göz içersindeki kanama ve kanamaya yol açan yapılar gözden temizlenmektedir. Son yıllarda, cerrahi aletlerin teknolojik gelişmesine paralel olarak ameliyat sonrası elde ettiğimiz sonuçlar daha da yüz güldürücü olmuştur. Ameliyat sonrası elde edilecek görme düzeyi, diyabetin retina ve görme sinirinde oluşturduğu hasara bağlı olarak değişmektedir ve ancak ameliyattan sonra belirlenebilir.
Diyabet Gözlere Zarar Verir mi ?
Uzun süreli kan glukozu yüksekliği göz hasarlarına yol açar. Diyabetten kaynaklanan göz hasarlarına “Retinopati” denir. Yüksek
kan şekeri ve yüksek kan basıncı (tansiyon) gözlerinizin 4 bölümüne zarar verebilir:
Retina:
Gözünüzün arka kısmındadır. ışığa duyarlı, damar ve sinir yapısı zengin bir ağtabakasıdır.
Göz sıvısı (Vitre):
Gözün arkasında bulunan jöle kıvamında bir maddedir.
Göz merceği (Lens):
Gözün ön tarafındadır. Işığı retinaya iletir.
Optik sinir:
Gözle beyin arasındaki iletişimi sağlar.
Diyabet Göze Nasıl Zarar Verir
Diyabet gözde en çok retinaya zarar verir. Fakat bu hasar çok yavaş oluşur. Uzun süren kan şekeri yüksekliği ve kan basıncı yüksekliği
retinadaki küçük damarlara zarar verir. Önce, damarlar şişer ve zayıflar. Bazıları tıkanır ve kan dolaşımını sağlayamaz. Bu aşamada görme ile ilgili bir sorun hissetmezsiniz. Erken tanı için yılda bir defa göz doktorunuza gitmelisiniz.
Diyabetten Kaynaklanan Göz Sorunları Nasıl Artar
Retinada sorunlar ilerledikçe, göz dibinde yeni küçük damarlar oluşmaya başlar. Bu yeni damarlar zayıf ve düzensizdir, kolayca kırılıp kan sızdırır, ışığın retinaya ulaşmasına engel olurlar. Bu gibi durumlarda uçuşan noktalar görürsünüz ya da görmeniz azalır. Bu kan bazen kendi kendine temizlenebilir, bazen de cerrahi müdahale yapılması gerekebilir. Zamanla, şiş ve zayıf damarlar yeni bir doku yaratır ve bu doku retinanın yırtılmasına yol açabilir. Retina yırtıldığında yanıp sönen ışıklar ve uçuşan noktalar görmeye başlarsınız, gözünüzün üstüne bir perde inmiş gibi hissedersiniz. Retina yırtıkları tedavi edilmezse görme kaybı ve körlüğe neden olabilir.
Diyabetten Kaynaklı Göz Sorunlarında Neler Yapılmalıdır.
Öncelikle kan şekerinizi ve kan basıncınızı kontrol altında tutun. Göz doktorunuz size lazer tedavisi önerebilir. Böylece, damarlar
yakılarak retinaya kan sızması önlenir. Lazer tedavisi görme kaybını yavaşlatır. Retinaya çok kan sızmışsa ve görme zorluğu gelişirse “vitrektomi” adı verilen cerrahi müdahale gerekebilir. Bu operasyonla gözünüzün içindeki kan temizlenerek görmenizin düzelmesi sağlanabilir.
Diyabetten Kaynaklı Retina Hasarı Nasıl Anlaşılır
Bazı durumlarda hiçbir belirti olmaz, ama bazı durumlarda da
aşağıdakilerden biri ya da birkaçı hissedilebilir:
> Bulanık ve çift görme
> Gözde yanıp sönen ışıklar ve renksiz noktalar
> Gözde koyu renkli, uçuşan noktalar
> Tek ya da her iki gözde ağrı ve basınç hissi
> Gözlerinizin dış kenarlarında kalan yerleri görmede zorlanma.
Diyabetin Yol Açacağı Diğer Göz Sorunları Nelerdir ?
Katarakt ve glokom, karşılaşabileceğiniz diğer sorunlardır. Bu hastalıklar herkesin başına gelebilir. Ancak, diyabetli kişilerde genç yaşlarda gelişme ihtimali daha fazladır. Katarakt, göz merceğinin saydamlığını kaybederek opak bir görünüm alması durumudur. Katarakt olduğunda gözünüzün önünde bir bulut veya duman varmış gibi hissedersiniz. Tek tedavi yöntemi cerrahi müdahaledir. Şeffaflığını yitiren lens alınarak yerine suni bir mercek yerleştirilir. Glokom, göz içi basıncının yükselmesi nedeniyle görme sinirinin giderek zayıflamasıdır. Glokom genelde ilaç ile tedavi edilir. Göz içi basıncını ayarlamak için bazı damlalar kullanılır. Bazı durumlarda ise lazerle tedavi glokomun zararlarını en aza indirebilir.
Diabetik Retinopati
Diyabetik Retinopati (Şeker Hastalığına Bağlı)
Şeker hastalığı, pankreasın yeterli seviyede insülin salgılamaması sonucunda oluşan bir hastalıktır. İnsülin kandaki şeker seviyesini ayarlayan hormondur. Şeker hastalığı, çocuklarda ve yetişkinlerde görülebilen bir hastalıktır.
Şeker Hastalığı Retina Üzerinde Nasıl Bir Etki Yapabilir?
Genellikle diyabetik hastalarda glokom ve katarakt gibi hastalıklar görülmekle birlikte, retina üzerinde de çeşitli etkileri görülebilir ki bu durum görme için en büyük tehdittir. Birçok hastada, retina üzerinde diyabetik değişimler yirmi yıl sonra görülür. Diyabet’in göz üzerindeki etkilerine Diyabetik Retinopati denir.
Belirtiler
Hastalığın bulunduğu safhaya da bağlı olarak, Diyabetik Retinopati hastalığında görüş büyük ölçüde değişir.
Bulanık görüş (Bunun derecesi genellikle kandaki şeker seviyesi ile bağlantılıdır.)
Yıldırım ve şimşek çakmaları gibi görüntüler görme, görüntüde ani kayıplar
Teşhis
Diyabet hastalarının gözlerinde oluşabilecek sorunların önceden belirlenebilmesi ve tedaviye geçilebilmesi için, rutin olarak göz muayenesinden geçmeleri gerekmektedir. Diyabet hastaları genellikle dahiliye uzmanları tarafından kontrol edilir ve bu konuda göz doktorlarıyla koordineli olarak çalışılır.
Oftalmoskop yardımıyla yapılan detaylı bir retina muayenesinden sonra Diyabetik Retinopati teşhisi konulabilir. Birçok Diyabetik Retinopati hastasına, bu soruna müdahale edebilmek için vitro-retinal cerrahi önerilir.
Tedavi
Diyabetik Retinopati tedavisi hastalığın aşamasına bağlı olarak, birçok çeşitli şekilde yapılabilir. Yapılan bazı testler sonucunda retinal cerrahi yolu, hastalığın gidişatı da göz önünde bulundurularak bir tedavi yöntemi olarak seçilebilir.
Retina yırtılmaları ve ayrılmaları rahatsızlıklarında da diyabet hastaları, en büyük risk grubundadır. Yırtılmalar genelde lazer müdahalesi ile düzeltilir. Ayrılmalar içinse retinanın tekrar eski yerine tutturulması gerekir. Görüşün geri gelmesi için geçecek süre yırtığın derecesine bağlıdır.
Önlem
Kan şekeri seviyelerini kontrol altında tutan diyabet hastalarında, bu kontrolleri yaptırmayan hastalara oranla çok daha az sayıda göz problemi yaşanmaktadır. Diyet ve egzersiz, bu hastaların genel sağlık durumlarında önemli rol oynar.
Diyabet hastaları, rutin göz kontrolleri yaptırarak gözlerinde oluşabilecek sorunları minimuma indirebilir. Birçok problem, erken teşhis ile çok daha kolay bir biçimde tedavi edilebilir
